Edebiyat ve Yansı Bağlamında Fuzûlî’nin Su Kasîdesi

Yıl 2022, Sayı: 9, 357 - 374, 30.12.2022

Nur Topaloğlu

https://doi.org/10.51531/korkutataturkiyat.1183316

Öz

Hüsn- i mutlak olan yüce yaratıcı, zâhirde ve bâtında zerreden küreye yarattığı her varlıkta onlara verdiği çeşitli özellikler sayesinde bilinmek istemiş ve âlemleri yaratmıştır. Hakk’ın isim ve sıfatlarıyla ezelden ebede tecelli edişi âlemin ve âdemin yaratılışındaki sır, İslâmî estetiğin şekillenmesinde önemli bir unsur olmuştur. Din, kadim zamanlardan beri sanatı şekillendirmiştir. Dolayısıyla ilahî kaynaktan beslenen Müslüman şairin ruh ve anlam dünyasını, hayal gücünün sınırlarını mensubu olduğu inanç sistemi belirlemiştir.
Estetik bağlamında Doğu ile Batı edebiyatında tabiattan ödünçleme noktasında paralellik olsa da özellikle tabiatı ele alışları, onu anlamlandırma ve sembolleştirme bakımından takınılan tavır birbirinden farklı olmuştur. Batı edebiyatında ödünçleme, doğrudan taklit etme şeklindeyken tasavvuf etkisinde şekillenen İslâmî edebiyatta tabiat daha çok bir müşahede aracı olmuş ve sanatçılar dini hassasiyetleri sebebiyle yansıtma yerine soyutlamayı tercih etmiştir. Dinin etkisiyle şekillenen şiir sanatı, kelimeler ve semboller aracılığıyla nesneler dünyasını yansıtmakla birlikte okuyucusunu tefekkür boyutunda gezdirmiştir.
Bu çalışmada Mimesis kavramının İslâm estetiğindeki algılanışı, Fuzûlî’nin Su Kasîdesi özelinde incelenmiş, şiirin anlam dünyasında ele alınışı değerlendirilmiştir. Bu doğrultuda Batı sanatındaki yansıtma kuramının, İslâm inancının etkisiyle nasıl şekillendiği üzerinde durulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Na’t, Fuzûlî, Su Kasîdesi, yansı., Water Ode, reflection.

Fuzuli's Water Ode in the Context of Literature and Reflection

Öz

The almighty creator, who is absolute, wanted to be known thanks to the various features he gave to every being he created, from an atom to a sphere and created the universes. The secret of the creation of the universe and humanity and the manifestation of God with His names and attributes from pre-eternity to post-eternity has been an important element in the shaping of Islamic aesthetics. Religion has shaped art since ancient times. Therefore, the spiritual and meaning world of the Muslim poet, the limits of his imagination, fed by the divine source, that it belongs.
In the context of aesthetics, although there are parallels in Eastern and Western literature especially in terms of their handling of nature, the attitude of explaining and embleming it, has been different from each other. Especially in terms of their handling of nature. While calque formation in Western literature is in the form of direct reflection, in Islamic literature, which is shaped under the influence of Sufism, nature has been more of a means of observation. Although the art of poetry reflects the world of objects through words and symbols, it has taken the reader in the dimension of contemplation.
In this study, the perception of the concept of mimesis in Islamic aesthetics has been examined in the context of Water Ode of Fuzûlî, the poem in the semantic world has been evaluated. İn this direction, how the reflection concept in Western art has been shaped by the effect of the Islamic belief is emphasized.

Anahtar Kelimeler

Water Ode, reflection.

Kaynakça

• Açıl, B. (2015). Klasik Türk Şiirinde Estetik Bir Unsur Olarak Çiçekler. FSM İlmî Araştırmalar, İnsan ve Toplum Bilimleri Dergisi. (5), 1-28.
• Akar, M. (1994). Su Kasidesi Şerhi. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
• Akdemir, H. (2020). Hz. Peygamber’in Su Unsurunda Tezahür Eden Mucizeleri. Katre Uluslararası İnsan Araştırmaları Dergisi, (10), 57-75.
• Ayvazoğlu, B. (1982). Aşk Estetiği. Ankara: Birlik Yayınları.
• Ayyıldız, M.; Birgören, H. (2005). Edebiyat Bilgi ve Teorileri. Ankara: Akçağ Yayınları.
• Çalışkan, A. (2004). Fuzûlî’nin Su Kasīdesi ve Şerhi (3. Baskı). Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları.
• Çaycı, A. (2017). İslâm Mimarisinde Anlam ve Sembol. Konya: Palet Yayınları.
• Çınar, M. (2003). Üçüncü Abbasî Dönemi Arap Şiirinde Tabiat Tasviri. Ekev Akademi Dergisi, 7 (17), 223-236.
• Doğan, M. (1996). Fuzûlî'nin Poetikası. İlmi Araştırmalar, (2), 47-72.
• Döger, A. (2014). İnancın İslam Sanat ve Estetiğine Yansıması. Yüksek Lisans Tezi. Isparta: Süleyman Demirel Üniversitesi.
• Erbay, N. (2019). Klasik Türk Şiiri Gazellerinde Şair ve Şiir Karakteri. Erzurum: Fenomen Yayıncılık.
• Erinç, M.S. (2013). Sanat Sosyolojisine Giriş (2. Baskı). Ankara: Ütopya Yayınevi.
• Farago, F. (2006). Sanat (Çev. Özcan Doğan). Ankara: Doğu Batı Yayınları.
• Koç, T. (2010). İslâm Sanat Geleneği ve Estetik. Eskiyeni, (16), 35- 47.
• Kolcu, A.İ. (2008). Edebiyat Kuramları. Ankara: Salkım Söğüt Yayınları.
• Kutlay, H.İ. (2008), Diyanet İşleri Başkanlığı'nın Kırk Hadis Kartelası Üzerine Bazı Mülahazalar. Hadis Tetkikleri Dergisi. (VI/2), 159-170.
• Mazıoğlu, H. (1997). Fuzûlî Üzerine Makaleler. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Okay, M. O. (2018). Poetika Dersleri (6.Baskı). İstanbul: Dergâh Yayınları.
• Özger, M. (2013). İslam Sanatı ve Estetiğinde Hakikat ve Mecaz. İslâmî İlimler Dergisi. 8, (8-1), 311- 321.
• Özkan, M. (2016/2). İrhâsâtla İlgili Rivâyetlerin Metin ve Anlam Açısından Değerlendirilmesi. Şırnak Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 7(14), 23-41.
• Şener, H.İ. (1995). Kaside-i Bürde Kaside-i Bür’e ve Su Kasidesi. İzmir: İrfan Kültür Eğitim Derneği.
• Şentürk, A.A. (2006). Klasik Şiir Estetiği. Türk Edebiyatı Tarihi, C.I. Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları.
• Taşkent, A. (2009). Farabî, İbn Sînâ ve İbn Rüşd’de Estetik. Doktora Tezi, İstanbul: Marmara Üniversitesi.
• Timuçin, A. (2013). Estetik (9. Baskı). İstanbul: Bulut Yayınları
• Tunalı, İ. (1983). Grek Estetiği (3. Baskı). İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Tunalı, İ. (1998). Estetik (5. Baskı). İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Üzgör, T. (2000). Su Redifli Şiirler ve Fuzûlî’nin Su Kasidesi’nin Kompozisyonuna Dair. İlmî Araştırmalar. (9), 239-248.
• Üzüm, İ. (2003). Makâm-ı Mahmûd. TDV İslam Ansiklopedisi (C. 27, s. 413-414). İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
• Döger, A. (2014). İnancın İslam Sanat ve Estetiğine Yansıması. Yüksek Lisans Tezi. Isparta: Süleyman Demirel Üniversitesi.
• Eliade, M. (2003). Dinler Tarihine Giriş (Çev. Lale Arslan). İstanbul: Kabalcı Yayınevi.
• Erbay, N. (2019). Klasik Türk Şiiri Gazellerinde Şair ve Şiir Karakteri. Erzurum: Fenomen Yayıncılık.
• Erinç, M.S. (2013). Sanat Sosyolojisine Giriş (2. Baskı). Ankara: Ütopya Yayınevi.
• Farago, F. (2006). Sanat (Çev. Özcan Doğan). Ankara: Doğu Batı Yayınları.
• Guénon, R. (2004). Doğu Düşüncesi (Çev. L. Fevzi Topaçoğlu). İstanbul: İz Yayınları.
• İpekten H. (1973). Fuzûlî, Hayatı, Edebi Kişiliği, Eserleri ve Bazı Şiirlerinin Açıklamaları. Ankara: Akçağ Yayınları.
• Kılıç, M. E. (2015). Sufi ve Sanat. İstanbul: Sufi Kitap.
• Koç, T. (2010). İslâm Sanat Geleneği ve Estetik. Eskiyeni, (16), 35- 47.
• Kolcu, A.İ. (2008). Edebiyat Kuramları. Ankara: Salkım Söğüt Yayınları.
• Kutlay, H.İ. (2008), Diyanet İşleri Başkanlığı'nın Kırk Hadis Kartelası Üzerine Bazı Mülahazalar. Hadis Tetkikleri Dergisi. (VI/2), 159-170.
• Leaman, O. (2004). İslâm Estetiğine Giriş (2. Baskı) (Çev. Nuh Yılmaz). İstanbul: Küre Yayınları.
• Mazıoğlu, H. (1997). Fuzûlî Üzerine Makaleler. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Moran, B. (1999). Edebiyat Kuramları ve Eleştiri. İstanbul: İletişim Yayıncılık.
• Okay, M. O. (2018). Poetika Dersleri (6.Baskı). İstanbul: Dergâh Yayınları.
• Onan, N. H. (1991). İzahlı Divan Şiiri Ontolojisi. İstanbul: M.E.B. Yayınları.
• Özger, M. (2013). İslam Sanatı ve Estetiğinde Hakikat ve Mecaz. İslâmî İlimler Dergisi. 8, (8-1), 311- 321.
• Özkan, M. (2016/2). İrhâsâtla İlgili Rivâyetlerin Metin ve Anlam Açısından Değerlendirilmesi. Şırnak Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 7(14), 23-41.
• Parlatır, İ. (2014). Fuzûlî- Türkçe Divânı. Ankara: Akçağ Yayınları.
• Şener, H.İ. (1995). Kaside-i Bürde Kaside-i Bür’e ve Su Kasidesi. İzmir: İrfan Kültür Eğitim Derneği.
• Şentürk, A.A. (2006). Klasik Şiir Estetiği. Türk Edebiyatı Tarihi, C.I. Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları.
• Taşkent, A. (2009). Farabî, İbn Sînâ ve İbn Rüşd’de Estetik. Doktora Tezi, İstanbul: Marmara Üniversitesi.
• Timuçin, A. (2013). Estetik (9. Baskı). İstanbul: Bulut Yayınları
• Tunalı, İ. (1983). Grek Estetiği (3. Baskı). İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Tunalı, İ. (1998). Estetik (5. Baskı). İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Üzgör, T. (2000). Su Redifli Şiirler ve Fuzûlî’nin Su Kasidesi’nin Kompozisyonuna Dair. İlmî Araştırmalar. (9), 239-248.
• Üzüm, İ. (2003). Makâm-ı Mahmûd. TDV İslam Ansiklopedisi (C. 27, s. 413-414). İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
• Yazar, S. (2019). Anlamın Peşinde: Su Kasidesi’nin 24. Beytindeki ‘Yaygın Yanlış’ Üzerine. HİKMET-Akademik Edebiyat Dergisi [Journal of Academic Literature], 5(11), 1-24.
• Yeniterzi, E. (2006). Na’t. TDV İslâm Ansiklopedisi (C. 32, s. 436-437). İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.