On the Subjects of Common Proverbs in Azerbaijan and Turkey Turkish

Yıl 2022, Sayı: 8, 151 - 163, 30.08.2022

Rövşen Memmedov

https://doi.org/10.51531/korkutataturkiyat.1132683

Öz

Proverbs are a valuable part of the oral culture that has survived from the oral literature to the present day. Proverbs, which are accepted as an indicator of the national values of a nation, contain a great heritage in themselves. With the wisdom expressed in these advice-filled words from our grandfathers and ancestors, we are introduced to morals, values, philosophy, national understanding and thought that emerge in the light of the intelligence of a nation, a nation and generations. Proverbs are of great importance in terms of researching the history, culture, customs and traditions of the nation. People poetically reflected their daily lives, their own traditions, and all the ethical and aesthetic values they saw in their proverbs. Proverbs, which contain the spirit of our historical past, are a treasure of wisdom. These advising words, which deal with various subjects such as life, life, nature, and animal husbandry, also draw attention with their language richness and expressive power. Proverbs, which have come from the old Turkish works to the present day, have undergone changes in usage and meaning from time to time in the geography of the Turkish World. But in general, it is seen that these wise words are used in common. Researching and learning proverbs in terms of learning the great historical past of the Turkish World, which has a rich culture, is an important indicator showing how the socio-cultural life of this great geography has developed. Proverbs are an enlightened manifestation of a nation’s national identity and intelligence.
İn this study, the common proverbs used in the field of Azerbaijan and Turkey were discussed and analyzed in terms of meaning. In the study, the concept of mountain, animal names, proverbs about advice are included. The aim of the study is to scan and analyze the proverbs used in common in Turkey and Anatolia in terms of meaning. As a result of the research, it has been determined that the Turks have a common history and culture by living in a similar geography. In the study, compilations were made from Ömer Asım Aksoy’s “Proverbs and Idioms Dictionary” (1995), Celal Beydili’s “Proverbs” (2004), Ebülgasım Hüseynzade’s “Proverbs (1985) and Metanet Yakupkızı’s “Proverbs” (2013). .

Anahtar Kelimeler

Folk Literature, Turkish World, Turkish proverbs, Azerbaijani proverbs.

Azerbaycan ve Türkiye Türkçesi’nde Ortak Kullanılan Atasözlerinin Konuları Üzerine

Öz

Atasözleri, sözlü edebiyattan günümüze kadar korunarak ulaşan sözlü kültürün kıymetli bir parçasıdır. Bir ulusun milli değerlerinin bir göstergesi olarak kabul edilen atasözleri, kendi içinde büyük bir miras barındırmaktadır. Dedelerimizden, atalarımızdan gelen bu nasihat dolu sözlerde ifade edilen hikmetle, bir milletin, bir ulusun ve nesillerin zekâ ışığında ortaya çıkan ahlâk, değer, felsefe, milli idrak ve düşünce ile tanışırız. Milletin tarihini, kültürünü, örf-adet ve geleneklerini yansıtması açısından atasözleri oldukça büyük önem taşımaktadır. İnsanlar, günlük yaşamlarını, geleneklerini, etik ve estetik değerlerini poetik biçimde atasözlerine yansıtmışlardır. Tarihi geçmişimizin ruhunu kendisinde barındıran atasözleri, bir hikmet hazinesidir. Hayat, yaşam, doğa, hayvancılık gibi çeşitli konularda ele alınan bu öğüt verici sözler, dil zenginliği ve anlatım gücüyle de dikkat çeker. Eski Türk yapıtlarından başlayarak günümüze kadar gelen atasözleri, Türk coğrafyasında zaman zaman kullanım ve anlam değişimine uğramıştır. Ama genel anlamda, bu hikmet dolu sözlerin ortak şekilde kullanıldığı görülmektedir. Zengin bir kültüre sahip olan Türk Dünyasının büyük tarihi geçmişinin öğrenilmesi açısından atasözlerinin araştırılması, öğrenilmesi ve gelecek kuşaklara aktarılması bu büyük coğrafyanın sosyo-kültürel hayatının nasıl geliştiğini ortaya koyan önemli göstergedir. Atasözleri, bir milletin milli kimliğinin, zekâ birliğinin aydın bir tezahürüdür.
Bu çalışmada Azerbaycan ve Türkiye sahasında ortak kullanılan atasözleri ele alınmış, anlam bakımından tahlil edilmiştir. Çalışmada dağ kavramı, hayvan isimleri, nasihatlerle ilgili atasözlerine yer verilmiştir. Çalışmanın amacı Türkiye ve Anadolu sahasında ortak kullanılan atasözlerinin anlam bakımından taranması ve tahlil edilmesidir. Araştırma sonucunda Türklerin benzer coğrafyada yaşayarak ortak geçmişe ve kültüre sahip oldukları tespit edilmiştir. Çalışmada Ömer Asım Aksoy’un “Atasözleri ve Deyimler Sözlüğü” (1995), Celal Beydili’nin “Atalar Sözleri” (2004), Ebülgasım Hüseynzade’nin “Atalar Sözleri (1985) ve Metanet Yakupkızı’nın “Atalar Sözleri” (2013) kitaplarından derlemeler yapılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Halk Edebiyatı, Türk Dünyası, Türkiye sahası atasözleri, Azerbaycan sahası atasözleri.

Kaynakça

• Aksoy, Ö. A. (1995). Atasözleri ve Deyimler Sözlüğü. İstanbul: İnkılâp Kitabevi.
• Alizade, S. (1987). Müdrikliyin Sönmeyen Işığı-Oğuzname. Bakü: Yazıcı.
• Beydili, C. (2004). Atalar Sözleri. Bakü: Önder Neşriyatı.
• Biray, N. (2015). Türk Dünyasının Ortak Değeri Olarak “Akıl” Konulu Atasözleri. TASAM, 81, 133-150.
• Byalik, B. (1986) Sudba Maksima Gorkogo. 3-е izd., Мoskva: Hudojestvennaya Literatura.
• Çobanoğlu, Ö. (2004). Türk Dünyası Ortak Atasözleri Sözlüğü. Ankara: AKM Yayınları.
• Efendiyev, P. (1992). Azerbaycan Sözlü Halk Edebiyatı. Bakü: Maarif
• Ergin, M. (2014). Dede Korkut. İstanbul: Boğaziçi Yayınları.
• Gözaydın, N. (1998). Türk Dünyasının Atasözleri. Türk Dünyası Dil ve Edebiyat Dergisi, (6), 708-719.
• Gülüm, K. ve Boz, M. (2011). Doğa Üzerine Söylenmiş Türk Dünyası Ortak Atasözlerinin Coğrafi Analizi (Kırgızistan Türkiye Örneği). Marmara Coğrafya Dergisi, 24, 354-355.
• Hüseynzade, E. (1985). Atalar Sözü. Bakü: Yazıcı Yayınevi.
• Musaoğlu, M. (1997). Türk Halkları Atasözlerinin Konu ve Dil Özellikleri. Türk Lehçeleri ve Edebiyatları Dergisi, 1(11), 79-82.
• Nietzsche, F. (2017). Deccal Hristiyan Karşıtı. İzmir: Lilith Yayıncılık.
• Okray, Z. (2015). Türk Atasözleri ve Deyimlerinde Kadın İmgesi. LAÜ Sosyal Bilimler Dergisi (VI-I), 94.
• Oy, Aydın (1972). Tarih Boyunca Türk Atasözleri. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Özer, H. ve Yasan, H. (2014). Türkiye Türkçesinde Deve ile İlgili Atasözü ve Deyimler. Deve Kitabı (Ed. Emine Gürsoy Naskali, Erkan Demir). İstanbul: Kitabevi Yayınları.
• Özkan F. ve Özkan İ. (2017). Karapapak Terekeme Türklerinin Atasözleri ve Deyimler. 21. Yüzyılda Eğitim ve Toplum Eğitim Bilimleri ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 6(17), 550.
• Paşayev, G. (1987). Kerkük Folkloru Antolojisi. Bakü: Azerneşr.
• Yakupkızı, M. (2013). Atalar Sözleri. Bakü: Nurlan Yayınevi.
• url 1. https://tr.wiktionary.org/wik/ [ET: 18.06.2022].
• url 2. https://www.atasozlerianlamlari.com/ [ET: 18.06.2022].