Değirmen Dergisindeki Şiirler ve Şiirle İlgili Yazılar Üzerine Tematik Bir İnceleme

Yıl 2023, Sayı: 12, 506 - 533, 26.09.2023

Seçil Dumantepe

https://doi.org/10.51531/korkutataturkiyat.1345341

Öz

Dergiler edebiyat, kültür, sanat ve düşünce tarihimiz içinde önemli bir yere sahiptir. Bu dergilerden biri de 1942-1944 yılları arasında “Aylık Fikir, San’at ve Ahlâk Dergisi” alt başlığı ile yayımlanmış olan Değirmen’dir. Değirmen, on iki sayı süren kısa yayın hayatına rağmen hem fikrî hem edebî yazıları hem de dönemin önemli yazar ve şairlerinin katkılarıyla 1940’lı yılların dikkat çeken dergileri arasında kendine yer bulmayı başarmıştır. Edebiyat, tarih, sanat, felsefe, düşünce, eleştiri gibi geniş bir alandaki birikimlere yer veren dergi, özellikle şiir ve şiirle ilgili yazılar bakımından zengin bir içeriğe sahiptir. Bu çalışmada Değirmen’deki şiirler ve şiirle ilgili yazıların tematik yönden ana hatlarıyla değerlendirilmesi amaçlanmıştır. Bunun için öncelikle derginin biçimsel özellikleri, yayın politikası, içeriği, yazar ve şair kadrosu gibi genel bilgilerin verildiği bir girişten sonra dergideki şiirler temaları bakımından sınıflandırılarak incelenmiştir. Bireysel konuların ön planda olduğu bu şiirlerde görülen başlıca temler “ölüm”, “aşk” “ayrılık/gurbet”, “geçmişe özlem/geçen zaman”, “karamsarlık/umutsuzluk”, “büyük şehirdeki küçük insanın yaşamı, sorunları, yalnızlığı”, “sevinç/mutluluk”, “çocuk”, “tabiat” başlıkları altında verilmiştir. Ayrıca dönemin fikir ve edebî akımlarının şiirlerin biçimsel ve içerik özelliklerine etkisi üzerinde durulmuştur. Dergideki şiirle ilgili yazılar ise, ayrı bir başlık altında bir bütün olarak değerlendirilmiştir. Çalışmada, bu açıdan derginin edebiyat tarihindeki yeri ve öneminin belirlenmesine katkıda bulunulması amaçlanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Değirmen, dergi, şiir, edebiyat, tema.

A Thematic Analysis of Poems and Essays Regarding Poetry in the Journal of Değirmen

Öz

Journals hold a significant place within our literary, cultural, artistic, and intellectual history. One of these journals is Değirmen, which was published under the subheading “Monthly Journal of Thought, Art, and Ethics” between 1942 and 1944. Despite its brief twelve-issue existence, Değirmen managed to secure its place among the notable journals of the 1940s with both its intellectual and literary writings, as well as contributions from prominent writers and poets of that era. Encompassing a wide range of accumulations spanning literature, history, art, philosophy, thought, and criticism, the journal features a rich content, particularly in the realm of poetry and writings about poetry. This article aims to provide a thematic evaluation of the poems and writings related to poetry within Değirmen. In this regard, firstly, general information about the journal’s formal characteristics, editorial policy, content, and roster of authors and poets has been provided in the introduction section. Subsequently, the poems within the journal have been categorized and analyzed based on their thematic aspects. These poems, prominently centered around individual themes, are found to address key themes such as “death,” “love,” “separation/exile,” “longing for the past/passage of time,” “pessimism/despair,” “life, problems, and loneliness of the individual in the metropolis,” “joy/happiness,” “childhood,” and “nature.” Furthermore, this article has also emphasized the impact of the intellectual and literary movements of the period on the formal and content-related characteristics of the poems. On the other hand, this study has evaluated the essays concerning the poems in the journal as a whole under a separate heading. In this regard, this article aims to contribute to determining the place and significance of the journal within literary history.

Anahtar Kelimeler

Değirmen, journal, poem, literature, theme

Kaynakça

• Akgün, N. U. (Mayıs 1943). Portre. Değirmen, 2(8), 45.
• Aksal, S. K. (Nisan 1943a). Ağaçlar ve Kuşlar. Değirmen, 2(7), 9.
• Aksal, S. K. (Nisan 1943b). Şiir Yazamamak. Değirmen, 2(7), 9.
• Aksal, S. K. (Nisan 1943c). İmkânsız. Değirmen, 2(7), 9.
• Alöç, K. (2006). İfşa Ediyorum”, Türkiye’de Komünizm ve Irkçılık- Mihri Belli; Savcı Konuştu, Söz Sanığındır. Kırklı Yıllar 5, İstanbul: TÜSTAV yayınları.
• Anar, T. (2011). Yeni Türk Edebiyatında Edebiyat Mahfilleri. Doktora Tezi. İstanbul: İstanbul Üniversitesi.
• Aydın, M. (Kasım 1942). O Şarkı. Değirmen, 1(2), 47.
• Asya, A. N. (2018). Arif Nihat Asya Mektupları: Sevgi Mektupları. İstanbul: Ötüken Yayınları.
• Asya, A. N. (Ekim 1942). Doğmak. Değirmen, 1 (1), 16.
• Aşkın, M. A. (Ekim 1942). Şiire ve Müziğe Dair. Değirmen, 1(1), 19.
• Aşkın, M. A. (Kasım 1942). Gedai’nin Bir Şiiri. Değirmen, 1(2), 41.
• Ayhan, A. (Ocak 2016). Kapak Söyleşi: Türkiye'de Sosyolojinin Kurucularından, Şair, Yazar Cahit Tanyol ile Sosyoloji, Devlet, Türkler, Şamanizm, İslamiyet ve Edebiyat Üzerine. Berfin Bahar Dergisi, 215, 5-24.
• Ayhan, R. (Nisan 1943). ‘Kendini Vermek’ Hakkında. Değirmen, 2(7), 13-14.
• Ayhan, R. (Temmuz 1943). Her Akşam Vakti. Değirmen, 2(10), 106.
• Aykun, S. (Ekim 1942). Hangi Akşam. Değirmen, 1(1), 8.
• Batur, S. (Nisan 1943). Pazar Senfonisi. Değirmen, 2(7), 12.
• Batur, S. (Mayıs 1943). En Büyük Saadet Yaşamaktır. Değirmen, 2(8), 42.
• Birsel, S. (Ocak 1944). Salah Birsel’in Aşkı. Değirmen, 2(11), 139.
• Çetin, N. (2020). Sabahattin Kudret Aksal. https://teis. yesevi.edu.tr/madde-detay/sabahattin-kudret-aksal, Erişim Tarihi: 25.05.2023.
• Değirmen (Ekim 1942). Önsöz Yerine. Değirmen, 1 (1), 3-4.
• Değirmen (Aralık 1942). Güzel Sözler Antolojisi: «Ziya Paşa-Terkib-i Bend’den». Değirmen, 1(3), 79.
• Değirmen (Ocak 1943). Rüştü Onur. Değirmen, 1(4), 112.
• Değirmen (Mayıs 1943). Gelecek Sayıda. Değirmen, 2(8), 34.
• Değirmen (Temmuz 1943). Ayın İçinden. Değirmen, 2(10), 99.
• Dehmel, R. (Temmuz 1943). Kuşlar Gibi. (Haz. Behçet Necatigil). Değirmen, 2(10), 113.
• Deligönül, M. (Ocak 1944). Mektup. Değirmen, 2 (11), 144.
• Deligönül, M. (Nisan 1944). Gülhane. Değirmen, 2(12) 159.
• Depe, D. (2020). Değirmen Dergisi Üzerine Bir İnceleme. Türük Uluslararası Dil, Edebiyat ve Halkbilimi Araştırmaları Dergisi, 22, 174-188.
• Dizman, M. (Şubat 1943). Mevsimler. Değirmen, 1(5), 151.
• Doğan, E. (1997). Edebiyatımızda Dergiler. İstanbul: Bağlam yayınları.
• Domaniç, K. (Ocak 1943). Tenkidin Lüzumu. Değirmen, 1(4), 111.
• Domanıç, K. (Şubat 1943). Ölü. Değirmen, 1(5), 144.
• Ercem, O. (Temmuz 1943). Buğu. Değirmen. 2(10), 119.
• Erengil, O. S. (Aralık 1942). Gurbet Yollarında. Değirmen, 1(3), 78.
• Erkmen, V. (Şubat 1943). İnanmak. Değirmen, 1(5), 138.
• Gedaî (Kasım 1942). Vasfı İstanbul. Değirmen, 1(2), 42.
• Gölpınarlı, A. (Haziran 1943). Enderunlu Vâsıf’ın Mezar Taşı. Değirmen, 2(9), 73-75.
• Gündüz, M. (Şubat 1943). Şiirle Tedavi. Değirmen, 1(5), 149-151.
• Gürlev, S. (Aralık 1942). Bu Şehir. Değirmen, 1(3), 90.
• Kerman, Z. (2001). Mehmet Kaplan. TDV İslâm Ansiklopedisi (C. 24, s. 349-351). İstanbul: TDV Yayınları. Koyuncu, İ. (2020). Cahit Tanyol. https://teis. yesevi.edu.tr/madde-detay/cahit-tanyol, Erişim Tarihi: 7.05.2023.
• Kurdakul, Ş.(1999). Şairler ve Yazarlar Sözlüğü. İstanbul: Bilgi Yayınevi.
• Kutlu, M. (1990). Regü, Şükrü Enis. Türk Dili ve Edebiyatı Ansiklopedisi (C. 7, s. 306). İstanbul: Dergâh Yayınları.
• Marlowe, C. (Haziran 1943). Bir Parça/ Âşık Çobandan Sevgilisine. (Haz. Saliha Atıl, Ferzan Kocagöz, Orhan Ercem). Değirmen, 2(9), 91-92.
• Necati, B. (Aralık 1942). Haltercümesi. Değirmen, 1(3), 80.
• Necati, B. (Şubat 1943). Hayır Sahibi. Değirmen, 1(5), 144.
• Necati, B. (Nisan 1943). Balık. Değirmen, 2 (7), 14.
• Necati, B. (Mayıs 1943). Üzüntülü. Değirmen, 2(8), 39.
• Necatigil, B. (Ocak 1944). Ayrılıklar. Değirmen, 2 (11), 136.
• Necatigil, B. (2004). Edebiyatımızda İsimler Sözlüğü. İstanbul: Varlık Yayınları.
• Necatigil, B. (2009). Behçet Necatigil: Şiirler/ Bütün Yapıtları. (Haz. Ali Tanyeri, Hilmi Yavuz). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Onur, R. (Ocak 1943a). Elveda. Değirmen, 1(4), 112.
• Onur, R. (Ocak 1943b). Nasıl. Değirmen, 1 (4), 112.
• Onur, R. (Şubat 1943). Nedamet. Değirmen, 1(5), 156.
• Onur, R. (Haziran 1943). Dörtyolağzı. Değirmen, 2(9), 72.
• Regü, Ş. E. (Aralık 1942). Yola Çıkmadan Kervan. Değirmen, 1(3), 78.
• Regü, Ş. E. (Temmuz 1943a). Güzel Kız. Değirmen, 2(10), 112.
• Regü, Ş. E. (Temmuz 1943b). Rahatlık. Değirmen. 2(10), 119.
• Rilke (Nisan 1944). Şiir Nasıl Yazılmalıdır. (Haz. Behçet Necatigil). Değirmen, 2(12), 168.
• Serpin, M. (Kasım 1942). Alâimisema. Değirmen, 1(2), 58.
• Sidney, P. (Nisan 1943). Zalim Sevgili / Bir Şarkı/Uyku. (Haz. Saliha Atıl, Ferzan Kocagöz, Orhan Ercem). Değirmen, 2(7), 21-22.
• Su, R. (Ekim 1942). Muziplik. Değirmen, 1(1), 18.
• Şimşek, H. (Şubat 1943). Bahar. Değirmen, 1(5). 144.
• Şimşek, H. (Haziran 1943). Ölüme Rağmen. Değirmen, 2(9), 80.
• Şimşek, H. (Temmuz 1943). Ordadır. Değirmen, 2(10), 112.
• Tabakçılar, R. E. (2007). Varlık Dergisi’nin 231-281.Sayılarındaki Edebî Metin Eleştirileri ve Şiirler. Yüksek Lisans Tezi. Ankara: Gazi Üniversitesi.
• Tanyeli, H. (Kasım 1942). Türkçülük ve Anadoluculuk. Değirmen, 1 (2), 36.
• Tanyol, C. (Ekim 1942a). Yahya Kemal ve Rindlerin Ölümüne Dair. Değirmen, 1(1), 6-8.
• Tanyol, C. (Ekim 1942b). Ninni. Değirmen, 1(1), 18.
• Tanyol, C. (Kasım 1942). Mektup. Değirmen, 1 (2), 52.
• Tanyol, C. (Aralık 1942a). Kaygı. Değirmen, 1(3), 77.
• Tanyol, C. (Aralık 1942b). Milliyet ve San’at. Değirmen, 1(3), 68-70.
• Tanyol, C. (Haziran 1943). Bir Dilenci Şairi. Değirmen, 2(9), 76-80.
• Tanyol, C. (Ocak 1944). Bir Cehalet Mucizesi. Değirmen, 2(11), 137-140.
• Tanyol, C. (1985). Türk Edebiyatında Yahya Kemal. İstanbul: Remzi Kitabevi İstanbul: Özgür yay., 2008.
• Tayyip, M. (Mayıs 1943). Düşünce. Değirmen, 2(8), 39.
• Tayyip, M. (Haziran 1943). Sevinç. Değirmen, 2(9), 75.
• Tonga, N. (2020). Muzaffer Tayyip Uslu. https://teis. yesevi.edu.tr/madde-detay/muzaffer-tayyip-uslu, Erişim Tarihi: 17.05.2023.
• Türk, H. (2020). Şükrü Enis Regü. https://teis. yesevi.edu.tr/madde-detay/regu-sukru-enis, Erişim Tarihi: 20.05.2023.
• Vahapoğlu, B. (2020). Salâh Birsel. https://teis. yesevi.edu.tr/madde-detay/salah-birsel, Erişim Tarihi: 20.05.2023.
• Varlık, M. B. (2019). Değirmen-I. Kebikeç. 47, 417-430.
• Velebit, J. (Nisan 1944). Rilke. (Haz. Behçet Necatigil). Değirmen, 2(12), 168.