Evaluation of the Cönk of Bursa Numbered with GE5299 in Terms of Vocabulary and Spelling-Pronunciation Relationship

Yıl 2022, Sayı: 9, 893 - 909, 30.12.2022

Ebru Kuybu

https://doi.org/10.51531/korkutataturkiyat.1211772

Öz

Cönks; They are texts that have the feature of a notepad, reflect mostly the folk language, and show the features of spoken language. These notebooks, which contain pieces of poetry, literary texts, recipes, prayers and calculations from many different periods; It also contains valuable data for language studies. Conks, which contain poems and literary texts from different periods, also provide the opportunity to follow linguistic changes. To make language studies on Cönks, to identify some dialect features; gains importance for these reasons.
In the light of this information, the cönk text numbered GE5299, which is in the Bursa İnebey Manuscript Library and does not have a date on it, was chosen as the material. Spelling differences, vocabulary elements and dual uses in Cöngün formed the basis of the article. Dual uses, spelling differences, dialect features are presented in the article in tables. With such a study, it was emphasized that cönks were not only the source of folk literature but also language studies. Such studies on Cönks will be an important source of data for the foundation of Turkish phonetics, morphology and vocabulary.

Anahtar Kelimeler

Cönk, 19th century, language analysis, orthography, Bursa.

GE5299 Numaralı Bursa Cöngünün Söz Varlığı ve İmla-Telaffuz İlişkisi Bakımından Değerlendirilmesi

Öz

Cönkler; not defteri özelliği taşıyan, daha çok halk dilinin yansıdığı, konuşma dili özellikleri gösteren metinlerdir. İçinde çok farklı dönemlere ait şiir parçaları, edebî metinler, tarifler, dualar, hesaplamalar bulunan bu defterler; dil incelemeleri için de değerli veriler barındırmaktadır. Özellikle farklı dönemlere ait şiirler ve edebî metinler barındıran cönkler, dilsel değişimleri takip etme imkânı da sağlamaktadır. Cönkler üzerinde dil incelemeleri yapmak, cönkler aracılığıyla bazı ağız özellikleri tespit etmek; bu nedenlerle önem kazanmaktadır.
Bu bilgiler ışığında Bursa İnebey Yazma Eser Kütüphanesi’nde bulunan ve üzerinde tarih kaydı yer almayan GE5299 numaralı cönk metni malzeme olarak seçilmiştir. Cöngün içinde yer alan imla farklılıkları, söz varlığı unsurları, ikili kullanımlar makalenin temelini oluşturmuştur. İkili kullanımlar, imla farklılıkları, ağızlara dair bazı özellikler tablolar hâlinde makalede sunulmuştur. Böyle bir çalışmayla cönklerin yalnızca halk edebiyatının değil aynı zamanda dil çalışmalarının da kaynağı olduğu vurgulanmıştır. Cönkler üzerinde yapılacak bu tür çalışmalar, Türkiye Türkçesinin ses bilgisinin, biçim bilgisinin ve söz varlığının temeli için önemli birer veri kaynağı olacaktır.

Anahtar Kelimeler

Cönk, 19. yüzyıl, dil incelemesi, imla, Bursa., 19th century, language analysis, orthography

Kaynakça

• Çelik, Y. (2017). 19. Yüzyıla Ait İki Cönk Metni, Söz Varlığı ve İmla Özellikleri. Doktora Tezi. Adana: Çukurova Üniversitesi.
• Duymaz, A. (2016). Sözün Yazılaşması Yazının Sözleşmesi: Cönkler. Milli Folklor, 14(111), 14-27.
• Erdal, T. (2016). Cönklerde Sözlü Kültür Etkisi. Milli Folklor, 14(111), 52-65.
• Kuybu Durmaz, E. (2022). GE 5299 Numaralı Bursa Cöngü (Giriş-Dil İncelemesi-Metin-Dizin). Doktora Tezi. Bursa: Bursa Uludağ Üniversitesi.
• Şahin, H. (2006). Türkçede Şimdiki Zaman Eklerinin Zaman Belirleyicileriyle Kullanımı. U.Ü Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 7(11), 213-221.
• Üstünova, K. (2010). Türkiye Türkçesi Ad İşletimi, İstanbul: Kesit Yayınları.
• Yılmaz, Y. (2011). [H.] 1285 Tarihli Bir Cönk Ve Dil Özellikleri. Turkish Studies - International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic , 6(4), 887-925.
• Türk Dil Kurumu (2022). Güncel Türkçe Sözlük, https://sozluk.gov.tr/, [Erişim tarihi: 25.11.2022].