A Prayer Booklet Belonging to Yahyâ Âgâh Efendi: Risâle-i Mi’râc-ı Sâlikân

Yıl 2023, Sayı: 11, 631 - 653, 30.06.2023

Büşra Karasu

https://doi.org/10.51531/korkutataturkiyat.1299724

Öz

Yahyâ Âgâh Efendi (Yahyâ Âgâh b. Salih İstânbûlî) (d. 1912), one of the Zenburiyye sheikhs, is among the prolific authors of the period he lived. Yahyâ Âgâh Efendi, who is mostly known for his works on the cult culture, has treatises on various subjects. The Risâle-i Mi'râc-ı Sâlikân, which we take as the subject of our study, is a work he wrote on prayer. Risâle-i Mi'râc-ı Sâlikân is the first booklet of the journal, which is composed with epistles and lyrics in which prayer and other conditions of Islam are explained and registered with the name Mi'râc-ı Sâlihân in the Manuscripts. Âgâh Efendi mentioned the existence of this work by commemorating his name and quoting a passage in his Nakl-i Risâle-i Mi'râc-ı Sâlikîn note, which is in the last part of his booklet Merâsim-i Usûl-i İkrâr u İlbâs, which he wrote about sect ceremonies. In this booklet, which is the subject of our article, there is a total of 13 pages of text and a ketaba record, including this 15-line passage in the last part of Merâsim-i Usûl-i İkrâr u İlbas. At this point, our study will focus on the unpublished, full text of Risâle-i Mi'râc-ı Sâlikân in the aforementioned journal. In this regard, first of all, information will be given about the journal in which Risale-i Mi'râc-ı Sâlikan is located, and then the form, language and content features of the text will be mentioned. Afterwards, in the text, the issue of handling the prayer by analogy with the Mirac event will be examined and the translated text of the treatise will be presented.

Anahtar Kelimeler

Classical Turkish literature, tasavvuf literature, Yahya Âgâh Efendi, Booklet of Prayer, Mevlevî Nazîf Efendi.

Yahyâ Âgâh Efendi’ye Ait Bir Namaz Risalesi: Risâle-i Mi’râc-ı Sâlikân

Öz

Zenbûriyye şeyhlerinden Yahyâ Âgâh Efendi (Yahyâ Âgâh b. Sâlih İstânbûlî) (ö. 1912), yaşadığı dönemin velut müellifleri arasında yer almaktadır. Daha ziyade tarikat kültürüne dair yazmış olduğu eserlerle bilinen Yahyâ Âgâh Efendi’nin çeşitli konularda kaleme aldığı risaleleri bulunmaktadır. Çalışmamıza konu edindiğimiz Risâle-i Mi’râc-ı Sâlikân da onun namaz üzerine yazmış olduğu bir eseridir. Risâle-i Mi’râc-ı Sâlikân, namaz ve İslam’ın diğer şartlarının anlatıldığı risale ile güftelerden müteşekkil olan ve Yazmalar’da Mi’râc-ı Sâlihân ismiyle kayıtlı mecmuanın ilk risalesidir. Âgâh Efendi, tarikat merasimlerine dair kaleme aldığı Merâsim-i Usûl-i İkrâr u İlbâs risalesinin son kısmında yer alan Nakl-i Risâle-i Mi’râc-ı Sâlikîn notunda, ismini anmak ve bir pasajını nakletmek suretiyle bu eserinin varlığından söz etmiştir. Makalemizin konusunu teşkil eden bu risalede de Merâsim-i Usûl-i İkrâr u İlbâs’ın son kısmındaki 15 satırlık bu pasaj da dâhil olmak üzere toplam 13 sayfalık bir metin ve ketebe kaydı bulunmaktadır. Çalışmamızda bu noktada Risâle-i Mi’râc-ı Sâlikân’ın bahsi geçen mecmuada yer alan yayımlanmamış, tam metni üzerinde durulacaktır. Bu hususta öncelikle Risâle-i Mi’râc-ı Sâlikân’ın yer aldığı mecmua hakkında bilgi verilecek, ardından metnin biçim, dil ve muhteva özelliklerinden bahsedilecektir. Sonrasında metinde, namazın Miraç hadisesine benzetilerek ele alınması hususu incelenecek ve risalenin çeviri yazılı metni sunulacaktır.

Anahtar Kelimeler

Klasik Türk edebiyatı, tasavvuf edebiyatı, Yahyâ Âgâh Efendi, Namaz Risalesi, Mevlevî Hasan Nazîf Efendi.

Kaynakça

• Ahterî Mustafa Efendi (Haz. Ahmet Kırkkılıç ve Yusuf Sancak) (2017). Ahterî-yi Kebîr. Ankara Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Aksoy, Ö. (2018). İlhamî Baba Jepçevî’nin Türkçe Namaz Risalesi: Tuhfetü’l-Musallin ve Zübdetü’l-Haşiin, ETÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi (ETÜSBED), III(6), 169-191.
• Cebecioğlu, E. (2014). Tasavvuf Terimleri ve Deyimleri Sözlüğü. Ankara: Otto Yayınları.
• Cüre, İ. (2020). Osmanlı’nın Nadir Tarikatlarından Zenbûriyye ve Şeyh Yahya Âgâh Efendi’nin Üç Eseri. Külliyat Osmanlı Araştırmaları Dergisi. 12, 1-13.
• Dehhuda, Lugatname.
• Dinî Kavramlar Sözlüğü. (Haz. İsmail Karagöz vd). (2017). Ankara: DİB Yayınları.
• Diyanet İşleri Başkanlığı, Kur’an-ı Kerim: https://kuran.diyanet.gov.tr/ [Erişim tarihi 10.04.2023].
• Diyanet İşleri Başkanlığı Kur’an-ı Kerim Tefsiri: https://kuran.diyanet.gov.tr/mushaf/kuran-tefsir-1/fatiha-suresi-1/ayet-1/diyanet-isleri-baskanligi-meali-1 [Erişim tarihi 10.04.2023].
• Gökcan, M. (2016). Havf ve Recâ (Korku ve Ümit) Dengesi. Çukurova Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 16(2), 174.
• Güven, Ö. (2022). Millet Kütüphanesi Numara 24/5’te Yer Alan Namaz Konulu Risale Üzerinde Bir Dil İncelemesi. The Journal of Turkic Language and Literature Surveys (TULLIS), 7(3).
• Güzel, B. (2020). Eski Anadolu Türkçesi Dönemine Ait Manzum Bir Namaz Risalesi. Osmanlı Mirası Araştırmaları Dergisi, 7(17), 23-68.
• Hadislerle İslam: https://hadislerleislam.diyanet.gov.tr/[Erişim tarihi 10.04.2023].
• Hasan Nazîf Dede (Haz. Kemal Kahramanoğlu). Nazîf-i Mevlevî Divançesi. Konya: Tablet Kitabevi.
• Işık, E. (1995). Fâtihâ Sûresi. TDVakfı İslam Ansiklopedisi. (C. 1, s. 252-254). İstanbul: TDV Yayınları.
• İsmâil b. Muhammed el-Aclûnî (çev. Mustafa Genç). Keşfü’l-Hafâ Halk Arasındaki Rivayetlerin İlmî Değeri. İstanbul: Beka Yayınları, 2019.
• Koçu, R. E. (1958). İstanbul Ansiklopedisi. Neşriyat Kollektif Şirketi.
• Kubbealtı Lugati: http://lugatim.com/ [Erişim tarihi 10.04.2023].
• LEHÇEDİZ Tanıklı Türkçe Sözlük - Tarih ve Edebiyat Metinleri Bağlamlı Dizin ve İşlevsel Sözlüğü: https://lehcediz.com/ [Erişim tarihi 12.04.2023].
• Mi’râc-ı Sâlihân, Milli Kütüphane Adnan Ötüken İl Halk Kütüphanesi Koleksiyonu, 06 Hk 4037.
• Nazik, S. (2015). Klasik Türk Şiirinde Cennet ve Cehennem. Elâzığ: Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Parlatır, İ. (2017). Açıklamalı İslami Terimler Sözlüğü. Ankara: Akçağ Yayınları.
• Süer, F. R. (2017). Sa‘dî Efendi’nin Es’ile-i Sûfî Ecvibe-i Sa‘dî Adlı Namaz Risalesi. Divan Edebiyatı Araştırmaları Dergisi, 18, 467-502.
• Şentürk, A.A. (2017). Osmanlı Şiiri Kılavuzu. C. 2, İstanbul: OSEDAM.
• Tanyıldız, A. (2013). Süleymaniye Kütüphanesi’ndeki 1211 Numaralı Na’t ve Mi’râciyye Mecmûası. International Periodical For the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 8(1).
• Tosun, N. (2018). Nakşibendiyye ile Kâdiriyye Arasında Bir Tarikat: Zenbûriyye’nin Kısa Tarihi. Osmanlı’da İlm-i Tasavvuf. İstanbul: İsar Yayınları.
• Türk, İ. (2009). Tasavvuf Düşüncesinde İbadetlerin İç Anlamı. İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Türk Tarih Kurumu Tarih Çevirme Kılavuzu: https://www.ttk.gov.tr/tarih-cevirme-kilavuzu/[Erişim tarihi 19.04.2023].
• Uludağ, S. (2012). Tasavvuf Terimleri Sözlüğü. İstanbul: Kabalcı Yayıncılık.
• Ünverdi, M. (2012). Kur’an’da Aklın İşlevselliği ve Tahkikî İmanın İmkânı. Diyanet İlmi Dergi, 48, 59-74.
• Yahyâ Âgâh b. Sâlih el-İstânbûlî (Haz. Yunus Emre Özer), (2020). Tarîkatlarda Merâsimler -Nakşibendiyye, Kâdiriyye, Zenbûriyye- İstanbul: İnsan Yayınları.
• Yahyâ Âgâh b. Sâlih el-İstânbûlî (Haz. M. Serhan Tayşi - Ülker Aytekin), (2002). Tarikat Kıyafetlerinde Sembolizm Mecmû’atü’z-Zarâ’if Sandûkatü’l-Ma’ârif. İstanbul: Ocak Yayıncılık.
• Yazar, S. (2019). Mehmed Sâdık Erzincânî. TDVakfı İslam Ansiklopedisi. (C. Ek-2, s. 232-233). Ankara: TDV Yayınları.
• Yılmaz, M. (2013). Kültürümüzde Ayetler ve Hadisler. İstanbul: Kesit Yayınları