Anonim Bir Risâledeki Ayet ve Hadislerin Değerlendirilmesi

Yıl 2023, Sayı: 12, 162 - 170, 26.09.2023

Işılay Pınar Özlük

https://doi.org/10.51531/korkutataturkiyat.1350061

Öz

Klasik Türk Edebiyatı, asırlar boyunca varlığını sürdürmüş köklü bir yapıdır. Söz konusu dönemde verilmiş edebi ürünlere bakıldığında, konuların ağırlıklı olarak Kur’an-ı Kerim, hadis ilmi, peygamberlerin hayatı, evliya menkıbeleri ve tasavvuftan alındığı görülmektedir. Kütüphanelerde halen araştırmacıların ele almadığı, üzerinde çalışma yapılmamış yüzlerce eser mevcuttur. Kataloglarda çoğu zaman yazar adı ve başlığı verilerek kayıt altına alınmış eserlerin yanı sıra, sadece isim bilgisi bulunan eserlerin sayısı da az değildir. Bu çalışmaya konu olan eser de kayıtlarda Kitâb-ı Ahvâl-i Kıyâme adıyla geçen ve müellif bilgisi bulunmayan bir yazmadır. Çalışmamızda Milli Kütüphane El Yazması ve Nadir Eserler Koleksiyonundaki 06 Mil Yz A 8835 numaralı yazmanın 76b-99b varaklarında bulunan, dinî muhtevalı mensur-manzum kaleme alınmış bir risâledeki ayet ve hadisler ele alınacaktır. Hacı Mustafaoğlu Yahya’ya ait olduğu düşünülen bu risâlede Arapça verilen ayet ve hadislerin Türkçe karşılıkları verilmiş, ayet ve hadisler örneklerle açıklanmıştır. Bu çalışmayla birlikte XV. yüzyılın henüz keşfedilmemiş metinlerinden bir tanesi açığa çıkarılarak eserdeki ayet ve hadis varlığı değerlendirilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Klasik Türk Edebiyatı, Ayet, Hadis, Risâle, Hacı Mustafaoğlu Yahya.

Evaluation of Verses and Hadiths in an Anonymous Treatise

Öz

Classical Turkish Literature is a deep-rooted structure that has existed for centuries. When we look at the literary products of the period in question, it is seen that the subjects are mainly taken from the Kur’an-ı Kerim, the science of hadith, the life of prophets, the stories of saints and Sufism. There are still hundreds of works in libraries that have not been examined by researchers. In addition to the works recorded in the catalogs by giving the name and title of the author, there are also a number of works with only the title information. The work that is the subject of this study is a manuscript recorded as Kitâb-ı Ahvâl-i Kıyâme and without author information. In this study, the verses and hadiths in a prose and verse treatise with religious content between 76b-99b of the manuscript numbered 06 Mil Yz A 8835 in the National Library Manuscript and Rare Works Collection will be discussed. In this treatise, which is thought to belong to Hacı Mustafaoğlu Yahya, the Turkish equivalents of the verses and hadiths given in Arabic are given and the verses and hadiths are explained with examples. With this study, one of the undiscovered texts of the XVth century has been uncovered and the existence of verses and hadiths in the work has been evaluated.

Anahtar Kelimeler

Classical Turkish Literature, Verse, Hadith, Risâle, Hacı Mustafaoğlu Yahya.

Kaynakça

• Ahmed b. Hanbel, Ebû Abdullah Ahmed b. Muhammed b. Hanbel eş-Şeybânî (1995). el-Müsned. C. 50. (Haz. Şu’ayb el-Arnaût & Âdil Mürşid). Beyrut: Müessesetü’r-Risâle.
• Ahvâl-i Kıyâmet. Milli Kütüphane, El Yazması ve Nadir Eserler, 06 Mil Yz A 8835.
• Buhârî, Ebû Abdullah Muhammed b. İsmâil. (1993). el-Câmi’u’s-sahîh, C. 9. ( Haz. Mustafa Dîb el-Buğâ). Dımaşk: Dâru İbn Kesîr.
• Devellioğlu, F. (1998). Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lügat. İstanbul: Aydın Kitabevi Yayınları.
• Radıyyuddîn Hasan b. Muhammed b. Hasan es-Sağânî (1980). el-Mevzûât. (Haz. Necm Abdurrahman Halef). Dârü’l-Me’mûn li’t-türâs.
• Harman, Ö. H. (1992). Bel’am b. Bâûrâ. İslâm Ansiklopedisi (C. 5, s. 389-390). İstanbul: TDV Yayınları.
• İbn Mâce (1994). es-Sünen, C. 1-2. (Haz. Muhammed Fu’âd Abdulbaki). Matba’atu İhyâi Kutubi’l-’Arabiyye, I-II. İmam-ı Gazâlî (1996). Kimyâ-yı Saadet, (Çev. A. Arslan). İstanbul: Merve Yayınları
• Karataş, T. (2001). Ansiklopedik Edebiyat Terimleri Sözlüğü. İstanbul: Perşembe Kitapları.
• Köksal, M. F. (2011). Mevlid-nâme. İstanbul: Türk Diyanet Vakfı Yayınları.
• Köksal, M. F. (2020). Za’îf, Yahyâ, Hacı Mustafaoglu. ZA’ÎF, Yahyâ, Hâcî Mustafâoğlu (yesevi.edu.tr) Kur’ân-ı Kerîm ve Açıklamalı Meâli, (2018). İstanbul: Türk Diyanet Vakfı Yayınları.
• Kültüral, Z. (2009). Hacı Mustafaoğlu Mecmaü’l-Envâr Tenkitli Metin-İnceleme. İstanbul: Simurg Kitapçılık, Yayıncılık ve Dağıtım Ltd. Şti.
• Ebû Abdullah Mâlik b. Enes el-Asbahî (1985). el-Muvatta, C. 2. (nşr. Muhammed Fuâd Abdülbâkî). Beyrut: Dâru İhyâi’t-Türâsi’l-’Arabî.
• Müslim, Ebü’l-Huseyn Müslim b. el-Haccâc el-Kuşeyrî (1991). el-Câmi’u’s-sahîh, C. 5. (nşr. Muhammed Fuâd Abdülbâkî). Beyrut: Dâru İhyâi’l-Kütübi’l-’Arabiyye.
• Ebû Abdurrahman Ahmed b. Şu’ayb b. Ali el-Horasânî (1994). Sünenü’n-Nesâî bi Şerhi’l-hâfız Celâliddîn es-Süyûtî ve Hâşiyeti’l-İmâm es-Sindî, C. 9. (Haz. Abdülfettâh Ebû Gudde). Haleb: Mektebü’l-Matbû’âti’l-İslâmiyye.
• Tirmizî, Ebû ‘İsâ Muhammed b. ‘İsâ (1975). el-Câmi’u’s-Sahîh, C. 5. (Haz. Ahmed Muhammed Şâkir). Mısır: Matbaatü Mustafa el-Bâbî el-Halebî.
• Türker, Ö. (2020). Muḳātil bin Süleymān. TDV İslâm Ansiklopedisi, (C. 31, s. 134-136). İstanbul: Türk Diyanet Vakfı Yayınları.
• Yeni Tarama Sözlüğü, (1983). Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları