Covid-19 Salgınının Türkçe Öğretmeni Adaylarının Kitap Okuma Kültürü Üzerindeki Etkisi ve Türkçe Öğretmeni Adaylarının Konuya İlişkin Görüşleri

Yıl 2023, Sayı: 11, 899 - 930, 30.06.2023

Erhan Coşkun Hatice Fırat

https://doi.org/10.51531/korkutataturkiyat.1286685

Öz

Çalışmada Covid-19 salgınının Türkçe öğretmeni adaylarının okumaya yönelik ilgi ve tercihlerini etkileme durumunu belirlemek amaçlanmaktadır. Araştırmada tarama modeli kullanılmış, veriler araştırmacılar tarafından geliştirilen anketle toplanmıştır. Çalışmada katılımcıların salgın öncesi ve sonrasında/her iki dönemde de kitap okumayı sevdikleri, okuma alışkanlığına sahip olduklarını düşündükleri, genellikle hoşlandıkları için kitap okudukları saptanmıştır. Katılımcıların kitap okumaya daha çok vakit ayırmalarına engel olan etkenin “derslerin yoğunluğu” olduğu, katılımcıların genel olarak orta düzeyde okuyan okuyucu olduğu, “edebi eserler”i okumaktan hoşlandıkları, kitap seçimlerinde “konu” ve “yazar” faktörünün daha çok etkili olduğu belirlenmiştir. Öğretmen adaylarının, okuyacakları kitapları salgın öncesi dönemde genellikle “kitapçıdan”, salgın sonrası dönemde ise “internetten” satın almayı tercih ettikleri görülmüştür. Kütüphane kullanma alışkanlığı olan ve okuyacağı kitaba ulaşmakta sıkıntı çeken katılımcıların oranının salgın sonrası dönemde arttığı tespit edilmiştir. Katılımcılar, “okuma kültürü”ne sahip olmanın meslekleri için gerekli olduğunu düşünmektedir. Öğretmen adayları, teknolojik gelişmelerin okuma kültürünü olumsuz, salgının ise olumlu etkilediğini ifade etmişlerdir. Katılımcılar, okuma kültürünün geliştirilmesi için sundukları önerilerde; kullanılacak metinlerin nitelikli, çocuğa göre eserler olması, aile ve okul ortamında okuma saatleri düzenlenmesi vb. noktalar üzerinde durmuşlardır. Bağımlı örneklem T testi sonuçlarına göre; kitap okumayı sevme, okuma alışkanlığına sahip olma ve yılda okunan kitap sayısına göre salgın öncesi ve sonrası dönemler arasında istatistiksel olarak anlamlı bir fark bulunmamaktadır. Buna karşın katılımcıların kütüphane kullanma alışkanlığının salgın sonrasında olumlu yönde değiştiği, salgın sonrası lehine istatistiksel olarak anlamlı bir fark bulunduğu görülmüştür. Ayrıca, salgının okunacak kitaba ulaşma konusunda olumsuz etkisi olduğu, bu konuda salgın öncesi ve sonrası dönemler arasında istatistiksel olarak anlamlı bir fark olduğu saptanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Okuma kültürü, Covid-19 salgını, Türkçe öğretmeni adayları.

Destekleyen Kurum

TÜBİTAK

Proje Numarası

1919B012105545

Impacts of Covid-19 Pandemic on Reading Culture of Turkish Language Teacher Candidates and Prospective Turkish Teachers’ Notions Related to the Subject

Öz

The aim of this study is to specify the impacts of Covid-19 Pandemic on reading interests and reading preferences of Turkish language teacher candidates. The study employed the survey model and data were obtained Questionnaire which was created by the researchers. It is determined that the participants of the study have enjoyed reading and have had reading habits pre-pandemic or post-pandemic periods. The findings have revealed that: (1) the participants could not spare more time to reading due to ‘lesson density’, (2) most of the participants are not avid readers, (3) participants like reading ‘literary works’ and ‘author and topic of the book’ is highly significant for choosing books. Participants chose to purchase books online during pandemic period while they purchased books from bookstores in pre-pandemic period. The number of people who frequently use libraries and who have difficulty in reaching books which they want to read increased during lockdown period. The participants of this study regard ‘having reading habit’ significant for their profession. Prospective teachers consider that ‘reading culture’ is affected positively by the pandemic period but not by the technological developments and they find ‘quality of written texts’ is significant for improving ‘reading culture’. According to the results of ‘Paired Sample T-test’, a meaningful difference could not be found between having reading habit and the number of books read per year before or after pandemic period. It is seen that using library habit changed positively during post-pandemic period. In this study, it is found that Covid-19 Pandemic has a negative effect on reaching the books and there is a statistically meaningful difference between pre-pandemic and post-pandemic periods.

Anahtar Kelimeler

Reading culture, Covid-19 pandemic, Turkish language teacher candidates.

Proje Numarası

1919B012105545

Kaynakça

• Aiken, L. R. (1997). Qustionnaires and Inventories: Surveying Opinions and Assessing Personality. New York: John Wiley & Sons, Inc.
• Altunbay, M. ve Uslu Üstten, A. (2020). Okuma Kültürünün Bir Göstergesi Olarak Kitaplık ve Kütüphane Kullanımı Üzerine Bir Araştırma. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 8(3), 916-930.
• American Statistical Associatin [ASA]. (1997). ASA series: What is a Survey. https://www.unh.edu/institutional-research/sites/default/files/media/2022-05/what-is-a-survey.pdf [Erişim Tarihi: Mart 2023].
• Arı, E. ve Demir, M. K. (2013). İlköğretim Bölümü Öğretmen Adaylarının Kitap Okuma Alışkanlıklarının Değerlendirilmesi. Anadili Eğitimi Dergisi, 1(1), 116‐128.
• Aslantürk, E. (2008). Sınıf Öğretmenlerinin ve Sınıf Öğretmeni Adaylarının Okuma İlgi ve Alışkanlıklarının Karşılaştırılması. Yüksek Lisans Tezi. Aydın: Adnan Menderes Üniv.
• Ayyıldız, M.; Bozkurt, Ü. ve Canlı, S (2006). Okuma Kültürü Üzerine Bir Araştırma. Milli Eğitim Dergisi, 34 (169), 277‐296.
• Baki, Y. ve Gökçe, B. (2020). Türkçe Öğretmeni Adaylarının Okuma Kültürü Düzeylerinin İncelenmesi. Journal Of Language Education And Research, 6 (2), 353-375.
• Batur, Z.; Gülveren, H. ve Bek, H. (2010). Öğretmen Adaylarının Okuma Alışkanlıkları Üzerine Bir Araştırma: Uşak Eğitim Fakültesi Örneği. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 3(1), 32‐49.
• Bulut, P.; Kuşdemir, Y. ve Uzun, E. B. (2020). Okuma Kültürü Üzerine Bir İnceleme: Öğretmen Adayları Örneği. Gençlik Araştırmaları Dergisi, 8 (21), 74-95.
• Çelik, H.; Halat, S. ve Fırat, H. (2019). Öğretmen Adaylarının Basılı ve E-Kitap Kullanımına İlişkin Görüşleri. International Journal of Languages’ Education and Teaching, 7 (3), 73-86.
• Çocuk Vakfı (2003). Okuyan Türkiye Ön Bilgi Raporu. https://www.cocukvakfi.org.tr/wpcontent/uploads/2020/12/15_Okuyan_Turkiye_Projesi_Raporu-Temmuz2003.pdf. [Erişim Tarihi: Mart 2023]
• Çocuk Vakfı. (2006). Türkiye Gerçeği: Okumama Alışkanlığı-Türkiye’nin Okuma Alışkanlığı Karnesi. https://www.cocukvakfi.org.tr/wpcontent/uploads/2020/12/13_okuma_aliskanligi_karnesi2006.pdf. [Erişim Tarihi: Mart 2023].
• Fırat, H. (2017). Türkçe Öğretmeni Adaylarının Bölümde Okumaya Başladıktan Sonra Kitap Okuma Durumlarında Meydana Gelen Değişimler. Turkish Studies, 12(4), 193- 216.
• Fırat, H. ve Coşkun, M. V. (2017). Türkçe Öğretmeni Adaylarının Kitap Okuma Kültürü: Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi Örneği. Eğitim Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 7(1), 145-162.
• Geçgel, H. ve Burgul, F. (2009). Eğitim Fakültesi Öğrencilerinin Okuma İlgi Alanları: Çanakkale Örneği. Türk Bilim Araştırma Vakfı/ TÜBAV Bilim Dergisi, 2(3), 341‐353.
• İnce Samur, Ö. (2014). Türkiye’deki ve Dünya’daki Çalışmaların Tanıklığında “Okuma Kültürü”. Hasan Ali Yücel Eğitim Fakültesi Dergisi, 11 (22), 1 57-188.
• İnce Samur, A. Ö. (2016). Okuma Kültürü Nasıl Kazandırılır, Okulöncesi Dönem/0‐6yaş. Ankara: Anı Yayıncılık. İnce Samur, A. Ö. (2018). Okuma Kültürü Edinme Sürecinde Hangi Kitaplardan Nasıl Yararlanılmalıdır?. Pesa Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 4 (4), 343-363.
• Karasar, N. (1999). Bilimsel Araştırma Yöntemi. Ankara: Nobel Yayınları.
• Karatay, H. ve Dilekçi, A. (2020). Türkçe Öğretmenlerine Göre Öğrencilerin Okuma Alışkanlıkları. International Journal of Languages’ Education and Teaching 8 (2), 1-24.
• Kolaç, E. (2007). Sınıf Öğretmeni Adaylarının Okuyucu Profili. Anadolu Üniversitesi VI. Ulusal Sınıf Öğretmenliği Eğitimi Sempozyumu, 27‐29 Nisan 2007, p.209‐214,
• Kurt, E. ve Ungan, S. (2015). Türkçe Öğretmenlerinin Okuma Alışkanlıkları Üzerine Nitel Bir Araştırma. International Journal of Language Educationand Teaching, UDES, 623‐645.
• Kurudayıoğlu, M. ve Çelik, G. (2013). Türkçe Öğretmeni Adaylarının Okumaya ve Okuma Eğitimine İlişkin Özyeterlik Algıları. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 6(4), 109-138.
• Kurulgan, M. ve Çekerol, S. (2008). Öğrencilerin Okuma ve Kütüphane Kullanma Alışkanlıkları Üzerine Bir Araştırma. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 8(2), 237‐25.
• Kuş, Z. ve Türkyılmaz, M. (2010). Sosyal Bilgiler ve Türkçe Öğretmeni Adaylarının Okuma Durumları: (İlgi, Alışkanlık ve Okuma Stratejilerini Kullanım Düzeyleri). Türk Kütüphaneciliği Dergisi, 24(1), 11‐32.
• Kuşdemir, Y.; Bulut, P. ve Uzun, E. B. (2020). Okuma Kültürü Üzerine Bir İnceleme: Öğretmen Adayları Örneği. Gençlik Araştırmaları Dergisi, 8(21), 74-90.
• Kültür ve Turizm Bakanlığı. (2011). Türkiye Okuma Kültürü Haritası. http://www.kygm.gov.tr/Eklenti/55,yonetici-ozetipdf.pdf?0. [Erişim Tarihi: Mart 2023].
• Maden, S. ve Maden, A. (2018). Türkçe Öğretmenlerinin Okuma Alışkanlığı Kazandırmaya Yönelik Alternatif Uygulamaları. Uluslararası Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 6(10), 1-17.
• MEB. (2007). Öğrencilerin Okuma Düzeyi. Ankara: EARGED. Retrievedfromhttp://www.meb.gov.tr/earged/earged/okuma_duzey.pdf. [Erişim Tarihi: Nisan 2023].
• Mertens, D. (1998). Research methods in education and psycohology. New York: SAGE Pub.
• Odabaş, H.; Odabaş, Z. Y. ve Polat, C. (2008). Üniversite Öğrencilerinin Okuma Alışkanlığı: Ankara Üniversitesi Örneği. Bilgi Dünyası, 9(2), 431‐465.
• Odabaş, H.; Odabaş, Z. Y. ve Sevmez, H. (2018). Üniversite Öğrencilerinde Dijital / E-Kitap Okuma Kültürü: Selçuk Üniversitesi Örneği. DTCF Dergisi, 58 (1), 139-171.
• Okuma Kültürünün Geliştirilmesi Çalıştayı (2018). Okuma Kültürünün Geliştirilmesi Çalıştayı Sonuç Raporu. https://www.basyaybir.org/SFolder/PDF/2019_Okuma_Calistayi_Raporu.pdf. Erişim Tarihi: Mart 2023.
• Özoğlu, S. Ç. (1992). Davranış Bilimlerinde Anket: Bilgi Toplama Aracının Geliştirilmesi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 25(2), 321-39.
• Öztürk, B. (2020). Okuma Kültürü Oluşturmada Çocukların Edebiyat Çevresini Genişletmeye Yönelik Uygulamalar: İngiltere Örneği. Kastamonu Education Journal, 28 (5), 2112-2124.
• Saracaloğlu, A.S.; Yenice, N. ve Karsakaloğlu, N. (2009). Öğretmen Adaylarının İletişim ve Problem Çözme Becerileri ile Okuma İlgi Ve Alışkanlıkları Arasındaki İlişki. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 6(2), 187‐206.
• Sarıkaya, B. (2018). Türkçe Öğretmeni Adaylarının Kitap Okuma Alışkanlıklarının Değerlendirilmesi. Sosyal Bilimler Dergisi / The Journal of Social Science, 5(20), 278-289.
• Sever, S. (2007) Okuma Kültürü Edinme Sürecinde Türkçe Öğretiminin Sorumluluğu. Okuma Kültürü ve Okullarda Uygulama Sorunları Toplantısı. Ankara: MEB Devlet Kitapları Müdürlüğü
• Sever, S. (2003). Çocuk ve Edebiyat. Ankara. Kök Yayıncılık.
• Sever, S. (2013). Çocuk Edebiyatı ve Okuma Kültürü. Ankara: TudemYayıncılık.
• Sever, S. – vd. (2017). Öğretmenlerin Okuma Kültürü Düzeyleri ile Kitle İletişim Araçlarını Kullanma Alışkanlıklarının İncelenmesi. Hasan Ali Yücel Eğitim Fakültesi Dergisi, 14-1 (27), 47-69.
• Susar Kırmızı, F. (2012). Öğretmen Adaylarının Kitap Okuma Alışkanlığına Yönelik Tutum Ölçeği: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması, Turkish Studies, 7(3), 2353- 2366.
• Susar Kırmızı, F.; Fenli, A ve Kasap, D. (2014). Sınıf Öğretmeni Adaylarının Eleştirel Düşünme Eğilimleri ile Okuma Alışkanlıklarına Yönelik Tutumları Arasındaki İlişki. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 3(1), 354‐367.
• Ünlü, S. ve İpek Eğilmez, N. (2021). Okuma Kültürünün Oluşması Sürecinde Türkçe Öğretmenlerinin Yeri ve Önemi. Turkish Studies (Elektronik), 16 (4), 1365-1404.
• Yalman, M.; Özkan E. Ve Kutluca, T. (2013). Eğitim Fakültesi Öğrencilerinin Kitap Okuma Alışkanlıkları Üzerine Betimsel Bir Araştırma: Dicle Üniversitesi Örneği. Bilgi Dünyası, 14 (2), 291-305.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2005). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Yıldız, D.; Ceran, D. ve Sevmez, H. (2015). Eğitim Fakültesi Öğrencilerinin Okuma Alışkanlıkları Profili. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 8(3), 141‐165.
• Yılmaz, B.; Köse, E. ve Korkut, Ş. (2009). Hacettepe Üniversitesi ve Bilkent Üniversitesi Öğrencilerinin Okuma Alışkanlıkları Üzerine Bir Araştırma. Türk Kütüphaneciliği, 23(1), 22‐51