Kıssa-i Musa’daki Alıntıların Cümle Kalıplarının İncelemesi

Yıl 2022, Sayı: 9, 965 - 972, 30.12.2022

Kübra Malta

https://doi.org/10.51531/korkutataturkiyat.1212690

Öz

This study deals with sentence patterns, including quoted verses of the Quran in Kissa-i Musa. The positions of the quotations can be classified as intrasentential and intersentential in this text. While an intrasentential quotation indicates a quotation in a complete Turkish sentence, on the other hand, an intersentential quotation is a part of a sentence. Moreover, intersentential quotations are combined with or without the conjunction ki or kim in Turkish sentences. This study mainly aims to find how the quotations were placed in the text. For this reason, the quoted sentences' patterns were analyzed and explained with examples. As a result of this analysis, eight different types of structures have been determined, which are (X) eyitdi kim “DS. Quotation. DS.”, X (Y’yA) eyitdi: Quotation “DS.”, (X) (Y’yA) eyitdi(ler): Quotation, (X) eyitdi: Quotation eyitdi., Eyitdi: “DS, Quotation, DS.”, Andan bir āvāz ėşitdi kim Quotation “DS.”, Haḳ Teʿālā’dan fermān geldi ki Quotation “DS.”, Ḫiṭāb geldi: Quotation “DS.” Furthermore, it has been seen among them that the pattern (X) eyitdi kim: “DS. Quotation. DS.” was used fifteen times, the pattern X (Y’yA) eyitdi Quotation “DS” eight times, and the pattern (X) (Y’yA) eyitdi(ler): Quotation three times throughout the text; however, other sentence patterns have only been found once.

Anahtar Kelimeler

iqtibas, quotation, sentence pattern, qissa.

Kıssa-i Musa’daki Alıntıların Cümle Kalıplarının İncelemesi

Öz

Bu çalışmada, Kıssa-i Musa’da Kur’an-ı Kerim’den alıntılar içeren cümle kalıpları ele alınmıştır. Bu alıntılar, konumlarına göre cümle içi alıntılar ve cümleler arası alıntılar olarak sınıflandırılabilir. Cümleler arası alıntı, tamamlanmış Türkçe cümleler arasına yerleştirilmiş bir alıntıya işaret ederken; cümle içi alıntıyı cümlenin bir parçası olarak düşünmek mümkündür. Bunun yanında, metinde geçen cümle içi alıntılar, ki/kim bağlaçlarıyla ya da bağlaçsız olarak Türkçe cümlelere bağlanabilmektedir. Bu çalışmanın amacı bahsi geçen alıntıların metne nasıl yerleştirildiğinitespit edebilmektir. Bu amacı gerçekleştirebilmek için öncelikle alıntı içeren cümlelerin cümle kalıpları incelenmiş, ardından bu kalıplar örneklerle açıklanmıştır. Çalışmanın sonucunda sekiz farklı cümle yapısı tespit edilmiştir, bunlar: (X) eyitdi kim: “DS. Quotation. DS.”, X (Y’yA) eyitdi: Quotation “DS.”, (X) (Y’yA) eyitdi(ler): Quotation, (X) eyitdi: Quotation eyitdi., Eyitdi: “DS, Quotation, DS.”, Andan bir āvāz ėşitdi kim Quotation “DS.”, Haḳ Teʿālā’dan fermān geldi ki Quotation “DS.”, Ḫiṭāb geldi: Quotation “DS.” şeklindedir. Bunlar arasında, (X) eyitdi kim: “DS. Quotation. DS.” kalıbının on beş örnekte, X (Y’yA) eyitdi Quotation “DS” kalıbının sekiz örnekte, (X) (Y’yA) eyitdi(ler): Quotation kalıbının üç örnekte kullanıldığı görülmüştür;ancak, diğer cümle kalıplarına metinde yalnızca birer kez rastlanmıştır.

Anahtar Kelimeler

İktibas, alıntı, cümle kalıbı, kıssa., iqtibas, quotation, sentence pattern, qissa.

Kaynakça

• Aşçı, U. D. (2012). Mûsâ-nâme (İnceleme-Transkripsiyonlu Metin-Çeviri-Dizin-Tıpkıbasım). Konya.
• Çavuşoğlu, H. (2020). Kıssa-i Mûsâ anlatıları üzerine değerlendirmeler ve müellifi bilinmeyen bir Kıssa-i Mûsâ örneği. RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, 18, 206-229.
• Derleme Sözlüğü, C. I-XII. (1963–1982). Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Dilçin, C. (1983). Yeni Tarama Sözlüğü. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Haleem, M. A. S. Abdel. (2005) The Qur’an. Oxford.
• Karahan, Leyla. (2000). Yapı Bakımından Cümle Sınıflandırmaları Üzerine. Türk Dili, Dil ve Edebiyat Dergisi, 583, 16-23.
• Ḳıṣṣa-i Mūsā ʿAleyhi’ṣ-ṣalāt ü ve’s-selām, Süleymaniye Kütüphanesi, Giresun Yazmalar Bölümü, nr. 203, (1b-44b). (=KM)
• Maulawī, Sher ‘Alī. (2012). The Holy Qur’ān. Islam International Publications Limited.
• Orfali, B. (2019). Iqtibās. Encyclopaedia of Islam (III), s. 83-85.
• Ölker, G. (2014). Ḳıṣṣa-i Mūsā ̔Aleyhi̕ s-Selām Ma’a Fir’avn Ḳavmihi Min Ehli'l-Küfr ve'ż-Żalām. Konya.
• Redhouse, S. J. W. (1890). A Turkish and English Lexicon. Constantinopole.
• Saraç, M. A. Yekta. (2010). Klâsik Edebiyat Bilgisi: Belâgat. İstanbul: Gökkubbe Yayınları.
• Steingass, F. (1892). A Comprehensive Persian-English Dictionary. London.
• Uzun, M. İ. (2000). İktibas. TDV İslâm Ansiklopedisi (C. 22, s. 52-54). İstanbul: TDV Yayınları.