Poems with the Redif “Didelerüm” in a Mejmua: On the Unpublished Ghazals of Sümbül-Zâde Vehbî, Sürûrî and Tevfîk

Yıl 2023, Sayı: 12, 227 - 238, 26.09.2023

Ali Duman

https://doi.org/10.51531/korkutataturkiyat.1348588

Öz

The aim of this study is to introduce the poetry collection in Lugat-ı Şarkiyye (632) and the unknown poems on pages 341b-342a of the collection to the scholarly world. Poetry collections, which have a very important place in terms of our literary and cultural history, are very important in terms of containing poems and various documents that have not come to light before. It is also known that these collections contain the missing poems of poets whose divans have been published and poets and poems who have not been brought to light. In this respect, these collections are especially important for literary history.
In this study, the poems with the redif “dîdelerüm” registered in the Egyptian Al-Azhar Sheikhate Library with the special catalog number Lugat-ı Şarkiyye (الرقم الخاص) (632) and the general catalog number (8470) (الرقم العام) are discussed.
There are nazire by poets such as İhyâ (d.1823), Sünbül-zâde Vehbī (d.1809), Pertev (1807), Hâlet (d.1822), Surûrī and Tevfīk, who wrote nazire to Halîm Giray’s (d.1824?) nev-zemin ghazal with the redif “dîdelerüm”. The poets who witnessed the assemblies where poetry conversations took place recorded documents reflecting the atmosphere. These recorded documents also enable us to learn information about poets that is not reflected in the history of literature. The motives of the poets, such as kinship, fellow countrymen, sect, etc., have been emphasized. Among these poets, the poems of Sünbül-zāde Vehbī, Surūrī and Tevfīk have not been found in divans or published collections. Moreover, the poets named Surūrī and Tevfīk could not be identified due to the similarity of their pseudonyms. In order to contribute to future studies, the translations of these poems are given at the end of the text.

Anahtar Kelimeler

Mejmua, Halim Giray, nazire, didelerüm.

Bir Mecmuada Yer Alan “Didelerüm” Redifli Şiirler: Sümbül-Zâde Vehbî, Sürûrî ve Tevfîk’in Yayımlanmamış Gazelleri Üzerine

Öz

Bu çalışmada amaç Lugat-ı Şarkiyye (632)’de yer alan şiir mecmuasını ve mecmuanın 341b-342a sayfalarında yer alan ve henüz bilinmeyen şiirleri ilim âlemine tanıtmaktır. Edebiyat ve kültür tarihimiz açısından oldukça önemli bir yere sahip olan şiir mecmuaları daha önce gün yüzüne çıkmamış şiirleri ve çeşitli vesikaları ihtiva etmeleri açısından oldukça önemlidir. Mecmuaların gün yüzüne çıkmamış şairleri ya da bilinen şairlerin gün yüzüne çıkmamış şiirlerini ihtiva ettiği de bilinmektedir. Bu bakımdan bu mecmualar özellikle edebiyat tarihi için önem arz eder. Mısır El-Ezher Şeyhliği Kütüphanesi’nde Lugat-ı Şarkiyye (الرقم الخاص) (632) özel katalog ve (8470) (الرقم العام) genel katalog numarası ile kayıtlı mecmuada yer alan “dîdelerüm” redifli şiirler ele alınmıştır.
Mecmuada Halîm Giray’ın (ö. 1824?) “dîdelerüm” redifli nev-zemin gazeline nazire yazan İhyâ (ö. 1823), Sünbül-zâde Vehbî (ö. 1809), Pertev (1807), Hâlet (ö. 1822), Surûrî ve Tevfīk gibi şairlerin nazireleri yer almaktadır. Bir araya gelerek şiir söyleşilerinin yapıldığı meclislere tanıklık eden şairler kimi zaman buradaki atmosferi yansıtıcak vesikalar kayda almıştır. Kayda geçen bu vesikalar, şairler hakkında edebiyat tarihine yansımamış bilgileri öğrenmemize de vesile olmaktadır. Bu şairlerden Sünbül-zâde Vehbî, Surûrî ve Tevfīk’in şiirlerine divanlarında ve yayımlanmış mecmualarda rastlanmamıştır. Ayrıca Surûrî ve Tevfîk adlı şairlerin mahlas benzerliğinden dolayı hangi şairler olduğu tespit edilememiştir. Başka çalışmalara katkı sunmak amacıyla bu şiirlerin çeviri yazısına metnin sonunda yer verilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Mecmua, Halim Giray, nazire, didelerüm.

Teşekkür

Metin tashihi konusunda katkılarından dolayı Dr. Songül Akboğa'ya çok teşekkür ederim.

Kaynakça

• Bektaş, E. (Hzl.) (2004). Muvakkit-zâde Muhammed Pertev, Hayatı, Sanatı ve Divanının Tenkitli Metni Doktora Tezi. Ankara: Ankara Üniversitesi.
• Çandır, M. (2013). Türk Şiirinde Nazire Geleneği ve Kul Himmet’in Şiirlerinde Nazirecilik. Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 11(02), 479-492.
• Derdiyok, İ. Ç. (2005). Hâlet Efendi Divançesi: İnceleme, Metin, Tıpkıbasım. Adana: Karahan Kitabevi.
• Eliaçık M. (2015). Tayyar Mahmud Paşa-yı Samsunî’nin Sâkînâmesi. Turkish Studies, 10(8), 23- 34.
• Erzen, M. H. (2012). İhyâ Dīvânı ve Tahlīli: İnceleme-Tahlīl-Tenkitli Metin. Doktora Tezi. Van: Yüzüncü Yıl Üniversitesi.
• İsen, M. ve Horata, O. (2005.) Eski Türk Edebiyatı El Kitabı. Ankara: Grafiker Yayınları.
• Kurtulmuş, F. (2019). Mısır El-Ezher Şeyhliği Kütüphanesinde Bulunan Türkçe Yazma Eserler. Karadeniz Uluslararası Bilimsel Dergi, (44), 160-186.
• Köksal, M. F. (2018). Sana Benzer Güzel Olmaz, Divan Şiirinde Nazire. Ankara: Büyüyen Ay Yayınları.
• Şentürk, A. A. ve Kartal, A. (2017). Eski Türk Edebiyatı Tarihi. İstanbul: Dergâh Yayınları.
• Tokatlı, Aşık Nuri (1257). Halim Giray Divanı, [y.y.: yayl.y.].
• Tokmak, N. (2018). Dı̂van Edebı̇yâtı (Muhtasar – Örnekli – Sözlüklü). İstanbul: Demâvend Yayınları.
• Özyıldırım, A. E. (2019). Bir Mecmûa Üç Kuşak: Vakanüvis Halîl Nûrî Bey’in Oğlu ve Şeref Hanım’ın Babası Nebîl Bey’in Şahsî Mecmûasından Hareketle Aile Bağlarından Şiir Ağlarına. Akademik Dil ve Edebiyat Dergisi, 3(4), 257–302.
• Yavuz, S. ve Çakır, M. S. (2022). Sivas Ziya Bey Yazma Eser Kütüphanesinde Yer Alan Bir Şiir Mecmûası Üzerine. Korkut Ata Türkiyat Araştırmaları Dergisi, (9), 262-298.
• https://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/halimi-halim-Giray-sultan [Erişim tarihi: 10.05.2023].
• https://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/ihya-seyyid-serif-yahya-efendi [Erişim tarihi: 10.05.2023].
• https://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/sunbulzade-vehbi-mehmed-efendi [Erişim tarihi: 10.05.2023].
• https://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/pertev-muvakkitzade-muhammed [Erişim tarihi: 10.05.2023].
• https://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/halet-mehmed-said-efendi [Erişim tarihi: 10.05.2023].