Süle Fakîh’in Yûsuf ve Zelîhâ Mesnevisinin Yeni Bir Nüshası

Yıl 2022, Sayı: 9, 207 - 220, 30.12.2022

Handan Belli

https://doi.org/10.51531/korkutataturkiyat.1184265

Öz

Bu makalede Sivas Ziya Bey Yazma Eser Kütüphanesinde kayıtlı, Yûsuf u Züleyhâ hikâyesini konu alan Yûsufiyye başlıklı mesnevi incelenerek yazma eserin tanıtılması amaçlanmaktadır. Yazma eser, Yûsuf’un düş görmesi hadisesiyle başlamaktadır. Eserde besmele, tahmîd, tevhîd, münâcât vb. manzumeler ve sebeb-i te’lif gibi mesnevinin giriş bölümünde olması gereken alt başlıklar mevcut değildir. Nüshanın istinsah tarihi Muharrem 11 H 1213/M 1798 olarak belirtilmiştir. Türk edebiyatında yazılmış ve Yûsuf kıssasını konu alan Yûsuf u Züleyhâ mesnevileri ile Sivas Ziya Bey nüshası karşılaştırıldığında nüshanın Süle Fakîh’in (ö. ?) Yûsuf ve Zelîhâ mesnevisine vezin ve içerik yönünden benzerlik gösterdiği görülmüş ve bu benzerlikler makalede tablolarla gösterilmiştir. Eser üzerine yapılan incelemeler sonucunda bu yazma eserin 17 nüshası tespit edilen ve Süle Fakîh’e ait olduğu belirtilen Yûsuf ve Zelîhâ mesnevisiyle birçok benzerliğinin olması sebebiyle bu eserin diğer bir nüshası olarak düşünülmüştür. Ancak eser ile ilgili bir diğer husus ise metnin sonunda yer alan “Yarluğasun yazan Hakîrî diyesün” mısrası bu yazma eserin Süle Fakîh’in Yûsuf ve Zelîhâ mesnevisine nazire olabileceğini de akla getirmektedir. Eserin son iki sayfasında yazı tipinin değişmesi ve hareke kullanılmaması bu sayfaların başka bir müellif tarafından ve farklı bir yüzyılda yazıldığı ihtimalini de doğurur. Bu sayfaların sonradan yazılması ve Süle Fakih ifadesinin geçmemesi farklı bir ismin kullanılması eserin bu son iki sayfasının zeyl olabileceği ihtimalini de güçlendirir. Yazma eser içerisinde son sayfada geçen isim dışında eserin müellifine dair herhangi bir bilgi yer almamaktadır. Eser hakkındaki bilinmeyen hususlar bu makale içerisinde tartışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Süle Fakîh, Yûsuf ve Zelîhâ, Ziya Bey Kütüphanesi, Yûsufiyye, mesnevi., Yûsuf and Zelîhâ, Ziya Bey Library, masnavi.

Description of a New Copy of Süle Fakîh's Yusuf ve Zeliha Masnavi

Öz

In this article, it is aimed to introduce the manuscript by examining the masnavi titled Yûsufiyye, which is about the story of Yûsuf u Züleyhâ, registered in the Sivas Ziya Bey Manuscript Library.The manuscript begins with the dreaming of Yusuf. In the work, basmala, tahmid, tawhid, munajat etc. There are no subtitles that should be in the introductory part of the masnavi, such as poems and reason.Information about the reason for writing and the author of the work is not included in the copy. The copy date of the copy is stated as Muharrem 11 H 1213/M 1798. When the Yûsuf u Züleyhâ mesnevi, which was written in Turkish literature and was about the story of Yusuf, and the Sivas Ziya Bey copy were compared, it was seen that the copy was similar to Süle Fakîh's (d.). As a result of the examinations on the work, 17 copies of this manuscript were identified and it can be considered as another copy of this work, since it has many similarities with the Yûsuf and Zelîhâ mesnevi, which is stated to belong to Süle Fakîh. However, another point about the work is that the line “Yarluġasun writes Hakîrî/Hasîrî” at the end of the work brings to mind the idea that this work is a nazire or an addendum to Süle Fakîh's Yûsuf ve Zelîhâ mathnawi. The change in the font and not using gestures on the last two pages of the work also raises the possibility that these pages were written by another author and in a different century. The fact that these pages are written later and the expression Süle Fakih is not used strengthens the possibility that these last two pages of the work may be an appendix, using a different name. Apart from the name on the last page of this manuscript, there is no information about the author of the work. These unknown issues about the work are discussed in the article.

Anahtar Kelimeler

Yûsuf and Zelîhâ, Ziya Bey Library, masnavi.

Kaynakça

• Aral, A. E. (2014). Hâkirî, Süleymân, Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr, [Erişim Tarihi: 15. 11. 2022].
• Dolu, H. C. (1952). Yûsuf Hikâyesi Hakkında Birkaç Söz ve Bazı Türkçe Nüshalar. Türk Dili ve Edebiyatı Dergisi, 4, 419-445.
• Günşen, A. (2010). Eski Türkiye Türkçesinin Kurucularından Ahmet Fakîh ve Kitâbu Evsâf-i Mesâcidi'ş-Şerîfe’nin Dili Üzerine. Uluslararası Eski Anadolu Türkçesi Araştırmaları Çalıştayı Bildirileri, 1-2 Aralık 2010, İstanbul: İstanbul Üniversitesi Yayınları, 225-265.
• Karahan, L. (1985). Darîr, Kıssa-i Yûsuf (Yûsuf u Züleyhâ). Doktora Tezi. Ankara: Gazi Üniversitesi.
• Karakaya, B. (2012). Garibin Yûsuf u Züleyhâ’sı. TÜBAR, XXXI/Bahar, 129-168.
• Kartal, A. (2013). Doğu’nun Uzun Hikâyesi Türk Edebiyatında Mesnevî. İstanbul: Doğu Kütüphanesi Yayınları.
• Kesik, B. (2014). Hakîrî, Mehmed Hakîrî Efendi, Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. http://teis.yesevi.edu.tr, [Erişim Tarihi: 15. 11. 2022].
• Koçak, A. (2006). Leyla vü Mecnun, Tebrizli Hakiri, Giriş-İnceleme-Metin-Dizin-Tıpkıbasım, Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: Marmara Üniversitesi.
• Köksal, M. F. (2012). Metin Neşrinin Ana Esasları. TÜBAR, XXXI/Bahar, 179-209.
• Köktekin, K. (1994). Süle Fakîh’in Yûsuf ve Zeliha’sı (İnceleme-Metin-Dizin). Doktora Tezi. Erzurum: Atatürk Üniversitesi.
• Kur’ân Yolu Türkçe Meal ve Tefsir. https://ia802807.us.archive.org/22/items/Kuran-Kerimzerine-Meal TefsirTecvidVbKitaplar/Diyanet-Kuran-Yolu-Turkce-meal-veTefsir.pdf, [Erişim Tarihi: 12.07.2021].
• Levend, A. S. (1967). Divan Edebiyatında Hikâye. Türk Dili Araştırmaları Yıllığı-Belleten, 15, 71-117.
• Muş, Z. (2000). Arap ve Türk Edebiyatlarında Yûsuf u Züleyhâ Hikâyelerinin Mukayesesi. Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: Marmara Üniversitesi.
• Salman, R. (1990). Süle Fakîh Yusuf u Zeliha (XIV. Yüzyıl) (Dil Özellikleri-t.metin-seçmeli sözlük). Yüksek Lisans Tezi. Malatya: İnönü Üniversitesi.
• Sevindik, A. (1970). Sula Fakîh’in Yusuf u Züleyha’sı, Metin ve İndeks. İstanbul: Bitirme Tezi.
• Şanlı, İ. (2010). Molla Câmî’nin Yûsuf u Züleyhâ’sının Bilinmeyen Eski Türkçe Şerhi. Turkish Studies, 5(1), 1328-1345.
• Şeyyâd Hamza (2017). Yûsuf u Zelîhâ. (Haz. İbrahim Taş). https://ekitap.ktb.gov.tr/Eklenti/56443,seyyad-hamza--yusuf-ve-zelihapdf.pdf?0, [Erişim Tarihi: 03.02.2022].
• Tanyıldız, A. (2020). Sulı (Süle, Sula, Süli, Suli, Sule) Fakîh. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. Ahmet Yesevi Üniversitesi, http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/suli-sule-sula-suli-suli-sule-fakih. [Erişim Tarihi: 01.09.2021].
• Türkdoğan, M. (2011). Klasik Türk Edebiyatında Yûsuf u Züleyhâ Mesnevileri Üzerine Mukayeseli Bir Çalışma. https://ekitap.ktb.gov.tr/TR-78432/klasik-turk-edebiyatinda-yusuf-u-zuleyha-mesnevileri.html. [Erişim Tarihi: 10.01.2022].
• Yıldırım, A. (2000). Tezkirelerin Işığında Divan Edebiyatında Mahlas. Erdem, 12(36), 1055-1119.
• Yûsufiyye. Sivas Ziya Bey Yazma Eser Kütüphanesi. Cedid Yazma Eser Kataloğu. Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı, 15575.
• Yünüak, A. B. (1970). Sula Fakih’in Yusuf ile Züleyha’sı (Metin-İndeks). İstanbul: Bitirme Tezi.