Translation of the Sarbadars Section in Yahya b. Abdullatif Qazvini's “Lubb Al-Tavarikh”

Yıl 2022, Sayı: 8, 1034 - 1053, 30.08.2022

Ensar Macit

https://doi.org/10.51531/korkutataturkiyat.1130276

Öz

One of the important historians of the Safavid era, Yahya b. Abdullatif Qazvini was born in the city of Qazvin in 885 (1481). He wrote Lubb al-Tavarikh, a general history of Islam, in 948 (1541-1542) for Shah İsmail's fourth son, Bahram Mirza. The subject of Sarbadars takes place in the fifth chapter of the third part of the work. As a result of the death of Abu Said Bahadur Khan, the last mighty ruler of the Ilkhanate State (1335), and the collapse of the state, the political stability in Iran came to an end. In such an environment, the Shiite Sarbadars State, which made the city of Sabzawar in Khorasan the center and ruled in Iran for about fifty years in the 14th century, was established. There is very shallow information about the Sarbadars in the sources. However, today, there are very few academic studies related to this state. In this study, which was carried out with the aim of contributing to the recognition of both the mentioned work and the Sarbadars, firstly, information about Yahya b. Abdullatif and his work was given. Afterwards, the part of the Sarbadars in Lubb al-Tavarikh was translated, and the different information in other sources and research works about the Sarbadars is also shown in the footnotes.

Anahtar Kelimeler

Yahya b. Abdullatif Qazvini, Lubb al-Tavarikh, Sarbadars.

Yahyâ b. Abdullatîf Kazvînî’nin “Lübbü’t-Tevârîh” Adlı Eserinde Yer Alan Serbedârîler Bölümünün Tercümesi

Öz

Safevîler devrinin önemli tarihçilerinden olan Yahyâ b. Abdullatîf Kazvînî, 885 (1481) yılında Kazvin şehrinde doğdu. Genel bir İslam tarihi olan Lübbü’t-Tevârîh adlı eserini 948 (1541-1542) yılında Şah İsmail’in dördüncü oğlu Behram Mirza için kaleme aldı. Serbedârîler bahsi, eserin üçüncü bölümünün beşinci faslında yer almaktadır. İlhanlı Devleti’nin son kudretli hükümdarı Ebu Said Bahadır Han’ın ölümü (1335) ve devletin inkırazı sonucunda İran’da siyasî istikrar son buldu. Böyle bir ortamda Horasan’da Sebzvar şehrini merkez yapan ve XIV. yüzyılda İran’da yaklaşık elli yıl hüküm süren Şiî Serbedârîler Devleti kuruldu. Serbedârîler konusunda kaynaklarda oldukça sığ bilgiler yer almaktadır. Bununla birlikte günümüzde bu devlet ile alakalı çok az sayıda akademik çalışma mevcuttur. Gerek adı geçen eserin gerekse de Serbedârîlerin daha fazla tanınırlığına katkı sağlamak düşüncesiyle yapılan bu çalışmada, ilk olarak Yahyâ b. Abdullatîf ve eseri hakkında bilgiler verilmiştir. Ardından Serbedârîlerin Lübbü’t-Tevârîh’te geçen kısmı tercüme edilmiş, Serbedârîler ile ilgili diğer kaynaklarda ve araştırma eserlerde geçen farklı bilgiler de dipnotlarda gösterilmiştir. 

Anahtar Kelimeler

Yahyâ b. Abdullatîf Kazvînî, Lübbü’t-Tevârîh, Serbedârîler.

Kaynakça

• Abdullatif Kazvini (2011). Safevi Tarihi (çev. Hamidreza Mohemmednejad). Ankara: Birleşik Dağıtım Kitabevi.
• Arslan, H. O. (2021). Mîr Yahyâ Kazvînî’nin Lübbü’t-tevârîh’inde Erken İslam Tarihi. Tarihyazımı, 3(1), 94-118.
• Beyânî, Ş. (1371). Dîn u Dovlet der Îrân-ı Ahd-i Moğûl, II, Tahran.
• Büchner, V. F. (2001). Serbedârîler. MEB İslam Ansiklopedisi (C. 10, s. 509-512). Eskişehir: MEB Yayınları.
• Coşkun, D. (2016). Serbedârî Devleti’nin Siyasi, İçtimai ve İktisadi Tarihi (1336-1382). Doktora Tezi. Erzurum: Atatürk Üniversitesi.
• Çetin, A. (2007). Yahya Kazvinî’nin Lubb et-Tevârih’inde Akkoyunlularla Alâkalı Bilgiler. Belleten, 71(260), 53-64.
• Çetin, A. (2007). Yahya Kazvinî’nin Lubb et-Tevârih’inde Selçuklularla Alâkalı Bilgiler. Gazi Türkiyat: Türkoloji Araştırmaları Dergisi, 1(1), 183-192.
• Devletşah Semerkandî. (2011). Şair Tezkireleri (çev. Necati Lugal). İstanbul: Pinhan Yayınları.
• Fasîh Ahmed b. Celâleddîn Muhammed Hâfî (1239). Mücmel-i Fasîhî, III, (nşr. Mahmûd Ferruh). Meşhed: Kitâbfurûş-i Bâstân.
• Gençtürk, C. (2019). Lubb et-Tevârîh’te Harezmşâhlar’a Dair Bilgiler. Cihannüma Tarih ve Coğrafya Araştırmaları Dergisi, V(2), 165-170.
• Gıyaseddîn b. Alî Nâib Feryûmedî (1363). Zeyl-i Mecma’u’l-Ensâb-ı Şebânkâreî (Mecma’u’l-Ensâb içinde), (tsh. Mîr Hâşim Muhaddis). Tahran: Müessese-i İntişârât-ı Emîr Kebîr.
• Gıyâseddîn b. Humâmeddîn el-Hüseynî Hândmîr (1362). Târîh-i Habîbü’s-Siyer fî Ahbâr-ı Efrâd-ı Beşer, III, (nşr. Muhammed Debîr Siyâkî). Tahran: Kitâbfurûşî Hayyâm.
• Hâfız-i Ebrû (1959). Mecmu’a-yi Hâfız-i Ebrû (Penç-Risâle-i Târîh-i der Bâre-i Havâdis-i Devrân-ı Emîr Timûr-i Gürkân. Cinq Opuscules de Hafız-ı Abrû Concernant l’histoire de l’Iran Au Temps de Tamerlan), (ed. crit. Felix Tauer). Prague. Howorth, H. H. (1880). History of the Mongols (From the 9th to the 19th Century), III, London.
• Kemâlüddîn Abdürrezzâk b. Celâleddîn İshâk es-Semerkandî (1353). Matla’-ı Sadeyn ve Mecma’-ı Bahreyn, I, (nşr. Abdülhüseyn Nevâî). Tahran: Kitâbhâne-i Tahûrî.
• Kurtuluş, R. (2002). Kazvînî, Mîr Yahyâ. TDV İslâm Ansiklopedisi (C. 25, s. 158). Ankara: TDV Yayınları.
• Merçil, E. (2009). Serbedârîler. TDV İslâm Ansiklopedisi (C. 36, s. 549-550). İstanbul: TDV Yayınları.
• Muhammed Seyyid Burhâneddîn Hândşâh Belhî Mîrhând (1339). Târîh-i Ravzatu’s-Safâ, V, (nşr. Abbâs Pervîz). Tahran: Müessese-i Hayyâm ve İntişârât-ı Pîrûz.
• Nefîsî, S. (1344). Târîh-i Nazm ve Nesr der İrân ve Zebân-ı Fârsî ta Pâyân-ı Karn Dehhom-i Hicrî, I, Tahran.
• Nizamüddin Şâmî (1987). Zafernâme, (çev. Necati Lugal). Ankara: TTK Yayınları.
• Öntürk, V. (2021). Lubbu’t-Tevârîh Adlı Eserin Gazneliler Bahsinin Değerlendirilmesi. Millî Mecmûa, 19, 229-245.
• Paydaş K. ve Korkmaz, A. (2021). Yahya b. Abdullatif Kazvînî’nin Lübbü’t-Tevârîh Adlı Eserine Göre Kara-Koyunlu Devleti Tarihi. Tarih Araştırmaları Dergisi, 40(70), 129-147.
• Storey, C. A. (1935). Persian Literature: A Bio- Bibliographical Survey. II/I, London.
• Şahin, M. (2017). Serbedârîler (Darağacının Gölgesinde Kurulan Bir Devlet). İstanbul: İdeal Kültür Yayıncılık.
• Şerefhan Bitlisi (2014). Şerefname (Osmanlı-İran Tarihi), II, (çev. Osman Aslanoğlu). İstanbul: Nûbihar Yayıncılık.
• Şerefüddîn Alî Yezdî (1336). Zafernâme, I, (nşr. Muhammed Abbâsî). Tahran.
• Yahyâ b. Abdullatîf el-Hüseynî el-Kazvînî (1314). Lübbü’t-Tevârîh (nşr. Seyyid Celâleddîn-i Tahrânî). Tahran: İntişârât-ı Müessese-i Hâver.
• Yahyâ b. Abdullatîf Kazvînî (1363). Lübbü’t-Tevârîh. Tahran: İntişârât-ı Bünyâd u Gûyâ.
• Yahyâ b. Abdullatîf Kazvînî (1386). Lübbü’t-Tevârîh (nşr. Mîr Hâşim Muhaddis). Tahran: Encümen-i Asâr ve Mefâhir-i Ferhengî