Media Literacy and Turkish Teaching

Yıl 2023, Sayı: 11, 775 - 797, 30.06.2023

Önder Potur

https://doi.org/10.51531/korkutataturkiyat.1302735

Öz

Reading, listening, speaking and writing in Turkish lessons as mother tongue teaching; in media literacy education, access, analysis, evaluation and production skills are gained. In this context, it is thought that it would be appropriate to associate Turkish lessons with media literacy in schools in the process of developing media and technology. The aim of this study is to evaluate the association of media literacy and Turkish teaching fields. In the study, the document review method, one of the qualitative research methods, was used and a national and international literature review was conducted on Turkish teaching and media literacy. As a result of the document review, analysis, discussion, comments and evaluations were made under the titles of media literacy, media literacy education, associating Turkish teaching with media literacy. As a result of the research, it has been understood that Turkish teaching and media literacy education can be associated with curriculum, skills, learning outcomes and common text. The use of media texts in Turkish lessons in relation to media literacy skills for the acquisition of basic language skills provides a link between Turkish teaching and media literacy. In the conclusion part of the research, suggestions for media literacy education and associating Turkish language teaching with media literacy are given.

Anahtar Kelimeler

Media literacy, Turkish teaching, language skills, association.

Medya Okuryazarlığı ve Türkçe Öğretimi

Öz

Ana dili öğretimi olarak Türkçe derslerinde okuma, dinleme, konuşma ve yazma; medya okuryazarlığı eğitiminde ise erişim, analiz, değerlendirme ve üretim becerileri kazandırılır. Bu çerçevede gelişen medya ve teknoloji sürecinde okullarda Türkçe dersleri ile medya okuryazarlığının ilişkilendirilerek verilmesinin uygun olacağı düşünülmektedir. Bu çalışmanın amacı medya okuryazarlığı ve Türkçe öğretimi alanlarının ilişkilendirilmesini değerlendirmektir. Çalışmada nitel araştırma yöntemlerinden doküman incelemesi yöntemi kullanılmış ve Türkçe öğretimi ve medya okuryazarlığına yönelik ulusal ve uluslararası alanyazın taraması yapılmıştır. Yapılan doküman incelemesi neticesinde medya okuryazarlığı, medya okuryazarlığı eğitimi, Türkçe öğretimi ile medya okuryazarlığının ilişkilendirilmesi başlıkları altında analiz, tartışma, yorum ve değerlendirmeler yapılmıştır. Araştırma neticesinde Türkçe öğretimi ile medya okuryazarlığı eğitiminin ders programı, beceri, kazanım ve ortak metin olarak ilişkilendirilebileceği anlaşılmıştır. Türkçe derslerinde medya metinlerinin temel dil becerilerinin kazandırılmasına yönelik medya okuryazarlığı becerileri ile ilişkili olarak kullanılması Türkçe öğretimi ile medya okuryazarlığının ilişkilendirilmesini sağlamaktadır. Araştırmanın sonuç bölümünde medya okuryazarlığı eğitimi ve Türkçe öğretimi ile medya okuryazarlığının ilişkilendirilmesine yönelik öneriler verilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Medya okuryazarlığı, Türkçe öğretimi, dil becerileri, ilişkilendirme.

Kaynakça

• Ainamo, M. (2018). Development of Learning Environments from A Student Learning Perspective. Doctoral Thesis. Finland: Laurea University of Applied Sciences.
• Akaydın, Ş. ve Kurnaz, H. (2015). Türkçe Öğretmen Adaylarının Medya Okuryazarlık Düzeyleri. Türkçenin Eğitim-Öğretimine Yönelik Çalışmalar içinde (Ed.: E. Coşkun vd.). Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Akyol, H. ve Şahin, A. (2020). Türkçe Öğretimi. Ankara: Pegem Akademi.
• Alagözlü, Ç. (2012). Türkiye’de ve Avrupa Birliği Ülkelerinde Medya Okuryazarlığı. Uzmanlık Tezi. Ankara: Radyo ve Televizyon Üst Kurulu.
• Altun, A. (2014). Medya Okuryazarlığı Eğitimine Yönelik Türkçe Yayınlar: Bir Bibliyografya Denemesi. Ordu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, 4(9), 5-15.
• Altun, A. (2016). Medya Okuryazarlığı Eğitimi: Önemi ve İhtiyaçları. Medya Okuryazarlığı içinde (Ed.: M. C. Şimşek ve N. Türkoğlu). İstanbul: Pales yayınları.
• Altun, A. D. (2010). Medya Okuryazarlığının Sosyal Bilgiler Programlarıyla İlişkilendirilmesi ve Öğretimi. Doktora Tezi. Ankara: Gazi Üniversitesi.
• Arhan, S. ve Yavuz, İ. (2016). Medya Okuryazarlığı Dersine Yönelik Millî Eğitim Bakanlığı Politikaları. Çocuk ve Medeniyet Dergisi, 2, 95-110.
• Bacaksız, T. (2010). Medya Okuryazarlığı Dersinde Gazete ve Dergi Kullanımı: İzmir’de Medya Okuryazarlığı Dersinin Öğrencilerin Gazete ve Dergi Okuma Alışkanlıklarına Olan Etkisi. Yüksek Lisans Tezi. Ankara: Gazi Üniversitesi.
• Bazalgette, C. (1991). Media Education. London: Hodder and Stoughton.
• Bazalgette, C. (2010). Teaching Media in Primary Schools. Los Angeles: Sage Publications.
• Bialik, M. & Fadel, C. (2015). Skills Fort He 21st Century: What Should Students Learn. Centre for Curriculum Redesign, Boston: Massachusetts.
• Bilici, İ. E. (2020). Medya Okuryazarlığı ve Eğitimi. Ankara: Nobel yayıncılık.
• Binark, M. ve Bek, M. G. (2010). Eleştirel Medya Okuryazarlığı. İstanbul: Kalkedon Yayıncılık.
• Braun, L. W. (2007). Teens, Technology and Literacy: or, Why Bad Grammar isn’t Always Bad. Connecticut: Libraries Unlimited.
• Buckingham, D. (2009). Media Education: Literacy Learning and Contemporary Culture. Cambridge: Polity Press.
• Buckingham, D. & Domaille, K. (2009). Making Media Education Happen: A Global View, Media Education in Asia inside (Ed.: C. K. Cheung). New York: Sage Publication.
• Calp, M. (2010). Özel Eğitim Alanı Olarak Türkçe Öğretimi. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Considine, D. vd. (2009). Teaching and Reaching The Millennial Generation Through Media Literacy. Journal of Adolescent Adult Literacy, 52(6), 471-481.
• Çakmak, E. (2010). İngiltere ve Türkiye’deki İlköğretim Medya Okuryazarlığı Eğitimi Program ve Uygulamalarının Karşılaştırmalı Olarak İncelenmesi. Doktora Tezi. Bolu: Abant İzzet Baysal Üniversitesi.
• Çakmak, E. ve Altun, A. (2013). İlköğretim Türkçe Dersi Öğretim Programında Medya Okuryazarlığı Eğitimi. Eğitimde Kuram ve Uygulama, 9 (2), 152-170.
• Çetinkaya, S. (2008). Bilinçli Medya Kullanıcıları Yaratma Sürecinde Medya Okuryazarlığının Önemi. Yüksek Lisans Tezi. Ankara: Ankara Üniversitesi.
• Çinelioğlu, G. (2013). Sosyal Bilgiler Öğretmen Adaylarının Medya Okuryazarlığı Dersine Yönelik Tutumları. Yüksek Lisans Tezi. Balıkesir: Balıkesir Üniversitesi.
• Deveci, H. ve Çengelci, T. (2008). Sosyal Bilgiler Öğretmen Adaylarından Medya Okuryazarlığına Bir Bakış. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 5(2), 25-43.
• Elma, C. vd. (2009). Medya Okuryazarlığı Dersinin Okul Müdürlerinin Görüşlerine Göre Değerlendirilmesi, Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 36, 87-96.
• Fadel, C. & Trilling, B. (2009). 21 St Century Skills: Learning for Life in Ourtimes. John Wiley and Sons Inc.
• Fedorov, A. (2008). Media Education Around The World: Brief History, Acta Didactica Napocensia, 1, 2.
• Freire, P. & Macedo, D. (1998). Okuryazarlık Sözcükleri ve Dünyayı Okuma. (Çev. S. Ayhan). Ankara: İmge Kitabevi.
• Gedik, M. (2015). Türkçe Öğretmeni Adaylarının Medya Okuryazarlığına İlişkin Görüşleri. Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, 54, 779-809.
• Geertz, C. (1980). Blured Genres. The American Scholar, 49, 165-179.
• Gömleksiz, M. N. ve Duman, B. (2013). Medya Okuryazarlığı Dersi Kazanımlarının Gerçekleşme Düzeyine İlişkin Öğrenci ve Okul Yöneticilerinin Görüşleri. Turkish Studies International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkishor Turkic, 8 (9), 265-278.
• Gün, M. ve Demirel, A. (2020). Türkçe Eğitiminde Yeni Okuryazarlık Türleri. Türkçe Eğitimine Genel Bir Bakış içinde (Ed.: A. Z. Güven) Ankara: Pegem Akademi.
• Gün, M. ve Kaya, İ. (2016). 2015 Türkçe Dersi Öğretim Programı’nın (7-8. Sınıflar) Medya Okuryazarlığı Dersi Eğitimine Uygunluğu. The Journal of Academic Social Science Studies, 52, 285-300.
• Güneş, F. (2013). Türkçe Öğretimi Yaklaşımlar ve Modeller. Ankara: Pegem Akademi.
• Güzel, K. ve Karatay, H. (2019). Türkçe Öğretimi El Kitabı. Ankara: Pegem Akademi.
• Hobbs, R. (1998). The Seven Great Debates in the Media Literacy Movement. Journal of Communication, 48(1), 16-32.
• Hobbs, R. (2006). Reconceptualizing Media Literacy for Digital Age. Digital Literacies for Learning, 99-109.
• Hobbs, R. & Jensen, A. (2009). The Past, Present and Future of Media Literacy Education. Journal of Media Literacy Education, 1, 1-11.
• İnan, T. (2010). Öğretmen Adaylarının Medya Okuryazarlık Düzeyleri ve Medya Okuryazarlığına İlişkin Görüşleri. Yüksek Lisans Tezi. Kütahya: Dumlupınar Üniversitesi.
• İşcan, A. ve Baskın, S. (2020). Türkçe Eğitimi. Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Jols, T. & Thoman, E. (2008). 21. Yüzyıl Okuryazarlığı Medya Okuryazarlığına Genel Bir Bakış ve Sınıf İçi Etkinlikler. (Çev. C. Elma ve A. Kesten). Ankara: Ekinoks.
• Johnson, L. L. (2001). Media, Education and Change. New York: Oxford Peter Lang Publishing Inc.
• Kanatlı, F. ve Çekici Y. E. (2013). Türkçe Öğretiminde Disiplinler Arası Olanaklar. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 9(2), 223-234.
• Kansızoğlu, H. B. (2016). Türkçe Öğretmeni Adaylarının Medya Okuryazarlığı Dersine Yönelik Görüşleri. İlköğretim Online, 15(2), 469-486.
• Kaplan, K. (2017). Medya Okuryazarlığı Dersinin Türkçe Öğretimiyle Birleştirilmesi Sürecinde Medya Okuryazarlığı Dersi Öğretmenlerinde Bulunması Gereken Yeterlikler. Doktora Tezi. Ankara: Gazi Üniversitesi.
• Kara, Ö. T. (2021). Sorularla Türkçe Eğitimi. Ankara: Asos Yayınları.
• Karakoyun, F. (2014). Çevrimiçi Ortamda Oluşturulan Dijital Öyküleme Etkinliklerine İlişkin Öğretmen Adayları ve İlköğretim Öğrencilerinin Görüşlerinin İncelenmesi. Doktora Tezi. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi.
• Karaman, M. K. (2016). Öğretmen Adaylarının Medya Okuryazarlık Düzeyleri ve Eleştirel Düşünme Eğilimleri Üzerine Bir Araştırma. Gümüşhane Üniversitesi İletişim Fakültesi Elektronik Dergisi, 4(1), 326-350.
• Karataş, A. ve Sözer, M. A. (2018). Eğitim Fakülteleri İçin Medya Okuryazarlığı Eğitim Programı, Kırıkkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 8-2, 593-606.
• Kırkkılıç, H. A. (2022). Türkçe Öğretimi Kuram/Metodoloji/Uygulama. Ankara: Anı Yayıncılık.
• Koç, E. (2022). Türkiye’deki Medya Okuryazarlığı Eğitimi için Bir Uygulama Önerisi. İstanbul: Kriter Yayınları.
• Koçak, B. (2011). İlköğretim Yedinci ve Sekizinci Sınıf Öğrencilerinin Medya Okuryazarlığı Dersine İlişkin Algılar (Erzurum İli Örneği). Yüksek Lisans Tezi. Erzurum: Atatürk Üniversitesi.
• Kress, G. (1992). Media Literacy As Cultural Technology in The Age of Media. Media Education Worldwide içinde (Ed.: C. Bazalgette vd.). London: British Film Institute.
• Kurudayıoğlu, M. ve Tüzel, S. (2010). 21. Yüzyıl Okuryazarlık Türleri, Değişen Metin Algısı ve Türkçe Eğitimi. TÜBAR, 28, 283-298.
• Kurudayıoğlu, M. ve Gociaoğlu, B. (2021). 21. Yüzyıl Becerilerinin Tanımlanması. 21. Yüzyıl Becerileri ve Türkçe Eğitimi içinde (Ed. H. E. Çocuk ve T. Soysal). Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Masterman, L. (1997). A Rationale For Media Education. Media Literacy in The İnformation Age: Current Perspectives. (Ed.: R. Kubey). New Brunswick, NJ: Transaction Publishers.
• MEB. (2005). İlköğretim Türkçe Dersi Öğretim Programı ve Kılavuzu (1-5. Sınıflar). Ankara: Devlet Kitapları Basımevi.
• MEB. (2006a). İlköğretim Medya Okuryazarlığı Dersi Öğretim Programı ve Kılavuzu. Ankara: Millî Eğitim Bakanlığı Yayınları.
• MEB. (2006b). İlköğretim Türkçe Dersi (6, 7 8. Sınıflar) Öğretim Programı. Ankara: Devlet Kitapları Müdürlüğü Basımevi.
• MEB. (2007). İlköğretim Medya Okuryazarlığı Dersi Öğretim Programı ve Kılavuzu. Ankara: Devlet Kitapları Müdürlüğü Basımevi.
• MEB. (2009). İlköğretim Türkçe Dersi (1-5. Sınıflar) Öğretim Programı ve Kılavuzu. Ankara: Devlet Kitapları Müdürlüğü Basımevi.
• MEB. (2010). Medya Okuryazarlığı Dersi Öğretmen Kılavuz Kitabı. Ankara: Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları.
• MEB. (2013). Ortaokul Medya Okuryazarlığı Dersi Öğretim Programı. Ankara: MEB Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığı.
• MEB. (2018a). Medya Okuryazarlığı Dersi Öğretim Programı. Ankara: MEB Yayınları.
• MEB. (2018b). Ortaokul ve İmam Hatip Ortaokulu Medya Okuryazarlığı Öğretim Materyali. Ankara: Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları.
• MEB. (2019). Türkçe Dersi Öğretim Programı. Ankara: MEB Yayınları.
• National Council of English Teachers and International Reading Assocation. (1996). Standarts Fort He English Language Arts, Urbana, IL: NCTE.
• Önal, H. İ. (2007). Medya Okuryazarlığı: Kütüphanelerde Yeni Çalışma Alanı. Türk Kütüphaneciliği, 21(3), 335-359.
• Özel, B. (2020). Yeni Medya Okuryazarlığı Bağlamında Z Kuşağının Sosyal Medya Kullanım Alışkanlıkları. Yüksek Lisans Tezi. Ankara: Ankara Üniversitesi.
• Pekman, C. (2016). Avrupa Birliği’nde Medya Okuryazarlığı. Medya Okuryazarlığı. içinde (Ed.: M. C. Şimşek ve N. Türkoğlu). İstanbul: Pales Yayınları.
• Potter, W. J. (2008). Media Literacy. Thousand Oaks and CA: Sage Publications.
• Robertson, M. S. (2007). Teaching Visual Literacy in the Secondary English/Language Arts Classroom: An Exploration of Teachers Attitudes, Understanding and Application. Doctoral Thesis. Manhattan, Kansas: Kansas State University.
• RTÜK. (2012). Sonuç Bildirgesi. Medya Okuryazarlığı Çalıştayı (30 Haziran - 1 Temmuz 2012 ). https://medyaokuryazarligi.gov.tr (Erişim tarihi: 09.01.2023).
• Sayar, B. (2022). Türkiye’de Medya Okuryazarlığı Eğitimi Üzerine Bir İnceleme, Medya Okuryazarlığı Araştırmaları Dergisi, 1-1, 7-14.
• Sayın, H. ve Göçer, A. (2016). Medya Okuryazarlığı Becerilerinin İlköğretim (6, 7 ve 8. Sınıflar) Türkçe Dersi Öğretim Programı (2006) İçerisindeki Yeri. Millî Eğitim, 212, 115-137.
• Sever, S. (2000). Türkçe Öğretimi ve Tam Öğrenme. Ankara: Anı yayıncılık.
• Silverblatt, A. & Eliceiri, E. M. E. (1997). Dictionary of Media Literacy. Westport, CT: Greenwood Publishing Group Inc.
• Sneed, D. K. vd. (1990). Promoting Media Literacy in the High School Social Science Curriculum. Spain: The Clearing House.
• Şahin, A. (2011). Eleştirel Medya Okuryazarlığı. Ankara: Anı Yayıncılık.
• Tanrıkulu, F. (2014). Medya Okuryazarlığı Bağlamında Çocuk Dergileriyle Zenginleştirilmiş Türkçe Dersinin Etkililiği: Bir Eylem Araştırması. Doktora Tezi. Çanakkale: Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi.
• Tanrıverdi, B. ve Apak, Ö. (2010). Türkiye, Finlandiya ve İrlanda İlköğretim Programlarının Medya Okuryazarlığı Eğitimi Açısından Karşılaştırılması, Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 10 (2), 1153-1213.
• Tiryaki, S. ve Akca, Ü. (2021). Medya Okuryazarlığı Ders Kitapları Üzerine Eleştirel Bir İnceleme. Social Sciences Research Journal, 10 (4), 958-969.
• Tompkins, G. E. (2009). Language Arts: Patterns of Pracrice. New Jersey: Pearson.
• Tüzel, S. (2012). İlköğretim İkinci Kademe Türkçe Derslerinde Medya Okuryazarlığı Eğitimi: Bir Eylem Araştırması. Doktora Tezi. Çanakkale: Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi.
• Tüzel, S. (2013). İngiltere, Kanada, ABD ve Avustralya Ana Dili Öğretim Programlarının Medya Okuryazarlığı Bağlamında İncelenmesi ve Türkçe Öğretimi Açısından Değerlendirilmesi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 13(4), 2291-2316.
• Uğurhan, Y. Z. C. (2021). Sosyal Medya Okuryazarlığı Becerilerinin Ölçümlenmesi. Sosyal Medya Okuryazarlığı içinde (Ed.: G. D. Türk). Ankara: Nobel Yayıncılık.
• UNESCO. (1982). Grunwald Declaration. International Conference on Media Education. Germany: Grunwald. Ünalan, Ş. (2006). Türkçe Öğretimi. Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Van Bauwel, S. (2008). Media Literacy and Audiovisual Languages: A Case Study From Belgium. Educational Media International, 45 (2), 119-130.
• Yaylı, D. (2010). Medya Okuryazarlığı ve Türkçe Öğretimi, Prof. Dr. Cahit Kavcar Türkçe Eğitim Çalıştayı, 13-15 Mayıs 2010, Ankara, Ankara Üniversitesi Yayınları, 253-261.
• Yeşiltaş, E. ve Yılmazer, A. (2021). Eğitimde Medya Okuryazarlığı ile İlgili Araştırmalara Yönelik Bibliyometrik Bir Analiz. Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 18, 4903- 4929.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2011). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Yıldırım, Ş. (2017). Türkçe ve Sosyal Bilgiler Öğretmenlerinin Medya Okuryazarlığı Eğitimi ile İlgili Becerileri ve Görüşleri. Yüksek Lisans Tezi. Van: Yüzüncü Yıl Üniversitesi.
• Yıldız, C. vd. (2010). Türkçe Öğretimi. Ankara: Pegem Akademi.
• Yılmaz, M. (2021). Yeni Gelişmeler Işığında Türkçe Öğretimi. Ankara: Pegem Akademi