Muhyiddin From Besiktas's Book "The Guldan"

Yıl 2022, Sayı: 8, 306 - 323, 30.08.2022

Aysun Çelik

https://doi.org/10.51531/korkutataturkiyat.1149345

Öz

Prepared by Muhyiddin from Besiktas in an introduction and four parts, “Guldan” is a small work consisting of various texts in prose and verse. Guldan, which was published in Alem Printing House in 1893-94, has 24 pages. In all four chapters of the book, some grammatical structures in Persian are explained, and the use of words and suffixes is detailed by giving examples of Persian and Turkish poetry. At the end of the fourth chapter, the author has added the nazires written by Fuzuli to some of the poems of Mu'allim Naci and 'Ali Ulvi Efendi. The book also includes a short story in Persian verse, a small prose story, a shathiyyat verse, and seven verses and couplets. Author "Muhyiddin"; we think that Muhyiddin Raif (Yengin) was the owner of the Divan, known for his rubais, a language teacher, and died on 1955.
In this study, Guldan, which was prepared by Muhyiddin from Besiktas to set an example for the newcomers to the publishing world, was introduced, and the work was transferred to today's Turkish with the transcription alphabet. Guldan is a small grammar treatise, a small poetry magazine, prepared by the author in a unique way in a century when intensive language studies were carried out and grammar and dictionary activities increased. What makes the work valuable is the nazires of Muhyiddin from Beşiktaş, in which he reveals his poetic side.

Anahtar Kelimeler

Muhyiddin from Besiktas, Güldan, Persian, grammar, nazire.

Beşiktaşlı Muhyiddîn’in “Güldân” Adlı Eseri

Öz

Beşiktaşlı Muhyiddîn tarafından bir mukaddime, dört bölüm hâlinde hazırlanan “Güldân”, mensur ve manzum çeşitli metinlerden oluşan küçük bir eserdir. H 1311/M 1893-94’te Âlem Matbaası’nda basılan Güldân, 24 sayfadır. Eserin dört bölümünde de, Farsça bazı gramer yapıları anlatılmış, Farsça ve Türkçe nazım-nesir örnekleri verilerek kelime ve eklerin kullanımı detaylandırılmıştır. Müellif, dördüncü bölümün sonuna, Fuzûlî’nin, Mu‘allim Nâcî’nin, ‘Alî Ulvî Efendi’nin bazı şiirlerine yazdığı nazireleri eklemiştir. Eserde ayrıca Farsça manzum kısa bir hikâye, mensur küçük bir hikâye, bir şathiyyat naziresi ve yedi adet müstakil mısra ile beyit bulunmaktadır. Müellif “Muhyiddîn”in; divan sahibi, rubaileriyle tanınan, dil öğretmenliği yapan, 1955’te vefat eden Muhyiddin Râ’if (Yengin) olduğunu düşünmekteyiz.
Bu çalışmada Beşiktaşlı Muhyiddîn’in neşriyat âlemine yeni girenlere örnek olması için hazırladığı, “ilk eserim” dediği Güldân tanıtılmış, eser transkripsiyon alfabesiyle günümüz Türkçesine aktarılmıştır. Güldân, yoğun dil çalışmalarının yapıldığı, gramer ve sözlük faaliyetlerinin arttığı bir asırda, müellifin kendisine has bir yöntemle hazırladığı ufak bir gramer risalesi, küçük bir şiir mecmuası hüviyetindedir. Eseri değerli kılan ise Beşiktaşlı Muhyiddîn’in şairlik yönünü ortaya koyduğu nazireleridir.

Anahtar Kelimeler

Beşiktaşlı Muhyiddîn, Güldân, Farsça, dilbilgisi, nazîre.

Kaynakça

• Akyüz, Y. (1997). Türk Eğitim Tarihi (Başlangıçtan 1997’ye). İstanbul: Kültür Üniversitesi Yayınları.
• Beşiktaşlı Muhyiddîn (1311). Güldân. İstanbul: ‘Âlem Matba‘ası-Ahmed İhsân ve Şürekâsı.
• Çelik, A. (2005). Tanzimat’tan Günümüze Türkiye’de Farsça Öğretimi. Doktora Tezi. İstanbul: İstanbul Üniversitesi.
• İnal, İbnü’l-Emin Mahmud Kemal (2000). Son Asır Türk Şairleri (Kemâlü’ş-Şuarâ), C. III. [Haz. Hidayet Özcan]. Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı Yayınları.
• Kanar, M. (2022). Sâdî-i Şirâzî, Gülistan. İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Öz, Y. (1996). Tarih Boyunca Farsça-Türkçe Sözlükler. Doktora Tezi. Ankara: Ankara Üniversitesi.
• Samyeli, N. (1964-65). Muhyiddin Raif Yengin Divanı. Mezuniyet Tezi. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü.
• Yuvacı, B. (2014). Tuhfe-i Nâilî metin ve muhteva (II. Cilt s.735-999). Yüksek Lisans Tezi. Sivas: Cumhuriyet Üniversitesi.