“Yarın Cumhuriyet’i İlan Edeceğiz!”: Atatürk Dönemi (1923-1938) Türk Romanında Gazetecilerin Gözünden Millî Mücadele ve Cumhuriyet

Yıl 2023, Sayı: 12, 548 - 562, 26.09.2023

Zehra Yazbahar

https://doi.org/10.51531/korkutataturkiyat.1342708

Öz

İlk çağlardan bu yana insanlar hem düzeni sağlamak hem de hayatta kalmak amacıyla iletişim olanaklarından yararlanırlar. Bu iletişim olanaklarının başında gelen ve birçok kişi tarafından yasama, yürütme, yargıdan sonra dördüncü güç olarak nitelendirilen basın, gücü hemen herkes tarafından kabul edilen kitle iletişim araçlarından biridir. Toplumu bilgilendirme, bilinçlendirme ve yönlendirme işlevlerinin olması, basının toplumda her daim geçerliliğini korumasını sağlar. Aynı zamanda düşünce ve duygu dünyası ile birlikte tutum ve davranışları da etkileyen bu kitle iletişim aracı, toplum üzerinde değiştirme gücüne de sahiptir. Millî Mücadele Dönemi’nde de basının bu gücünden yararlanılmıştır. Dolayısıyla mücadele döneminin konu edildiği birçok romanda basın hayatı ve basın çalışanları ile karşılaşırız. Bu çalışmada da 1923-1938 yıllarını kapsayan Atatürk Dönemi Türk Edebiyatı içinde değerlendirebileceğimiz ve basın hayatının ele alındığı Iztırap Çocuğu (Ethem İzzet Benice, 1927), Halas (Mehmet Rauf, 1929), Dünkülerin Romanı (Burhan Cahit Morkaya, 1934) ve Ankara (Yakup Kadri Karaosmanoğlu, 1934) romanlarında yer verilen Millî Mücadele ve Cumhuriyet, romanlardaki gazetecilerin bakış açısıyla yansıtılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Atatürk Dönemi Türk Romanı, basın ve basın hayatı, Cumhuriyet, Millî Mücadele.

“We Will Declare the Republic Tomorrow!”: Atatürk Era (1923-1938) in Turkish Novel through the Eyes of Journalists National Struggle and Republic

Öz

Since the early ages, people have benefited from communication opportunities both to maintain order and to survive. The press, which is at the forefront of these communication opportunities and is described by many as the fourth power after the legislature, executive and judiciary, is one of the mass media whose power is accepted by almost everyone. Having functions of informing, raising awareness and directing the society ensures that the press always maintains its validity in the society. At the same time, this mass media, which affects the world of thought and emotion, as well as attitudes and behaviors, has the power to change the society. This power of the press was also used during the National Struggle Period. Therefore, in many novels about the struggle period, we come across press life and press workers. In this study, the National Struggle and the Republic, which are included in the novels Iztırap Çocuğu (Ethem İzzet Benice, 1927), Halas (Mehmet Rauf, 1929), Dünkülerin Romanı (Burhan Cahit Morkaya, 1934) and Ankara (Yakup Kadri Karaosmanoğlu, 1934), which we can evaluate within the Turkish Literature of the Atatürk Period covering the years 1923-1938 and in which the press life is discussed, are reflected from the perspective of the journalists in the novels.

Anahtar Kelimeler

Atatürk Period Turkish Novel, press and press life, Republic, National Struggle.

Kaynakça

• Apaydın, M. (2007). Türk Mizahında Bir Dönüm Noktası Aydede. İstanbul: Karahan Kitabevi Yayınları.
• Akyol Aycan, G. (Yaz 2012). Erken Cumhuriyet Dönemi Türk Romanlarında Edebiyat Algısı ve Türk Edebiyatının Dönemlerine Bakış. Turkish Studies, 7(3), 173-181.
• Balkaya, İ.S. (Mayıs 2008). Mütareke Dönemi Asayişin Üç Boyutu. Ankara Üniversitesi Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü Atatürk Yolu Dergisi, 41, 17-34.
• Benice, E.İ. (1961). Iztırap Çocuğu. İstanbul: Yeni Savaş Matbaası.
• Bilgin, T. (Mart 2016). “Savaş Yıllarında Anadolu Rumlarının Yaşadığı İkilem (1919-1922)”. VAKANÜVİS-Uluslararası Tarih Araştırmaları Dergisi, 1(1), 37-91.
• Boztaş, A. (2014). Wilson İlkeleri’nin Türk Dış Politikasına Yansımaları: Realist ve Pragmatist Bir Perspektif. Akademik Bakış, 7(14), 163-176.
• Demir, V. (2007). Türkiye’de Medya Siyaset İlişkisi. İstanbul: Beta Yayınları.
• Ertop, K. (1964). Cumhuriyet Çağında Türk Romanı”. Türk Dili Roman Özel Sayısı, 154-159, 592-607.
• Haykır, T. (2021). Türk Romanında Basın Hayatı (1872-1940). Ankara: Gazeteciler Cemiyeti Yayınları.
• Karaosmanoğlu, Y.K. (2009). Ankara. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Olpak Koç, C. (2020). Bireysel Duyarlılıktan Kolektif Disipline: Mehmet Rauf’un Halas Romanı ve Türk Milliyetçisi Nihat. Humanitas, 8(16), 312-331.
• Morkaya, B.C. (1934). Dünkülerin Romanı. İstanbul: Kanaat Kütüphanesi.
• Oğuzhan, E. (2009). Atatürk Döneminde Basın ve Basın Özgürlüğü. İstanbul Aydın Üniversitesi Dergisi, 1(1), 106-122.
• Okumuş, E. (2018). Din ve Siyaset Konusunda Basının Topluma Etkisi. Türk Basın Tarihi Uluslararası Sempozyumu 19-21 Ekim 2016/Elâzığ. (Haz. Uzman Merve Uğur). Ankara: Atatürk Araştırma Merkezi Yayınları, 35-66.
• Rauf, M. (2020). Halas. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Topuz, H. (1973). Türk Basın Tarihi. İstanbul: Remzi Kitabevi Yayınları.
• Tunaya, T. Z. (2016). Türkiye’de Siyasal Gelişmeler (1876-1938)-Mütareke, Cumhuriyet ve Atatürk. İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Türker, H. (2000). Türk Devrimi ve Basını (1922-1925). İzmir: Dokuz Eylül Yayınları.
• Yazbahar, Z. (2017). Türk Romanında Basın Hayatı (1940-2000). Doktora Tezi. Ankara: Gazi Üniversitesi.
• İnternet Kaynakları
• https://www.atam.gov.tr/duyurular/basin [Erişim Tarihi: 01.02.2023].
• https://ataturkansiklopedisi.gov.tr/bilgi/hurriyet-ve-itilaf-firkasi/ [Erişim Tarihi: 10.03.2023].
• https://islamansiklopedisi.org.tr/hurriyet-ve-itilaf-firkasi [Erişim Tarihi: 10.03.2023].