Molla Cami’s Diwan Exegesis of Vasıta

Yıl 2023, Sayı: 12, 207 - 226, 26.09.2023

Seyit Yavuz

https://doi.org/10.51531/korkutataturkiyat.1346627

Öz

One of the important sections of classical Turkish literature researches is exegeses. In our literary history, exegeses have been written on many different types of works in verse or prose. Among these works diwan, masnavi, verse dictionary, science of logic, rhetoric and some independent poems are the first ones that come to find. Exegeses are sometimes written in order to better understand a work by the reader, to clarify its unclear or closed directions, and sometimes to contribute to second language learning. In the history of Turkish literature, many annotator have written exegeses on the works of famous Persian poets such as Hafız-ı Şirazi, Molla Cami, Urfi-i Şirazi. The exegesis written by Vasıta was also written on the Divan of Persian poet Abdurrahman Cami. There is no information about Vasıta in the biographical and historical sources of the period. Based on the exegesis, it is presumed that he knows Arabic and Persian well, and that he has a good command of some basic subjects related to Sufism. In this study, firstly general information about the exegeses will be given, and then the considerations about Vasıta’s life will be conveyed. The manuscript in the Istanbul Resarch Instıtute and Zeytinoglu District Public Library will be introduced, and after the characteristics of language and style, the determinations about the annotation method of the commentator will be given, the annotations of some poems will be stated.

Anahtar Kelimeler

Turkish Literature History, Text Exegesis, Vasıta, Molla Cami.

Vâsıta’nın Molla Câmî Dîvânı Şerhi

Öz

Klasik Türk edebiyatı araştırmalarının önemli kollarından biri de şerhlerdir. Edebiyat tarihimizde manzum ya da mensur birçok farklı türde eser üzerine şerhler yazılmıştır. Bu eserler arasında dîvân, mesnevî, manzum sözlük, mantık, belâgat ve bazı müstakil şiirler akla ilk gelenlerdir. Şerhler kimi zaman bir eserin okuyanlar tarafından daha iyi anlaşılması, muğlak veya kapalı yanlarının açığa kavuşturulması amacıyla kimi zaman da ikinci dil öğrenimine katkı sunması için kaleme alınmışlardır. Türk edebiyatı tarihinde bilhassa Hâfız-ı Şirazî, Molla Câmî, Urfî-i Şirazî gibi ünlü Fars şairlerinin eserlerine birçok şârih tarafından şerhler kaleme alınmıştır. Vâsıta tarafından kaleme alınan şerh de Fars şair Abdurrahmân Câmî’nin Dîvân’ı üzerine yazılmıştır. Vâsıta hakkında dönemin biyografik ve tarihî kaynaklarında herhangi bir bilgiye rastlanmamaktadır. Arapça ve Farsçayı iyi bildiği, tasavvufla alakalı bazı temel konulara da hâkim olduğu şerhten hareketle tahmin edilmektedir. Bu çalışmada ilk olarak şerhlerle ilgili genel bilgi verilecek, ardından Vâsıta’nın hayatına dair değerlendirmeler aktarılacaktır. Daha sonra İstanbul Araştırmaları Enstitüsü ve Zeytinoğlu İlçe Halk Kütüphanesindeki nüshalar tanıtılacak, şârihin dil ve üslup özellikleri ile şerh metoduna dair tespitler aktarıldıktan sonra bazı şiirlerin şerhlerine yer verilecektir.

Anahtar Kelimeler

Türk Edebiyatı Tarihi, Metin şerhi, Vâsıta, Molla Câmî.

Kaynakça

• Dağlar, A. (2007). Vassâf Tarihi Şerhinden Hareketle Şerh Kaynakları Meselesi. Turkish Studies International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 2(4), 293-307.
• İpek, İ. (2019). Neş’e Molla Câmî Şiirlerinin Şerhi (İnceleme-Tenkitli Metin). İstanbul: Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı Yay.
• Kaska, Ç. (2020). Abdurrahman Câmî’nin Çihl Hadîs Adlı Eseri. Akra Kültür Sanat ve Edebiyat Dergisi, 8 (22), 241-258.
• Kılıç, A. (2007). Dağılmış İncileri Toplamak: Şerh Tasnifi Meselesi. Prof. Dr. Abdülkadir Karahan Anısına Klâsik Türk Edebiyatı Sempozyumu, 12-13 Nisan 2007, İstanbul: İBB, 363-369.
• Kortantamer, T. (2004). Eski Türk Edebiyatı Makaleler. Ankara: KT Bakanlığı Yay.
• Kut, G. vd. (2014). İstanbul Araştırmaları Enstitüsü Yazma Eserler Kataloğu. İstanbul Araştırmaları Enstitüsü Yay., 3 Cilt.
• Macit, M. (1991). Molla Câmî’nin Osmanlı Edebiyatına Tesiri-I, Erdem Atatürk Kültür Merkezi Dergisi, 7 (20), s. 519-529.
• Okumuş, Ö. (1993). Câmî Abdurrahman. TDV İslâm Ansiklopedisi (C. 7, s. 94-99). İstanbul: TDV Yayınları.
• Sevgi, A. (1999). Molla Câmî’nin Besmele Şerhi ve Türk Edebiyatına Tesirleri. Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, 5(1), 1-50.
• Tarlan, A. N. (1981). Edebiyat Meseleleri. İstanbul: Ötüken Neşriyat.
• Ünver, İ. (1993). Çeviriyazıda Yazım Birliği Üzerine Öneriler. Ankara Üniversitesi DTCF. Türkoloji Dergisi, XI (1), 51-89.
• Vâsıta, Kasâ’id ü Gazeliyyât-ı Mevlânâ Abdurrahmân Câmî. Suna ve İnan Kıraç Vakfı İstanbul Araştırmaları Enstitüsü, Yz_000012.
• Yavuz, S. (2020). Sahhâf Ahmed Rüşdî’nin Şerh-i Dîvân-ı Urfî-i Şîrâzî Adlı Eseri. Türkiyat Mecmuası, 30(2), 757-790.
• Yavuz, S. (2022). Tuhfe-yi Vehbî’nin Bilinmeyen Bir Şerhi Üzerine. Marmara Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi MUTAD, IX (2), 404-428.