Metaphorical Uses of Animal Names in Turkish

Yıl 2022, Sayı: 8, 273 - 294, 30.08.2022

Fatma Özkan Kurt

https://doi.org/10.51531/korkutataturkiyat.1130229

Cited By: 1

Öz

From the past to the present, human societies have coexisted together with animal populations. In this cooccurrence, people generally consider animals as a source of food or benefit from the labor power of animals. We can say that this relationship between humans and animals is moving towards a more positive direction in terms of animals with the development and transformation of human societies. The relationship in question will likely have different effects on both sides and these effects will have different outputs. The reflections, in other words, the conceptualizations of the relationship between humans, who can speak, and animals, can be followed through linguistic data. The dominant view of the cognitive semantics approach, namely the point of view that mental structures are the meanings of linguistic expressions, is explained by the metaphor mechanism. In cognitive semantics, unlike traditional approaches, metaphor is not a stylistic feature; considered the mapping between conceptual domains in the human mind. Thus, semantic structures emerge thanks to the mappings between conceptual domains. This study aims to reveal the reflections of the relationship between humans and animals in the minds of Turks through Turkish animal expressions. In the data identification process, a target list of animal names was first determined. This target list was created from the Turkish Dictionary (2011), which reflects the vocabulary of standard Turkish in the best way.Then, the animal names in this target list were checked through the written texts in the Turkish National Corpus. In the data analysis process, each linguistic unit was evaluated in the context of use. The values of animal names in their context of use are marked as positive, neutral and negative. In the research, it has been determined that Turkish animal names actively reflect the conceptual metaphors of HUMAN IS ANIMAL, HUMAN BEHAVIOR IS ANIMAL BEHAVIOR, from the ANIMAL source domain to the HUMAN target domain, at the linguistic level. In addition, it is among the findings that such linguistic expressions are mostly used with negative value markings in Turkish society and culture.

Anahtar Kelimeler

Metaphor, animal names, conseptualization, Turkish.

Türkçede Hayvan Adlarının Metaforik Kullanımları

Öz

Geçmişten günümüze insan toplulukları hayvan popülasyonlarıyla bir arada yaşamaktadır. Bu birliktelikte genel olarak insanlar, hayvanları besin kaynağı olarak değerlendirmekte veya bunun yanı sıra hayvanların emek gücünden de faydalanmaktadır. İnsan ve hayvan arasındaki bu ilişki, insan topluluklarının gelişim ve dönüşümüyle birlikte hayvanlar açısından daha olumlu bir yöne doğru ilerlediğini söyleyebiliriz. Söz konusu ilişkinin her iki tarafı üzerinde farklı etkiler bırakması ve bu etkilerin farklı çıktılarının olması kuvvetle muhtemeldir. Konuşma yetisine sahip insanın hayvanlarla kurduğu ilişkinin yine insan zihnindeki yansımaları yani kavramsallaştırmaları dilsel veriler üzerinden izlenebilmektedir. Bilişsel anlambilim yaklaşımının zihinsel yapıların dilsel ifadelerin anlamları olduğu görüşü metafor mekanizması ile açıklanır. Bu yaklaşımda geleneksel yaklaşımların aksine metafor, stilistik bir özellik olarak değil; insan zihnindeki kavramsal alanlar arası haritalamalar olarak değerlendirilir. Böylelikle kavramsal alanlar arası haritalamalar sayesinde anlamsal yapılar ortaya çıkar. Bu çalışmada insan ve hayvan arasındaki ilişkinin Türklerin zihnindeki yansımaları, Türkçe hayvan ifadeleri üzerinden ortaya çıkarılması amaçlanmaktadır. Veri belirleme sürecinde, ilk olarak hayvan adlarının bulunduğu bir hedef liste belirlendi. Bu hedef liste ölçünlü Türkçenin sözvarlığını en iyi şekilde yansıtan Türkçe Sözlük'ten (2011) oluşturulmuştur. Daha sonra bu hedef listedeki hayvan adları Türkçe Ulusal Derlemi’nde yer alan yazılı metinler üzerinden sorgulanmıştır. Veri çözümlemesinde her bir hayvan adı kullanım bağlamında değerlendirilmiştir. Hayvan adlarının kullanım bağlamlarında aldıkları değerler olumlu, nötr ve olumsuz olacak şekilde işaretlenmiştir. Araştırmada Türkçe hayvan adlarının HAYVAN kaynak alanından İNSAN hedef alanına gerçekleşen İNSAN HAYVANDIR ve İNSANIN DAVRANIŞI HAYVANIN DAVRANIŞIDIR kavramsal metaforlarını dilsel düzeyde aktif bir şekilde yansıttıkları tespit edilmiştir. Aynı zamanda Türk toplumunda ve kültüründe bu tür dilsel ifadelerin en çok olumsuz değer işaretlemeleri ile kullanıma çıktığı da elde edilen bulgular arasındadır.

Anahtar Kelimeler

Metafor, hayvan adları, kavramsallaştırma, Türkçe.

Kaynakça

• Aliakbari, M. ve Faraji E. (2013). Conceptualizatin of Man’s Behavioral and Physical Characteristics as Animal Metaphors in the Spoken Dicourse of Khezel People. Linguistik online, 59, 3-41.
• Alkan Ataman, H. (2018a). Türkiye Türkçesinde Hitaplar. Doktora Tezi. Samsun: Ondokuz Mayıs Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Alkan Ataman, H. (2019b). Kutadgu Bilig’de Hitaplar ve Göreceli Seslenişler. Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, 45, 287-306.
• Chen, S. and Chen L. (2011). What Animals Reveal about Grammar and Culture: A Study of Animal Metaphors in Mandarin and English. Journal of National Taiwan Normal University: Linguistics and Literature, 121-151.
• Cin, A. (2016). Eşek Kavramının Anadolu Ağızlarındaki Kullanım Çeşitliliği. International Journal of Social Sciences and Education Research, 2(4), 1256-1274.
• Dilmen, Ö. (2020). Mevlânâ’nın Mesnevî’sinde Köpek Metaforu. Türk Akademik Araştırmalar Dergisi, 5(4), 606- 635.
• Doğru, F. (2018). Seslenme Sözleri ve Genel Türkçe Sözlüklerdeki Görünümü. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 19(1), 135-150.
• Dowker, A. (2011). Young children’s and adults’ use of figurative language: how important are cultural and linguistic influences?. Polysemy: Flexible Patterns of Meaning in Mind and Language. [ed. Brigitte Nerlich, Zazie Todd, Vimala Herman, David D. Clarke] Berlin, New York: De Gruyter Mouton, 317-332.
• Elbir, B. ve Yorulmaz Kahve M. (2020). Tırsî Dîvânı’nda Hayvan Adlarının Kullanımı. RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, (18), 230-267.
• Fontecha, A. F. and Catalán R. M. J. (2003). Semantic derogation in animal metaphor: A contrastive-cognitive analysis of two male/female examples in English and Spanish. Journal of Pragmatics, 35, 771-797.
• Gencer, Z. (2017). Türk ve Japon Atasözlerinde Hayvan Metaforları. Japon Dili ve Kültür İncelemeleri. [Ed. Cahit Kahraman ve Levent Toksöz]. London: Transnational Press, 201-218.
• Güneş, S. (2017). Hayvan Adları İçeren ve İnsanı Niteleyen İtalyanca ve Türkçe Metaforlar Üzerine Bir İnceleme. Gaziantep University Journal of Social Sciences, 16(4), 1102-1118.
• Gül, M. (2015). Dîvânü Lugâti’t Türk’teki Hayvan Adları Üzerine Bir İnceleme. İDİL Sanat ve Dil Dergisi, 4, 1-24.
• Haslam N. vd. (2011). Beastly: What Makes Animal Metaphors Offensive?. Journal of Language and Social Psychology, 30(3), 311-325.
• Hsieh, S. C. (2004a). The Corpora of Mandarin Chinese and German Animal Fixed Expressions: A Cognitive Semantic Application. University Centre for Computer Corpus Research on Language Technical Papers. The University of Birmingham. England, Special Issue (18), 27–35.
• Hsieh, S. C. (2006b). A corpus-based study on animal expressions in Mandarin Chines and German. Jounal of Pragmatic, 38, 2206-2222.
• Karakuş, İ. (1997). Türkçe Ad Bilim (Onomastik)’de Hayvan Adları. Erdem, 9(27), 1143-1151.
• Karataş, Z. (2015). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Manevi Temelli Sosyal Hizmet Araştırmaları Dergisi, 1(1), 62-80.
• Kerimoğlu, C. ve Doğan, G. (2015). Türkçede Cinsiyet Görünümleri ve Çağrışımsal Zihniyet. TÜBAR, XXXVIII, 143- 178.
• Kızıltaş, E. vd. (2017). 6 Yaş Çocukların Kendileri İçin Uygun Gördükleri Hayvan Metaforlarının İncelenmesi. Bayburt Eğitim Fakültesi Dergisi, 12, 399-414.
• Koçoğlu, T. (2014). Mesnevî Şârihlerine Göre Mesnevî’deki Bazı Hayvan Metaforlarına Yüklenen Anlam ve Kavramlar. Sufi Araştırmaları, 9, 123-136.
• Korkmaz, A. (2021). Şeyhî’nin Eserlerinde Hayvan Adları. Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, 71, 123-162.
• Köse, S. (2019). Türk Kültüründe Baykuş. Kültür Araştırmaları Dergisi, 1(3), 288-301.
• Kövecses, Z. (2006a). Language, Mind and Culture A Practical Introduction. New York: Oxford Uniersity Press.
• Kövecses, Z. (2010b). Metaphor: A Practical Introduction. Oxford: Oxford University Press.
• Krzeszowski, Tomasz P. (1997). Angels and Devils in Hell: Elements of Axiology in Semantics. Warszawa: Wydawnictwo Energeia.
• Lakoff G. and Mark T. (1989). More than Cool Reason A Field Guide to Poetic Metaphor. Chicago and London: The University of Chicago Press.
• Lakoff, G. and Johnson, M. (2003). Metaphors We Live By. Chicago: University of Chicago Press.
• López Rodrígez, I. (2009). Of Women, Bitches, Chicken and Vixens: Animal Metaphors for Women in English and Spanish. Culture, Language and Representation, 7, 77-100.
• Nur, İ. H. (2017). Mesnevide Hayvan Karakterleri (Metaforları). TURKSOSBİLDER. Uluslararası Türk Kültür Coğrafyasında Sosyal Bilimler Dergisi, 02(01), 29-47.
• Özgen, M. (2018). Bilişsel Dilbilgisi, Dilbilim Kuramları- İki Düzlem Beş Kuram. [Ed. Özge Can]. İstanbul: İthaki Yayınları, 213-259.
• Özkan, B. (2006). Türkçede Dilbilgisel Terim Olarak “Olumlama” ve “Olumsuzlama”. Ç.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 15(1), 269-282.
• Pourhossein, S. (2016). Animal Metaphors in Persian and Turkish Proverbs: A Cognitive Linguistic Study. Yayımlanmamış Doktora Tezi. Ankara: Hacettepe University Graduate School of Social Sciences Department of Linguistics.
• Quinn, N. and Holland, D. (1987). Culture and Cognition. [ed. D. Holland & N. Quinn]. Cultural Models in Language and Thought. Cambridge: Cambridge University Press.
• Sağlam, F. (2015). Karaca Oğlan’ın Şiirlerinde Hayvan İsimleri. Journal of World of Turks, 7(2), 315-335.
• Sarpkaya, S. (2014). Türk Dünyası Efsanelerinde Ayı Tasavvurunun Değişim ve Dönüşümü. Millî Folklor, 13(101), 149-161.
• Şakacı, B. K. (2018). Hiyerarşi Kavramı Ekseninde Derin Ekoloji Yaklaşımının Çözümlemesi. Social Sciences Studies Journal, 4, 558-568.
• Sır Dündar A. N. (2021). Kütahya ve Yöresi Ağızları Söz Varlığında Hayvan Adları Üzerine Bir İnceleme. Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi-, 71, 15-47.
• Silaški, N. (2014). Animal Metaphors and Semantic Derogation- Do Women Think Diffrently From Men?. Gender Studies. January, 319-332.
• Silaški, N. and Kilyeni A. (2015). Beauty and The Beast From A Cognitive Linguistic Perspective: Animal Metaphors for Women in Serbian and Romanian. Gender Studies, 13, 163-178.
• Talebinejad, M. R. and Dastjerdi H. V. (2005). A Cross-Cultural Study of Animal Metaphors: When Owls Are Not Wise. Metaphors and Symbol, 20(2), 133-150.
• Tokay, Y. (2018). Kitâbu Gülistân Bi’t-Türkî’de Hayvan Adlarının Metaforik Kullanımları. Bartın Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 3(1), 31-52.
• Tokyürek, H. (2013). Eski Uygurcada Hayvan Adları ve Bunların Kullanım Alanları. Türklük Bilimi Araştırmaları, 33, 221-281.
• Tümer, G. (2020). Bahman Ghobadi Sinemasında Hayvan Metaforlarıyla Travma Anlatımı. Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: İstanbul Üniversitesi.
• Türk Dil Kurumu. (2011). Türkçe Sözlük. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Turpín Moreno, E. (2014). A Critical Study of The Women Are Animals Conceptual Metaphor.https://www.researchgate.net/publication/267151007_A_CRITICAL_STUDY_OF_THE_WOMEN_ARE_ANIMALS_CONCEPTUAL_METAPHOR [Erişim tarihi: 03.03.2021].
• Uçan Eke, N. (2016). Şâhidî’nin Şiirlerinde Tasavvufi Metaforlar. Osmanlı Mirası Araştırmaları Dergisi (OMAD), 3(5), 12-24.
• Wang, C. and Dowker, A. (2008). Interpretation of Animal Metaphors : Evidence from Chinese and English Children and Adults. Child Language Seminar 2007, 226-235.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2016). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. 10. Baskı. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Yılmaz, E. B. (2011). Hikâye ve Romanlarda Sembol Dilinin Görüntüleri Üzerine Bir Değerlendirme. Bilig, 56, 45-56.