Bir Şehir İki Kadın: Leylâ Hanım ile Şeref Hanım’ın İstanbul’u

Yıl 2022, Sayı: 9, 193 - 206, 30.12.2022

Aysun Çelik

https://doi.org/10.51531/korkutataturkiyat.1196398

Öz

XIX. asır klasik Türk edebiyatının kadın şairlerinden İstanbullu Leylâ Hanım ile Şeref Hanım, hayatlarını bu kadim şehirde sürdürmüşlerdir. Tahsilli ve aydın ailelerin kızları olan bu iki şair, devrin sosyal ve kültürel ortamlarında bulunmuş, divan meydana getirecek kadar şiirle meşgul olmuşlardır. Divanlarında İstanbul’un türlü manzaralarına pencereler açan manzumeleri, devrin içtimai hayatından, dinî-tasavvufi mekânlarından, eğlence ve mesire yerlerinden izler taşımaktadır.
İstanbul’un kendisi başta olmak üzere Leylâ Hanım, Anadolu Hisarı, Beşiktaş, Beykoz, Beylerbeyi, Fıstıklı, Göksu, Hünkâr İskelesi, İstinye, Kâğıthane Kasrı, Kalender, Kandilli, Küçüksu Kasrı, Laleli, Sultan Ahmed Meydanı için duygularını ve gözlemlerini dile getirmiş; Şeref Hanım ise Bebek Kasrı, Beşiktaş, Beykoz, Çamlıca, Çengelköy, Fatih, Feshâne, Galata, Hırka-i Şerîf Câmii, Lâlezâr, Süleymaniye, Yakacık ve Yenikapı’dan söz ederek İstanbul’un mekânlarını mısralarında ebedîleştirmiştir. Bu çalışmada, çağdaş iki kadın şairin, divanlarında, aynı devrin İstanbul’una bakışı değerlendirilmiş, adı geçen mekânların hangi vasıf ve vesilelerle şiire konu edildiği ortaya konulmuştur. Çalışmanın sonucunda iki şairin de Mevlevî ve tasavvufa meyilli olmasına rağmen Leylâ Hanım’ın daha çok gezinti ve eğlence yerlerini, Şeref Hanım’ın ise daha çok dinî mekânları şiirlerinde konu edindiği tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Leylâ Hanım, Şeref Hanım, İstanbul, mekân., Leyla Hanim, Seref Hanim, Istanbul, place.

One City and Two Women: Leyla Hanim and Seref Hanim’s Istanbul

Öz

The women poets of the 19th century classical Turkish literature, Leyla Hanim and Seref Hanim from Istanbul continued their lives in this ancient city. These poets, who are the daughters of educated and intellectual families, have been found in social and cultural environments of the period and have been engaged in poetry enough to bring a divan. These women wrote poems about Istanbul’s various districts and places, and understood the social life of the age, the religious-mystical places, the places of entertainment and travel.
Leyla Hanim, especially Istanbul itself, stated her feelings and observations for “Anadolu Hisar, Besiktas, Beykoz, Beylerbeyi, Fıstıklı, Göksu, Hünkar, İstinye, Kagithane, Kalender, Kandilli, Kücüksu, Laleli, Sultan Ahmed”. Seref Hanim eternalized the spaces of Istanbul in her verses by mentioning places such as “Bebek, Besiktas, Beykoz, Camlica, Cengelkoy, Fatih, Feshane, Galata, Hirka-i Serif Camii, Lalezar, Süleymaniye, Yakacik and Yenikapi”. In this study, the view of the same era in Istanbul, in the divans of two contemporary poets, has been evaluated, and it has been emphasized in which qualifications and occasions the subject is mentioned in poetry. As a result of the study, it was determined that although both poets were inclined towards Mevlevi and Sufism, Leyla Hanim mostly focused on sightseeing and entertainment places, while Seref Hanim mostly focused on religious places.

Anahtar Kelimeler

Leyla Hanim, Seref Hanim, Istanbul, place.

Kaynakça

• Akpınar, Ş. (2013). Klasik Türk Edebiyatında Beykoz. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 6(27), 18-39.
• Aktepe, M. (2001). Kâğıthane. TDV İslâm Ansiklopedisi (C. 24, s. 166-169). İstanbul: TDV Yayınları.
• Arslan, M. (2003). Leylâ Hanım Dîvânı. İstanbul: Kitabevi.
• Arslan, M. (2011). Şeref Hanım Dîvânı. İstanbul: Kitabevi.
• Çelik, A. (2019). Bir Şehir İki Kadın: Leylâ Hanım ile Şeref Hanım’ın İstanbul’u. II Uluslararası Türk Dili ve Edebiyatı Bilgi Şöleni, 21-23 Haziran 2019, Erzurum: Atatürk Üniversitesi Sürekli Eğitim Araştırma ve Uygulama Merkezi (ATASEM), (Basılmamış Bildiri).
• Banarlı, N. S. (1983). Resimli Türk Edebiyâtı Târihi, C. 1. İstanbul: Millî Eğitim Basımevi.
• Çobanoğlu, A. V. (2009). Sultan Ahmed Camii ve Külliyesi. TDV İslâm Ansiklopedisi (C. 37, s. 497-503). İstanbul: TDV Yayınları.
• Eyice, S. (1991). Anadoluhisarı. TDV İslâm Ansiklopedisi (C. 3, s. 147-149). İstanbul: TDV Yayınları.
• Eyice, S. (2002). Küçüksu Kasrı. TDV İslâm Ansiklopedisi (C. 26, s. 530-532). Ankara: TDV Yayınları.
• Gökbilgin, M. T. (1992). Boğaziçi. TDV İslâm Ansiklopedisi (C. 6, s. 251-262). İstanbul: TDV Yayınları.
• Macit, M. (2012). Nedîm Divânı. Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları.
• Pala, İ. (1996). Divan Şiirinde Boğaziçi. İstanbul Armağanı-2 (Boğaziçi Medeniyeti) (19-38). İstanbul: İstanbul Büyükşehir Belediyesi Yayınları.
• Sözen, M. (1992). Beylerbeyi Sarayı. TDV İslâm Ansiklopedisi (C. 6, s. 77-78). İstanbul: TDV Yayınları.
• http://www.millisaraylar.gov.tr [Erişim Tarihi: 03.06.2022].