Folklore Associations from Compilation to Application in the 100th Year of the Republic

Yıl 2023, Sayı: 12, 430 - 437, 26.09.2023

Tuna Yıldız

https://doi.org/10.51531/korkutataturkiyat.1346197

Öz

Associations have an important role in the emergence and development of folklore as a discipline both in the world and in Türkiye. These associations have contributed to the development of the discipline by carrying out various activities for the research, archiving and publication of folk culture. Compilationtrips, published compilation guides and journaling activities have led to the formation of an important literature on folklore. In this way, associations have helped folklore to be recognized and valued as a discipline. In this article, firstly, the influence of folklore associations in the world is explained chronologically, and then an explanation of the associations and activities related to folklore studies in Türkiye is tried to be brought. The article discusses the evolution of the relationship between folklore studies and associations and how associations in Türkiye have adapted to the perspective of safeguarding intangible cultural heritage. The text particularly emphasizes the impact of the 2003 UNESCO Convention for the Safeguarding of Intangible Cultural Heritage on the change in the work of folklore associations. This Convention aims to safeguard, protect, and transmit intangible cultural heritage elements to future generations. Within the framework of this Convention, associations have assumed an important role to revive, disseminate and transfer traditional practices and cultural heritage to future generations through education. In this article, examples of various associations are given to explain how these associations operate, organize projects, and keep cultural heritage alive. It is seen that associations operating in different fields such as handicrafts, storytelling, archery, etc. carry out activities to revive traditional values in accordance with the Convention. In conclusion, the article analyses the history of folklore associations in Türkiye, their activities, and their contribution to the development of folklore as a discipline from the perspective of compilation, archiving and documentation, while explaining the change of associations from the perspective of implementation, revitalization and transmit to future generations. This transformation, evolving from local to universal and from national to international perspectives, sheds light on the symbiotic relationship between folklore associations and the field of folklore studies.

Anahtar Kelimeler

Non-governmental organizations, folklore, journal circuit, accreditation, UNESCO.

Derlemeden Uygulamaya Cumhuriyet’in 100. Yılında Halk Bilimi Dernekleri

Öz

Dernekler, halk biliminin bir disiplin olarak hem dünyada hem de Türkiye’deki doğuşunda ve gelişiminde önemli bir role sahiptir. Bu dernekler halk kültürünün araştırılması, arşivlenmesi ve yayına dönüştürülmesine yönelik çeşitli faaliyetler yürüterek disiplinin gelişimine katkıda bulunmuşlardır. Yapılan derleme gezileri, yayımlanan derleme kılavuzları ve dergicilik faaliyetleri halk bilimiyle ilgili önemli bir literatürün oluşmasını sağlamıştır. Bu şekilde, dernekler halk biliminin disiplin olarak tanınmasına ve değer kazanmasına yardımcı olmuştur. Bu makalede, öncelikle dünyadaki folklor derneklerinin etkisi kronolojik olarak açıklanmış ardından da Türkiye'de halk bilimi çalışmalarıyla ilgili derneklere, faaliyetlerine dair bir açıklama getirilmeye çalışılmıştır. Makale, halk bilimi çalışmaları ile dernekler arasındaki ilişkinin evrimini ve Türkiye'deki derneklerin somut olmayan kültürel mirası koruma perspektifine nasıl adapte olduğunu ele almaktadır. Metinde özellikle 2003 UNESCO Somut Olmayan Kültürel Mirasın Korunması Sözleşmesi'nin halk bilimi derneklerinin çalışmalarındaki değişime etkisi vurgulanmaktadır. Bu Sözleşme, somut olmayan kültürel miras öğelerinin yaşatılmasını, korunmasını ve gelecek kuşaklara aktarılmasını hedeflemektedir. Dernekler, bu Sözleşme çerçevesinde geleneksel uygulamaları ve kültürel mirası canlandırmak, yaygınlaştırmak ve eğitim yoluyla gelecek nesillere aktarmak için önemli bir role bürünmüştür. Makalede, çeşitli derneklerden örnekler verilerek, bu derneklerin nasıl faaliyet gösterdiği, projeler düzenlediği ve kültürel mirası nasıl yaşattığı anlatılmaktadır. El sanatları, masal anlatıcılığı, okçuluk gibi farklı alanlarda faaliyet gösteren derneklerin, Sözleşme'ye uygun olarak geleneksel değerleri canlandırmaya yönelik çalışmalar yaptığı görülmektedir. Sonuç olarak makale, Türkiye'deki halk bilimi derneklerinin tarihçesi, faaliyetleri ve bir disiplin olarak halk biliminin gelişimine yaptıkları katkıyı derleme, arşivleme, belgeleme perspektifinden incelerken diğer yandan günümüzde uygulama, yeniden canlandırma ve gelecek kuşaklara aktarma perspektifinden derneklerin değişimini anlatmaktadır. Yerelden evrensele, ulusaldan uluslararası bir bakış açısına doğru değişen bu sürecin anlaşılması dernekler ve halk bilimi arasındaki sıkı ilişkinin çözümlenmesine katkıda bulunacaktır.

Anahtar Kelimeler

Sivil toplum kuruluşları, folklor, dergici devre, akreditasyon, UNESCO.

Kaynakça

• Avcı, E. (2022). Türk Folklor Araştırmalarının Kurumsallaşma Tarihi. Lisans Tezi. Gaziantep: Gaziantep Üniversitesi.
• Bronner, S. (1988). The Intellectual Climate of Nineteenth-Century American Folklore Studies. 100 Years of American Folklore Studies A Conseptual History içinde (s. 6-7). American Folklore Society.
• Dorson, M. R. (1997) William John Thoms ve Folklor Başlıklı Yazısı (çev. Serpil Aygün Cengiz) Millî Folklor, 36, 89-92.
• Fischman, F. (2012). Folklore and Folklore Studies in Latin America. R. F. Bendix & G. Hasan Rokem (Ed.) A Companion to Folklore içinde (s. 265-285), Blackwell Publishing Ltd.
• Gözaydın, N. (1978). Folklor Sözcüğü Üzerine. Türk Folklor Araştırmaları Dergisi, (351).
• Gözaydın, N. (1992). Yine Folklor Üzerine. Türk Dili Dergisi, (486).
• Gürçayır Teke, S. (2020). Türk Halk Biliminde Derleme Çalışmalar, Tartışmalar. Ankara: Geleneksel Yayıncılık.
• Keel, F. (1948). The Folk Song Society 1898-1948. Journal of The English Folk Dance And Song Society, 5(3), 111-126.
• Liu, L. H. (2012). Translingual Folklore And Folklorics in China. R. F. Bendix ve G. Hasan Rokem (Ed.), A Companion to Folklore içinde (s. 190-210). Blackwell Publishing Ltd.
• Mori, A. (2012) Japan. R. F. Bendix ve G. Hasan-Rokem (Ed.), A Companion to Folklore içinde (s.2111-233) Blackwell Publishing Ltd., 211-233.
• Pound, L. (1945). Folklore and Dialect. California Folklore Quarterly, 4(2), 146-153.
• Rogan, B. (2012) The Institutionalization of Folklore. R. F. Bendix & G. Hasan-Rokem (Ed.) A Companion to Folklore içinde (s.598-630). Blackwell Publishing Ltd.
• UNESCO, (2003). Somut Olmayan Kültürel Mirasın Korunması Sözleşmesi. UNESCO ICH Web Sitesi. https://ich.unesco.org/en/in-other-languages-00102 [Erişim tarihi: 23 Haziran 2023].
• Topal, U. (2019). İstanbul Kültür Ortamlarında Karagöz Oyunu. Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: Yıldız Teknik Üniversitesi.
• Yıldırım, D. (1991). Türk Folklor Araştırmalarının Problemleri. Millî Folklor, (11), 13-21.
• Yıldız, T. (2020). Somut Olmayan Kültürel Miras Yönetimi ve Toplumsal Katılım: Türkiye Örneği. Doktora Tezi. Ankara: Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi.
• Ziya Gökalp (2007). Halk Medeniyeti. M. Ö. Oğuz vd. (Yay. Haz.). Türk Halk Edebiyatı El Kitabı içinde. Ankara: Grafiker Yayınları.
• Zumwalt, R. L. (1988). On the Founding of the American Folklore Society and the Journal of American Folklore. 100 Years of American Folklore Studies A Conseptual History içinde (s. 8-10). Washington D.C.: American Folklore Society.
• https://ich.unesco.org/en/accredited-ngos-00331 [Erişim tarihi: 23 Haziran 2023].
• https://www.okcularvakfi.org [Erişim tarihi: 20 Haziran 2023].
• https://www.klasiksanatlar.com/ [Erişim tarihi: 20 Haziran 2023].
• http://www.anelsander.com/ [Erişim tarihi: 20 Haziran 2023].
• http://www.gelenekselsanatlar.org/tr/faaliyetler [Erişim tarihi: 20 Haziran 2023].
• http://www.sokumenstitusu.org.tr/ [Erişim tarihi: 20 Haziran 2023].
• https://kultur.org.tr/projeler/ [Erişim tarihi: 20 Haziran 2023].