Examination of Some Values in the Book of Dede Korkut in the School Environment: Opinions of High School Principal and Teachers

Yıl 2022, Sayı: 8, 963 - 988, 30.08.2022

Ahmet Şahin Tuba Yavaş

https://doi.org/10.51531/korkutataturkiyat.1150421

Öz

The Book of Dede Korkut (stories) is an epic epic presenting sections from the lives of the Oghuzs in the pre-Islamic period. Dede Korkut Stories are a work that has been studied and should be examined in our education system and in the field of Turkish education history. The purpose of this research is to examine how some of the values that come to the fore in Dede Korkut Stories (consultation, courage, social solidarity and unity, generosity-helpfulness and hospitality, love and respect, aesthetic understanding) mean for principals and teachers in high schools. The research was carried out by applying the phenomenology design, one of the qualitative research designs. The study group of the research consists of 47 school administrators and teachers working in high schools in Nizip district of Gaziantep province. Research data were collected face to face with semi-structured interview technique. Findings were obtained by subjecting the collected qualitative data to content analysis. It has been concluded that the values mentioned and examined in the Dede Korkut Stories can increase social sensitivity in the school environment, reinforce the feelings of unity and solidarity, and provide students with leadership and entrepreneurship characteristics. Various suggestions have been developed to better understand Dede Korkut Stories in school environments.

Anahtar Kelimeler

Dede Korkut, Dede Korkut Stories, high school, organizational values.

Dede Korkut Kitabı’nda Geçen Bazı Değerlerin Okul Ortamında İncelenmesi: Lise Müdür ve Öğretmen Görüşleri

Öz

Dede Korkut Kitabı (Hikâyeleri), İslamiyet öncesi dönemdeki Oğuzların yaşamlarından kesitler sunan epik bir destandır. Dede Korkut Hikâyeleri, eğitim sistemimizde ve Türk eğitim tarihi alanında incelenen ve incelenmesi gereken bir eser özelliği taşımaktadır. Bu araştırmanın amacı, Dede Korkut Hikâyeleri’nde ön plana çıkan bazı değerlerin (istişare, cesaret, sosyal dayanışma ve birliktelik, cömertlik-yardımseverlik ve misafirperverlik, sevgi ve saygı, estetik anlayış) liselerde müdür ve öğretmenler için nasıl bir anlam ifade ettiğini incelemektir. Araştırma, nitel araştırma desenlerinden olgu bilim (fenomenoloji) deseni uygulanarak yürütülmüştür. Araştırmanın çalışma grubunu, Gaziantep ilinin Nizip ilçesindeki liselerde görev yapmakta olan toplam 47 okul yöneticisi ve öğretmen oluşturmaktadır. Araştırma verileri, yarı yapılandırılmış görüşme tekniğiyle yüz yüze toplanmıştır. Toplanan nitel veriler içerik analizine tabi tutularak bulgular elde edilmiştir. Dede Korkut Hikâyeleri’nde geçen ve incelenen değerlerin okul ortamında toplumsal duyarlılığı artırabileceği, birlik ve beraberlik duygularını pekiştirebileceği, öğrencilere liderlik ve girişimcilik özellikleri kazandırabileceği gibi sonuçlara ulaşılmıştır. Dede Korkut Hikâyeleri’nin okul ortamlarında daha iyi anlaşılabilmesine yönelik çeşitli öneriler geliştirilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Dede Korkut, Dede Korkut Hikâyeleri, lise, örgütsel değerler.

Kaynakça

• Abdurrezzak, A. O. (2015). Dede Korkut Kitabında Erkek Kahraman Statüsü. Humanities Studies, 10(3), 94-114.
• Akpınar, B. ve Aydın, K. (2010). Eğitimde Değişim ve Öğretmenlerin Değişim Algıları. Eğitim ve Bilim, 32(144), 71-80.
• Alizade, R. (2021). Dede Korkut Kitabı’nın Tarihi ve Kültürel Veriler Açısından Değerlendirilmesi. Motif Akademi Halkbilimi Dergisi, 14(35), 926-936. DOI: 10.12981/mahder.929460
• Arı, B. (2021). Dede Korkut Kitabına Eğitim ve Çocuk Eğitimi Açısından Bir Bakış. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 18(47), 56-68.
• Arı, B. ve Karateke, E. (2010). Dede Korkut Hikâyelerinde Kadın ve Çocuk Eğitimi. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 7(14), 275-284.
• Arslan, E. T. (2012). Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Akademik Personelinin Genel ve Örgütsel Sinizm Düzeyi. Doğuş Üniversitesi Dergisi, 13 (1), 12-27.
• Artun, E. (2009). Türk Dünyası Âşıklık Geleneğinin Geleceğe Taşınması. XVII. Uluslararası Kıbatek Edebiyat Şöleni. (Balkanlar Türk Edebiyatı ve Kültürü). (Kosova; 13–18 Ağustos, Eylül 2009).
• Aynacı, C. (2021). Küregençleşme: Gençliğin Küreselleşmesi Sürecinde Milli (Leşemeyen) Kültür. Sosyal Sağlık Dergisi, 1(1), 1-20.
• Bars, M. E. (2017). Kültürel Değerlerin Aktarımında Halk Edebiyatı Ürünlerinden Yararlanma. Erzincan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 10(2), 217-228.
• Beldağ, A. ve Yaylacı, A. (2015). Karar Verme Sürecinde Okul Yöneticileri ve Değerler. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 11(1), 165-176.
• Beydoğan, H. Ö. (2012). Okullarda Uygulanan Sosyal ve Kültürel Etkinliklerin Öğrencilerin Değer Edinimine Etkisi. Gaziantep University-Journal of Social Sciences, 11(4), 1171-1204.
• Büyükdüvenci, S. (1987). Eğitim Sosyolojisine Giriş “Yazılar”. Ankara: Yargıçoğlu Matbaası.
• Creswell, J. W. (2013). Qualitative Inquiry & Research Design: Choosing among Five Approaches (3rd ed.). Thousand Oaks, CA: SAGE Publication.
• Çelik, V. (1995). Eğitim Yöneticisinin Vizyon ve Misyonu. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 1(1), 47-53.
• Çıldır, B. (2022). Türkçe Dersinde Masallar Aracılığıyla Göçmenlere İlişkin Kültürlerarası Duyarlılık Geliştirme. Anadolu Journal of Educational Sciences International, 12(2), 417-441. https://doi.org/10.18039/ajesi.987522
• Çobanoğlu, S. (2022). Halkbilimsel Metaetik Kuram ve Bir İdeoloji Olarak Dede Korkut Kitabı’nın “Verdiği Sözü Tutmamak Olumsuz Etik Değeri” Bağlamında Metaetiksel Çözümlemesi. Motif Akademi Halkbilimi Dergisi, 15(37), 54-71. DOI: 10.12981/mahder.1028757.
• Demir, M. (2010). Örgütsel Sapma Davranışının Kontrolünde Duygusal Zekânın Rolü: Konaklama İşletmelerinde Bir Araştırma. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 1(26), 197-207.
• Doğan, E. (2002). Eğitimde Küreselleşme. Eğitim Araştırmaları Dergisi, 6, 87-98.
• Dolunay, S. K. (2007). Okul Kültürü ve Türkçe Öğretimi. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, 11(3), 9-22.
• Ergin, M. (2007). Dede Korkut Kitabı. İstanbul: Boğaziçi Yayınları.
• Ergün, M. (2019). Dede Korkut Hikâyelerindeki İnsan Yetiştirme. Uluslararası Bilim ve Eğitim Dergisi, 1(2), 78-90.
• Erkan, H. (1998). Bilgi Toplumu ve Ekonomik Gelişme (4.baskı). Ankara: Türkiye İş Bankası. No: 326. Bilim Dizisi No: 8
• Erzen, J. N. (1976). Eğitimin Estetik Süreç Olarak Yorumu ve Mimarlık Eğitimi. http://jfa.arch.metu.edu.tr/archive/0258-5316/1976/cilt02/sayi_2/175-185.pdf. Erişim tarihi: 10.03.2014.
• Genç, S. Z. (2019). Kültür ve Eğitim. (Ed. Erdoğan Köse ve S. Zeki Genç), Eğitim Sosyolojisi (ss. 115-138) Ankara: Pegem Akademi.
• Gül, R. (2008). Dede Korkut Hikâyelerinde Söz Kalıpları (Pattern Utterances in Tales of Dede Korkut). D.Ü. Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, 10, 100-105.
• Hesapçıoğlu, M. (2001). Postmodern Toplumda Eğitim, Okul ve İnsan Hakları. İstanbul: Sedar.
• Kahraman Vangölü, S. ve Şahin Sak, İ. T. (2022). Kültürel Değerlere Duyarlı Eğitim ile İlgili Türkiye’de Yapılan Çalışmaların İncelenmesi. Journal of Sustainable Educational Studies (JSES), 1, 169- 181.
• Kalenderoğlu, İ. (2011). Türkmenistan’da Dede Korkut Hakkında Yapılan Çalışmalar. Turkish Studies - International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 6(1), 1302-1311.
• Karagözoğlu, G. (2003). Eğitim Sistemimizde Öğretmen Yetiştirme Politikamıza Genel Bir Bakış. Eğitimde Yansımalar. VII Çağdaş Eğitim Sistemlerinde Öğretmen Yetiştirme Sempozyumu, Cumhuriyet Üniversitesi Kültür Merkezi, Sivas, 10-12.
• Kocacık, F. (2003). Bilgi Toplumu ve Türkiye. Cumhuriyet Üniversitesi. Sosyal Bilimler Dergisi 27(1), 1-10.
• Köksel, B. (2012). Dede Korkut Kitabı'nda Dinî-Mitolojik Yardımcı Kahraman Motifi. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, 161, 73-88.
• Köse, S., Tetik, S. ve Ercan, C. (2001). Örgüt Kültürünü Oluşturan Faktörler. Yönetim ve Ekonomi, 7(1), 219-242.
• Maxwell, J. A. (1992). Understanding and Validity in Qualitative Research. Harvard Education Review, 62, 279-299.
• Merriam, S. B. (2009). Qualitative Research: A Guide to Design and Implementation. San Francisco, CA: Jossey-Bass.
• Miles, M. B. ve Huberman, A. M. (1994). Qualitative Data Analysis: An Expanded Sourcebook. Thousand Oaks, CA: Sage Publications.
• Olkun, S. (1996). Örgütsel Değişimin Yönetimi: Örgüt Kültürü ve Liderlik Faktörü. İlgilim Yönetimi, 2(1), 565-574.
• Ötken, B. (2015). Algılanan Örgütsel Destek ve Psikolojik Sahiplenme Arasındaki İlişki ve Bu İlişkide Örgütsel Adaletin Rolü. Hacettepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 33(2), 113-140.
• Özdağ, S., Duman, S. ve Fişekçioğlu, İ. B. (2011). Popüler Kültür: Futbol Mu “Putbol” Mu? Türkiye Kickboks Federasyonu Spor Bilimleri Dergisi, 4(1), 1309-1336.
• Özdemir, C. (2020). Çağdaş Ebeynliği Kültürel Bellekte Aramak: Dede Korkutleri Örneği, Bingöl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 10(20), 27-49. DOI: 10.29029/busbed.731968. Erişim tarihi: 10.05.2022.
• Özden, Y. (1999). Eğitimde Dönüşüm - Eğitimde Yeni Değerler. Ankara: Pegem A Yayıncılık.
• Özgan, H. ve Karadağ, N. (2009). Popüler Kültürün Yönetim Uygulamalarına Etkisi Bağlamında Yönetici Görüşleri. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 8(28), 187-199.
• Özkan, H. H. (2006). Popüler Kültür ve Eğitim. Kastamonu Eğitim Dergisi, 14(1), 29-38.
• Özmen, F. (2020). Dede Korkut lerinde Konukseverlik Üzerine Bir Değerlendirme . AKRA Kültür Sanat ve Edebiyat Dergisi, 8(20), 45-63. DOI: 10.31126/akrajournal.632898. Erişim tarihi: 10.05.2022.
• Patton, M. Q. (2014). Nitel Araştırma ve Değerlendirme Yöntemleri (Qualitative Research and Evaluation Methods). (3. Baskı) (Çeviri Editörleri: Mesut Bütün. - Selçuk Beşir Demir). Ankara: Pegem Akademi.
• Sarıgöz, O. (2021). Opinions on Culturally Responsive Education. The Journal of International Education Science, 8(29), 19-30.
• Silverman, D. (2015). Interpreting Qualitative Data. Sage.
• Şahin, H. İ. (2012). Kültürel Kimlik ve Folklor. Türk Dünyası İncelemeleri Dergisi, 12(1), 285-306. Tepeli, Y. ve Arıcı, A. F. (2012). Lise Öğrencilerinin Atasözlerini Kavrama Düzeyleri Üzerine Nitel Bir Araştırma. Eğitim Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 2(2), 223–236.
• Tezcan, M. (1981). Eğitim Sosyolojisine Giriş. Ankara: Ankara Üniversitesi Eğitim Fakültesi Yayınları.
• Tezcan, M. (1992). Eğitim Sosyolojisi (9. Baskı). Ankara: Zirve Ofset.
• Uygur, H. K. (2013). Dede Korkut Boylarında Kadın Statüsü. Uluslararası Türk Dili ve Edebiyatı Kongresi, 17-19 Mayıs 2013, International Burch University, Saraybosna, 385-403.
• Yeşil, R. ve Aydın, D. (2007). Demokratik Değerlerin Eğitiminde Yöntem ve Zamanlama. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, 11(2), 75-84.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2013). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. (9. Baskı). Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Yıldırım, K. (2010). Raising the Quality in Qualitative Research. Elementary Education Online, 9(1), 79-92.