Rhyme and Redif Specialties in Minstrel Poetry in the Context of Karacaoğlan Poems

Yıl 2023, Sayı: 10, 409 - 425, 25.03.2023

Alirıza Koçak

https://doi.org/10.51531/korkutataturkiyat.1254019

Öz

Studies on minstrel poetry occupy a large place in research in the field of Turkish folk literature. The researches carried out to date are generally focused on the contents of the poems. The morphological features of the poems were handled within the framework of the rules determined by the Turkish folk poetry tradition, but the issues that did not fit the definitions were not taken into account.
In this study, rhyme and redif features in âşık poetry will be discussed in the context of the poems of Karacaoğlan, one of the most important names in the minstrel literature. Rhyme and redif, which are important elements of harmony in Turkish poetry; In minstrel literature, these elements can be used in ways that do not comply with the definitions made in the context of divan poetry and new Turkish poetry. Although the researchers working on the subject before have put forward some ideas, since the discussion has not developed and has not been concluded, it is necessary to examine new examples.
Within the scope of the study, it has been determined that the suffixes that have different functions in Karacaoğlan poems can also be used as redifs and can be used without rhyme. In addition to the examples that comply with the generally accepted definitions of rhyme, the existence of a rhyme type based on the harmony of different consonants expressed as "quarter rhyme" has been determined.
It has been determined that redif rhyme cases in minstrel literature have different characteristics from the fields of classical Turkish literature and new Turkish literature. For this reason, new definitions have been proposed and the features that have been revealed in previous studies on rhyme have been examined in the context of Karacaoğlan's poems and differences have been revealed.

Anahtar Kelimeler

Karacaoğlan, rhyme, redif, harmony, minstrel literatur.

Karacaoğlan Şiirleri Bağlamında Âşık Şiirinde Kafiye ve Redif Hususiyetleri

Öz

Âşık tarzı şiir üzerine yapılan çalışmalar, Türk halk edebiyatı alanındaki araştırmalar içinde geniş bir yer kaplamaktadır. Günümüze kadar gerçekleşen araştırmalar genellikle şiirlerin içeriklerine yöneliktir. Şiirlerin şekil özellikleri Türk halk şiiri geleneğinin belirlediği kurallar çerçevesinde ele alınmış ancak tanımlara uymayan hususlar pek dikkate alınmamıştır.
Bu çalışmada âşık şiirinde kafiye ve redif hususiyetleri, âşık tarzı şiirin en önemli isimlerinden biri olan Karacaoğlan’ın şiirleri bağlamında ele alınacaktır. Türk şiirinde önemli ahenk unsurları olan kafiye ve redif, âşık edebiyatında bu unsurların divan şiiri ve yeni Türk şiiri alanlarında yapılmış tanımlarına uymayan şekillerde kullanılabilmektedir. Konu hakkında daha önceden çalışan araştırmacılar bazı fikirler ortaya koymuşsa da tartışmanın gelişmemesi ve sonuca bağlanamamış olması nedeniyle yeni örnekler üzerinden incelemeler yapmak gerekmektedir.
Çalışma kapsamında Karacaoğlan şiirlerinde görevleri farklı olan eklerin de redif olarak kullanılabildiği ve kafiye olmadan da redif kullanılabileceği tespit edilmiştir. Kafiye hususunda genel kabul görmüş tanımlara uyan örneklerin yanında “çeyrek kafiye” olarak ifade edilen farklı sessiz harflerin uyumuna dayanan kafiye türünün varlığı tespit edilmiştir.
Âşık edebiyatında redif kafiye olgularının klasik Türk edebiyatı ve yeni Türk edebiyatı alanlarından farklı özellikler taşıdığı tespit edilmiştir. Bu nedenle yeni tanımlar önerilmiş ve kafiyeye dair daha önceki çalışmalarda ortaya konulmuş olan özellikler Karacaoğlan şiirleri bağlamında incelenerek farklılıklar ortaya konulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Âşık edebiyatı, Karacaoğlan, kafiye, redif, ahenk.

Kaynakça

• Aça, M. (2005). Halk Şiirinde Tür ve Şekil (Ed. Oğuz, M. Öcal). Türk Halk Edebiyatı El Kitabı. (263-314). Ankara: Grafiker Yayıncılık.
• Aktaş, Ş. (2015). Şiir Tahlilleri -Teori ve Uygulama-. Ankara: Kurgan Edebiyat.
• Arat, R. R. (1991). Eski Türk Şiiri. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.
• Avşar, M. (2018). Tokatlı Halk Şairi Eşref Tonbuloğlu’nun Şiir Dünyası. Doktora tezi. Gazi Üniversitesi: Ankara.
• Bekki S. (2008). Anadolu Sahası Halk Şiirlerinde Kafiye: Tespitler ve Öneriler. Milli Folklor, 20(78), 55-67.
• Çetin, N. (2006) Şiir Çözümleme Yöntemi. Ankara: Öncü Kitap.
• Günay, U. (2011). Türkiye’de Âşık Tarzı Şiir Geleneği ve Rüya Motifi. Ankara: Akçağ.
• Kaya, D. (1999). Âşık Şiirinde Ayakla İlgili Problemler. https://bit.ly/3ScG5O9 [Erişim Tarihi 5.3.2017].
• Kaya, D. (2000a). Âşık Edebiyatı Araştırmaları. İstanbul: Kitabevi.
• Kaya, D. (2000b). Çok Kafiyeli Şiirler Üzerine Yeni Düşünceler. https://bit.ly/3IkuoQM [Erişim Tarihi 5.3.2017].
• Kaya, D. (2003). Âşık Edebiyatına Giriş. Bişkek: Kırgızistan-Türkiye Manas Üniversitesi Yayınları.
• Kaya, D. (2014). Ansiklopedik Türk Halk Edebiyatı Terimler Sözlüğü. Ankara: Akçağ Yayınevi.
• Sakaoğlu, S. (1989). Halk Edebiyatında Kafiye Meselesi. IV. Uluslararası Türk Halk Edebiyatı ve Yunus Emre Semineri. Eskişehir.
• Sakaoğlu, S. (2012). Karaca Oğlan. Ankara: Akçağ Yay.
• Saraç, Y. (2015). Klâsik Edebiyat Bilgisi, Biçim-Ölçü-Kafiye. İstanbul: Gökkubbe Yay.
• Yardımcı, M. (2002). Âşık Tarzı Şiirlerde Uyak ve Yeni Bir Uyak Tanımı. Uluslararası Türk Dünyası Halk Edebiyatları Kurultayı Bildirileri. T.C. Kültür Bakanlığı, Ankara.