Derleme Türk Masallarının Çocuk Okurlar için Değiştirilmesi

Yıl 2022, Sayı: 9, 476 - 500, 30.12.2022

Neslihan Yücelşen , Funda Yeşil

https://doi.org/10.51531/korkutataturkiyat.1205108

Öz

Masal, anlatıldığı toplumun geçmişten güne uzanan kültür birikimini yansıtan bir aktarım aracı olması, sıra dışı konu, kişi ve mekân seçimi, zaman kavramından bağımsız olması, kendine özgü dil kullanımıyla sosyal bilimlerin pek çok alanının çalışma konuları arasına girmiş bir türdür. Bu alanların başında halk bilimi, halk edebiyatı ve çocuk edebiyatı gelmektedir. Metinler aynı olsa da sıralanan disiplinler arasında belirgin bir bakış açısı farkı vardır. Bu farklılık, metinlerin kullanılma ve incelenme durumlarını da etkiler. Çoğunlukla halk biliminin konusu olduğu düşünülen sözlü türler, yazıya geçirildiğinde halk edebiyatı alanına da dâhil olur. Genel bir kabulle yazıya geçirilme sürecinde metinlerin yapısı olabildiğince korunmaya çalışılır. Yazılı metinlerin çocuk okurlarla buluşturulabilmesi için ise, aksine, metinler üzerinde hedeflenen yaş grubunun ilgi ve ihtiyaçlarına, yaşama bakış açısına, dil gelişimi özelliklerine, duyuşsal ve bilişsel gelişim özelliklerine uygunluk açısından kimi değişikliklerin yapılması gerekebilir. Çalışmada, Pertev Naili Boratav’ın derlediği halk masalları, Adnan Binyazar tarafından çocuk okurlar için değiştirilmiş biçimleriyle karşılaştırılarak metinler üzerinde yapılan değişiklikler incelenmiştir. Değişikliklerin olası nedenleri hem araştırmacı yazarların bakış açıları hem de dâhil oldukları disiplinlerde kabul edilen görüşler çerçevesinde tartışılmış, nitelikli çocuk edebiyatı metinlerinde bulunması gereken özellikler açısından değerlendirilmiştir. İnceleme sonucunda metinler üzerinde genişletme, indirgeme ve anlamsal dönüştürme işlemlerinin sezgisel bir yaklaşımla yapıldığı saptanmıştır. Masallar üzerinde en fazla yapılan değiştirimin genişletme olduğu, yapılan değişikliklerin masalların tür özelliklerini etkilemediği fakat iletilerini etkilediği ve yeni iletilerin alımlanmasının yolunu açtığı vargısına ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Adnan Binyazar, çocuk edebiyatı, masal, metin değiştirim, metinlerarasılık.

Text Modification on Turkish Fairy Tales for Children Readers

Öz

The fairy tale is a genre that has become a subject of study in many fields of social sciences with its being a means of transmission that reflects the cultural accumulation of the society in which it is told from past to present, its unusual choice of subject, person and place, its independence from the concept of time, and its unique use of language. Folklore, folk literature and children's literature are among these fields. Although the texts are the same, there is a significant difference in perspective between the disciplines listed. This difference also affects the way texts are used and analysed. Oral genres, which are mostly considered to be the subject of folklore, are also included in the field of folk literature when they are written down. With a general acceptance, the structure of the texts is tried to be preserved as much as possible during the transcription process. On the contrary, in order to bring written texts together with children readers, some changes may need to be made on the texts in terms of suitability to the interests and needs of the targeted age group, their perspective on life, language development characteristics, affective and cognitive development characteristics. In this study, the folk tales compiled by Pertev Naili Boratav were compared with the versions modified by Adnan Binyazar for children readers and the changes made on the texts were analysed. The possible reasons for the changes were discussed within the framework of both the perspectives of the researcher authors and the views accepted in the disciplines they are involved in, and they were evaluated in terms of the features that should be found in qualified children's literature texts. As a result of the analysis, it was determined that the expansion, reduction and semantic transformation processes were carried out on the texts with an intuitive approach. It was concluded that the most common change made on the fairy tales was expansion, the changes made did not affect the genre features of the fairy tales, but they affected their messages and revealed new messages that could be received.

Anahtar Kelimeler

Adnan Binyazar, children, fairy tale, text modification, intertextuality

Kaynakça

• Acıpayamlı, O. (1978). Halkbilim Terimleri Sözlüğü. Türk Dil Kurumu Yayınları: 442, Ankara: Ankara Üniversitesi Basımevi.
• Aktulum, K. (2000) Metinlerarası İlişkiler. Ankara: Öteki Yayınevi.
• Aktulum, K. (2013). Folklor ve Metinlerarasılık. Konya: Çizgi Yayınevi.
• Arıcı, A. F. (2004). Tür Özellikleri ve Tarihlerine Göre Türk ve Dünya Masalları. A.Ü. Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, 26, 159-169.
• Ayverdi, İ. (2008). Misalli Büyük Türkçe Sözlük. İstanbul: Kubbealtı Neşriyat.
• Bakan-Aktaş, H. ve Ay, S. (2021). Yabancı Dil Öğretiminde Geleneksel Metin Sadeleştirme Yaklaşımına Karşı Metindilbilimsel Sadeleştirme Önerisi: Bağlaşıklık ve Bağdaşıklık Kavramları. Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 12(1), 94 – 102.
• Baş, B. (2012). Türk Masallarının Söz Varlığı Üzerine Bir Değerlendirme. Milli Folklor. 24(93), 125-134.
• Berk, Ö. (2012). Diliçi Çeviriler: Mai ve Siyah. Dilbilim (14), 139-149.
• Bettelheim, B. (2020). Masallar Ne Anlatır. İstanbul: Sfenks Kitap.
• Binyazar, A. (2005). On Beş Türk Masalı. İstanbul: Can Yayınları.
• Boratav, P. N. (1969). Az Gittik Uz Gittik. Ankara: Bilgi Yayınevi.
• Boratav, P. N. (1999). Yüz Soruda Türk Halk Edebiyatı. İstanbul: Gerçek Yayınevi.
• Boratav, P. N. (2021). Zaman Zaman İçinde. İmge Kitabevi.
• Chandrasekar, R. – vd. (1996). Motivations and Methods for Text Simplification. 16. International Conference on Computational Linguistics, 1996, Copenhagen, Denmark, 1041–1044.
• Crossley, S. - vd. (2012). Text simplification and comprehensible input: A case for an intuitive approach, Language Teaching Research, 16(1), 89–108.
• Dilidüzgün, S. (2018). Çağdaş Çocuk Yazını. İzmir: Tudem.
• Durmuş, M. (2013). Metin Değiştirimin Dilbilimsel Süreçleri Üzerine. The Journal of Academic Social Science, 6(4), 391-408.
• Ewig, U. (1990). Masal, Masal Araştırması ve Masal Derlemesi Üzerine. (çev. Zeki C. Arda). Millî Folklor, 6, 2-10.
• Gökşen, E. N. (1985). Örnekleriyle Çocuk Edebiyatı. İstanbul: Remzi.
• Helimoğlu Yavuz, M. (2009). Masallar ve Eğitsel İşlevleri. İstanbul: Cumhuriyet Kitapları.
• Honeyfield, J. (1977). Simplification. TESOL Quarterly, 11, 431-441.
• Neydim, N. (2020). Çocuk Edebiyatı. İstanbul: Bilgiyolu Kültür.
• Ölçer-Özünel, E. (2011). Yazının İzinde Masal Haritalarını Okuma Denemesi: Masal Tarihine Yeniden Bakmak. Milli Folklor, 23(91). 60-71.
• Petrova, N. V. (2017). Modifications of Original Texts of Fairy Tales. Sciences Journal of Volgograd State University Linguistics. 16(3).
• Sakaoğlu, S. (2010). Türk Masal Tipleri Kataloğu Taslağı Üzerine. Milli Folklor, 11(86), 43-49.
• Saltık, O. (2016). Derlenmiş Masallar ile Kurgulanmış Masalların Çocuğa Göreliği. Doktora Tezi. Ankara: Ankara Üniversitesi.
• Sarıyüce, H. L. (2012). Türk Çocuk ve Gençlik Edebiyatı Ansiklopedisi-1. İstanbul: Nar Yayınları.
• Sever, S. (2012). Çocuk ve Edebiyat. İzmir: Tudem.
• TDK (2005). Büyük Türkçe Sözlük. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Tezel, N. (1990). Türk Masalları – I, Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
• Yano, Y. - vd. (1994). The Effects of Simplified and Elaborated Texts on Foreign Language Reading Comprehension. Language Learning, 44, 189- 219.
• Yavuz, D. (2019). Çocuk Edebiyatı ve Kültürel Semboller. Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 6(4), 175-184.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2021). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Seçkin.
• Young, D. J. (1999). Linguistic Simplification of SL Reading Material: Effective Instructional Practice? The Modern Language Journal, 83(3), 350–366.
• Zipes, J. (2002). Breaking the Magic Spell: Radical Theories of Folk and Fairy Tales. Lexington, KY: University Press of Kentucky.