Hâfız Sâlih’in Mensur Kırk Hadis Tercümesi

Yıl 2023, Sayı: 12, 43 - 61, 26.09.2023

İlyas Kayaokay

https://doi.org/10.51531/korkutataturkiyat.1342749

Öz

Edebiyatımızda manzum, mensur yahut ikisi karışık yüzlerce kırk hadis tercümesi türünde eser vardır. Bunlardan manzum olanlar üzerinde çalışmalar yoğunlaşmış olup mensur hadis tercüme ve şerhleri ilgisiz kalmıştır. Bu makalede, mensur kırk hadis tercümesi geleneğine dikkat çekilerek daha evvel literatürde adı zikredilmeyen yeni bir mensur kırk hadis tercümesinin tanıtımı yapılmıştır.
Söz konusu tercüme, Hâfız Sâlih b. Süleyman adında, 18. asırda yaşadığı tespit edilen bir mütercime aittir. Eserin bulabildiğimiz yegâne nüshası, Süleymaniye Kütüphanesi, Fatih koleksiyonunda, 05430-003 yer numarasıyla kayıtlı 125 varaklık bir mecmua içerisinde 41b-74b yaprakları arasında yer almaktadır. Tam adı; Hāẕā Kitāb-ı Ḥadīs-i Resūlu’llāh ‘Aleyhi’s-selām olan eserde, 11’i sahih olmak üzere seçilen kırk hadis; iki, üç satır hâlinde tercüme edilmiştir. Makalede, Hâfız Sâlih’in kim olduğu hakkında bilgi verildikten sonra mezkûr eserinin şekil ve muhteva hususiyetleri ortaya konulmuştur. Hadis tercümesinin Arap harflerinden Latin alfabesine transkripsiyonu yapılarak Hâfız Sâlih’in ve edebiyat ile hadis gibi müteaddid ilim dallarını yakından ilgilendiren eserinin, literatürde yerini alması hedeflenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Hz. Muhammed, Hâfız Sâlih, kırk hadis, tercüme, mecmua, 18. yy.

The Translation of Forty Hadiths Written in Prose by Hâfız Sâlih

Öz

In our literature, there are hundreds of forty hadith translations in verse, prose or a mixture of both. Of these, only the verse ones have been studied and the prose hadith translations and commentaries have been neglected. This article draws attention to the tradition of prose forty hadith translations and introduces a new prose forty hadith translation that has not been mentioned in the literature before.
The translation in question belongs to a translator named Hâfız Sâlih b. Süleyman, who was identified as living in the 18th century. The only copy of the work that we have been able to find is in the Fatih collection of the Suleymaniye Library, numbered 05430-003, between leaves 41b-74b in a 125-leaf mecmua. In the work, whose full title is Hāẕā Kitāb-ı Ḥadīs-i Resūlu'llāh ‘Aleyhi’s-selām, forty hadiths, 11 of which are reliable, are translated in two or three lines. In the article, after giving information about who Hāfiz Sālih was, the form and content of his work were revealed. By transcribing this hadith translation from Arabic letters to Latin alphabet, it is aimed to take its place in the literature of Hâfız Sâlih and his work, which is closely related to several branches of science such as literature and hadith.

Anahtar Kelimeler

Hz. Mohammed, Hâfız Sâlih, forty hadiths, translation, mecmua, 18th century.

Kaynakça

• Demir, M. ve Özafşar, M. E. (2013). Zayıf, T.D.V. İslâm Ansiklopedisi, (C. 44, s. 157-160.). İstanbul: TDV. Yayınları
• Demir, O. (2023). XVIII. Asır Osmanlı Düşüncesinde Rü’yetullah ve Hâfız Sâlih b. Süleyman’ın Rü’yetullaha Dair Risalesi. Din ve İnsan Dergisi, 3(5), 17-40
• Gökçe, H. (2020). Yazıcı Sâlih, Sâlih b. Süleyman. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü, https://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/yazici-salih-salih-bin-suleyman [Erişim tarihi: 08.07.2023]
• Karahan, A. (1954). İslâm-Türk Edebiyatında Kırk Hadis Toplama, Tercüme ve Şerhleri, İstanbul. (2. Baskısı 1991, Ankara: Diyanet İşleri Başk.)
• Karahan, A. (2022). Kırk Hadis (Türk Edebiyatı) T.D.V. İslâm Ansiklopedisi, (C. 25, s. 469-473.). İstanbul: TDV. Yayınları
• Kuzudişli, B. (2007). “Men Kezebe Aleyye…” Hadisi ve Lâfzen Mütevatir Meselesi. Marife Dergisi, 7(1), 137-166.
• Sevgi, A. (1992). Latîfî ve Subhatü’l-Uşşâk’ı. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1, 47-92.
• Sever, A. (2020). “İşkodralı Lutfi Paşa’nın Kırk Hadis Şerhinin Hadis İlmi Açısından İncelenmesi” Balkanlar ve İslâm –Balkanlı Âlimler, Mütefekkirler ve Eserleri– Cilt: III, (Ed: Abdullah Taha İmamoğlu vd.), İstanbul: Ensar Neşriyat, s. 51-68
• Söylemez, İ. (2017). Türk Edebiyatında Manzum Kırk Hadisler. Doktora Tezi. Sivas: Cumhuriyet Üniversitesi.
• Taşkın, G.; Atik A.; Doğan Averberk, G. (2022). Bâkî, Gönüllerin Dirliği, Hayâtu’l-Kulûb Bi-Rivâyâti Ebî Eyyûb. İstanbul: Ötüken Yayınları.
• Yıldız, F. (2013). İslâmî İlimler, Divan Edebiyatı ve Tasavvuf Geleneğindeki Yeriyle Tarihten Günümüze Popüler Hadis Kitapları: Kırk Hadisler. Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi, (21), 407-455
• Yüceer, M. (2020). Hadis İlmi Açısından Osmanlı Manzum Hadis Edebiyatında Yer Alan Rivayetler. Doktora Tezi. Konya: Necmettin Erbakan Üniversitesi.
• https://www.kuranmeali.com/[Erişim tarihi: 08.07.2023]
• https://www.kuranvemeali.com/[Erişim tarihi: 08.07.2023]