Haçlı Seferlerinde Bir Finansman Aracı Olarak Endüljanslar

Yıl 2023, Sayı: 12, 1400 - 1416, 26.09.2023

Barış Saday

https://doi.org/10.51531/korkutataturkiyat.1342311

Öz

Orta çağ Avrupa’sı, bugünkü çağdaş Avrupa medeniyetinin oluşmasında önemli roller üslenen bir dönemi temsil etmektedir. Gerek ekonomideki çözüm bekleyen problemler gerek yaşam şartlarının minimaziliği gerek eğitim sisteminin geriliği gerekse de kilisenin baskısı ve Avrupa’yı karanlığa mahkûm eden felsefesi ile Orta çağ insanlarını farklı bir boyuta sürüklemiştir. Stiglitz’in iktisat neden önemlidir konulu konuşmasına başlarken söylediği “iktisada dair birçok şey esasen iktisadi değildir, daha çok ideoloji ve dindir”, sözü anlamlıdır. Weber, dinin iktisadi faaliyetleri şekillendirmede önemli rol oynadığı ve doğru dan veya dolaylı da olsa iktisadi gelişmeyi tetikleme noktasında harikalar yaratabileceğini ortaya koymaktadır. Ülgener; tarihsel süreçten beri dinlerin aile ilişkileri ve aile bağlarından yakın ve uzak toplumsal ilişkilere, sanata, siyasete ve yaşamın birçok alanına yönelik düzenlemelerinin bulunduğunu ve bu çerçeveden değerlendirildiğinde iktisadın da dinin düzenleme ve etki alanı dışında tutulamayacağını ortaya koymaktadır. Bu bağlamda İsa’nın doğuşu ile altıncı yüzyıla kadar, Hristiyanlığın ekonomi ve toplum üzerinde herhangi bir etkisi bulunmazken, sonrası dönemde devlet ve kilisenin ilişki ve iş birliği içerisinde olması, devletin kiliseye kendi bünyesinden bağış ve yardımlar için kaynak ayırması gibi birtakım gelişmelerin etkisiyle ekonomik alanda da etkili olmaya başladığını belirtmektedir. Orta Çağ dönemine gelindiğinde; iktisadi faaliyetler tamamen dinin ilgi alanı kapsamında değerlendirilmiş ve bu faaliyetlerin kilise kontrolünde gerçekleştirilmesi gereken faaliyetler olduğu ortaya koyulmuştur. Bu çalışmada, öncelikle Katolik inancında yer alan günahlardan arınma ve bağışlanma teolojisi ile bu bağışlanma sürecinin endüljans uygulamaları ile zamanla kilise ve papalık tarafından istismar edilişi ele alınacaktır. Ardında ise Orta çağ döneminde Katolik Kilisesi’nin endüljans uygulamalarından bahsedilerek dönemsel kaynaklar nezdinde irdelenecektir. Bu şekliyle, Hıristiyanlık tarihinin en önemli dinsel sömürü uygulamasının tarihsel ve teolojik serüveni ortaya konulmaya çalışılacaktır.

Anahtar Kelimeler

Ekonomi, Din, Papalık, Haçlı, Gelir.

Indulgences as a Means of Financing in the Crusades

Öz

The European Middle Ages represent a significant era that contributed significantly to the development of modern European culture. The problems that needed to be solved, the poor living conditions, the underdevelopment education system, and the pressure of the church and its philosophy which plunged Europe into darkness, caused people who lived in the Middle Ages to be plunged into darkness. When Stiglitz began his speech on the importance of economics, stated that “Many things on economics are not actually economic, instead they are more about ideology and religion,” makes sense here. Max Weber suggests that religion plays a key role in shaping economic activities, and true religion, albeit indirectly, can work miracles in triggering economic development. According to Ülgener, religions have been effective in regulating family relationships, family bonds, close and distant social relationships, art, policy, and many other aspects of life; and when viewed in this light, economics cannot be excluded from the religion’s field of regulation and sphere of influence. Within this context, from the birth of Jesus to the 6th century, Christianism had no impact on the economy or society. However, in later periods, developments such as the relationship and collaboration between the state and the church, the state allocating resources for donation and aid to the church, caused religion to be economically effective. Economic activities were considered fully in the religion’s field of interest in the Middle Ages, and it was suggested that these activities should be conducted under the church’s supervision. In this study, first of all, the theology of redemption and forgiveness in the Catholic faith, the indulgence practices of this forgiveness process and the abuse by the church and the papacy over time will be discussed. Afterwards, the indulgence practices of the Catholic Church in the Middle Ages will be mentioned and will be examined in terms of periodic sources. In this way, the historical and theological adventure of the most important religious exploitation practice in the history of Christianity will be tried to be revealed.

Anahtar Kelimeler

Economy, Religion, Papacy, Crusade, Revenue.

Kaynakça

• Atkinson, J. (1971). The Trail of Luther. London: Batsford.
• Boudinhon, A. (1912). Indulgences, Encyclopediea of Religion and Ethics, c. V (ed. James Hasting). Edinburg: T&T Clark.
• Brom, G. (2010). Bullarium Trajectences. USA: Nabu Press.
• Bysted, A. L. (2014). The Crusade Indulgance. Leiden/Boston: Brill.
• Chadwick, O. (1975). The Secularization of the Mind in the 19 th Century. Cambridge: Cambridge University Press.
• Daniel-Rops, H. (1963). The Protestant Reformation. London: J.M. Dent & Sons.
• De Clari, R. (1994). İstanbul’un Zaptı (çev. Beynun Akyavaş). Ankara TTK Yayınları.
• De Villehardouin, G. ve De Valenciennes, H. (2006). IV. Haçlı Seferi Kronikleri (çev. Ali Berktay). İstanbul: Türkiye iş Bankası Kültür Yayınları.
• Demirkent, I. (1994). Haçlı Seferleri Düşüncesinin Doğuşu ve Hedefleri. Tarih Dergisi, 65, 65-78.
• Demirkent, I. (1997). Haçlı Seferleri. İstanbul: Dünya Yayıncılık
• Gervase of Canterbury (1909). Chronica, C. I (ed. Marck Ocekrbloom). ebook.
• Gottlob, A. (2019). Kreuzablass und Almosenabless. UK: Wentworth Press.
• Göller, E. (1907). Die Papstliche Pönitentiarie, C. II, b. I. Rome: Loescher and Comp.
• Green, V. H. H. (1974). Luther and the Reformation. Londra.
• Gündüz, Ş. (1998). Din ve İnanç Sözlüğü. Ankara: Vadi Yayınları.
• Harman, Ö. F. (1995). Endüljans. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi (C. XI, s. 209-211). İstanbul: TDV Yayınları.
• Holt, P. M. (1999). Haçlılar Çağı 11. Yüzyıldan 1517’ye Yakındoğu. İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
• Holt, P. M., (2007). Haçlı Devletleri ve Komşuları. İstanbul: Kitap Yayınevi.
• İbnü’l- Esîr (1985). El –Kâmil Fi’t – Tarîh c. X, (çev. Abdülkerim Özaydın). İstanbul: Bahar Yayınları.
• Katolik Kilisesi Din ve Ahlak İlkeleri (2000) (çev. Dominik Pamir). İstanbul: Libreria Editrice Vaticana.
• Khoniates, N. (2013). Niketas Khoniates’in Historia’sı (1195-1206) İstanbul’un Haçlılar Tarafından Zaptı ve Yağmalanması (çev. Işın Demirkent). İstanbul: Dünya Yayıncılık.
• Lea, H. C. (1896). Auricular Confession and Indulgences in the Latin Church, c. III, Philadelphia: Lea Brothers & Co.
• Lunt, W. E. (1926). The Valuation of Norwich, Oxford: Clarendon Press.
• Mansi, G. D. (1759-1798). Collectio Sacrorum Conciliorum, c. XX., Floransa & Venedik.
• Mayer, H. E. (1965). The Crusades, London: Oxford University Press.
• Nicol, D. M. (2016). Bizans’ın Son Yüzyılları 1261-1453 (çev. Bilge Umar), İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Nicolle, D. (2009). The Second Crusade 1148, Colchester: Osprey Publishing,
• Norwick, J. J. (1995). Byzantium: The Decline and Fall, London: Penguin Pub.
• O’brien, A. J. (1959). Understanding the Catholic Faith, Notre Dame.
• Olgun, H. (2005). Katolik Kilisesi’nin Endüljans Uygulaması ve Protestan Reformuna Etkisi”, Ondokuz Mayıs Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 18(18-19), 327-346.
• Paris, M. (2012). Chronica Majora, c. IV, Cambridge: Cambridge University Press.
• Pastor, L. von (1938). The History of the Popes, c. II, Great Britain: B. Herder Book Co.
• Pastor, L. von (1938). The History of the Popes, c. IV, Great Britain: B. Herder Book Co.
• Paulus (1923a). Geschichte des Ablasses, c. I, Rosenberg: Paderborn.
• Paulus (1923b). Geschichte des Ablasses, c. II, Rosenberg: Paderborn
• Paulus (1923c). Geschichte des Ablasses, c. III, Rosenberg: Paderborn
• Reardon, B. M. G. (1981). Religious Thought in the Reformation, New York.
• Remy, F. (1926). Les Grandes Indulgences, Louvain.
• Rodenberg, C. (1883). Epistolae Saeculi XIII e Registis Pontificum Romanorum, c. I.
• Runciman, S. (1989). Haçlı Seferleri Tarihi (çev. Fikret Işıltan). cilt 1, Ankara: TTK Yayınları.
• Rymer, T. (1873a). Foedera, c. I, London.
• Rymer, T. (1873b). Foedera, c. V, London.
• Sormunen, E. (1984). Martin Luther: Kutsal İnanç Adamı, İstanbul.
• Theiner, A. (1864). Vetera Monumenta Hibernorum, Vatican.
• Tyrensis, W. (2016). Willermus Tyrensis’in Haçlı Kroniği- Başlangıçtan Kudüs’ün Zaptına Kadar (çev. Ergin Ayan). İstanbul: Ötüken Yayınları.
• Urfalı Mateos (2019). Urfalı Mateos Vekayi-Nâmesi (952-1136) ve Papaz Grigor’un Zeyli (1136-1162) (çev. Hrant D. Andreasyan), Ankara: TTK Yayınları.
• Wendover of Roger (1886). Chornica, c. III, London