Analysing Turkish Teacher Candidates’ Approaches to Freedom of Thought and Censorship

Yıl 2023, Sayı: Özel Sayı 1 (Cumhuriyetin 100. Yılına), 764 - 784, 27.10.2023

Bülent Yılmaz Beytullah Karagöz

https://doi.org/10.51531/korkutataturkiyat.1355633

Öz

This study tries to examine the approaches of prospective Turkish teachers regarding freedom of thought and censorship. The data of the study were gathered through the participation of a total of 201 pre-service Turkish Language Teaching students studying at Tokat Gaziosmanpaşa University and Sivas Cumhuriyet University in the 2022-2023 academic year. This study benefited from descriptive screening method based on case determination. During the process, a questionnaire was offered to prospective teachers to find out their approaches to freedom of thought and censorship. The data were analysed by means of content analysis method and the opinions of the participants were included in direct quotations. The results of the study have revealed that family, friends and secondary school teachers have great impact on forming ideas and attitudes towards freedom of thought. Participants have stated that they do not engage in a sufficient level of reading in the context of preserving and enhancing freedom of thought. The majority of participants consider insults, profanity, humiliation, and racism as harmful and prohibited subjects. This study is believed to contribute to the literature by exemplifying the approaches of future Turkish language teachers to freedom of thought and censorship. In light of the results obtained from research, it is recommended that courses related to freedom of thought be incorporated into the curriculum, that teacher candidates receive education specifically focused on the subject of freedom of thought during their training process, and that research related to this topic be conducted within various teacher education programs.

Anahtar Kelimeler

Turkish teacher candidates, freedom of thought, censorship, approach.

Türkçe Öğretmeni Adaylarının Düşünce Özgürlüğü ve Sansüre İlişkin Yaklaşımlarının İncelenmesi

Öz

Bu çalışmada Türkçe öğretmeni adaylarının düşünce özgürlüğü ve sansüre ilişkin yaklaşımlarının incelenmesi amaçlanmıştır. Çalışmanın verileri 2022-2023 eğitim öğretim yılında Tokat Gaziosmanpaşa Üniversitesi ile Sivas Cumhuriyet Üniversitesinde öğrenim gören Türkçe Öğretmenliği öğrencilerinden toplamda 201 öğretmen adayının katılımı ile elde edilmiştir. Çalışmada durum saptamasına dayalı betimsel tarama yöntemi tercih edilmiştir. Araştırmada düşünce özgürlüğü ve sansüre ilişkin yaklaşımlarını belirlemek amacıyla öğretmen adaylarına anket uygulanmıştır. İçerik analizi yöntemi ile veriler analiz edilmiş, doğrudan alıntılarla katılımcıların görüşlerine yer verilmiştir. Araştırmanın sonuçları, düşünce özgürlüğüne yönelik fikir ve tutum oluşturma konusunda aile, arkadaş çevresi ve ortaöğretim öğretmenlerinin etkisi olduğunu ortaya çıkarmıştır. Katılımcılar düşünce özgürlüğünü koruma ve geliştirme bağlamında yeterli düzeyde okuma yapmadıklarını belirtmişlerdir. Katılımcıların büyük çoğunluğu hakaret, küfür, aşağılama ve ırkçılığı zararlı ve yasaklanması gereken konular olarak değerlendirmektedir. Bu çalışmanın, geleceğin Türkçe öğretmenlerinin düşünce özgürlüğü ve sansür konusuna yaklaşımlarını örneklemesi bakımından literatüre katkı sağladığı düşünülmektedir. Araştırmadan elde edilen sonuçlar doğrultusunda, ders programlarına düşünce özgürlüğü ile ilgili derslerin eklenmesi, öğretmen adaylarına eğitim süreçlerinde düşünce özgürlüğü konusuna odaklanan eğitimlerin verilmesi ve farklı öğretmenlik programlarında bu konuyla ilgili araştırmalar yapılması önerilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Türkçe öğretmeni adayı, düşünce özgürlüğü, sansür, yaklaşım.

Etik Beyan

Tokat Gaziosmanpaşa Üniversitesi Sosyal ve Beşeri Bilimler Araştırmaları Etik Kurulu'nun 01-17 sayılı kararınca olumlu bulunmuştur.

Kaynakça

• Açıkalın, Ö. (2010). Köşe Yazılarında İfade Özgürlüğünün Çerçevelenmesi. Yüksek Lisans Tezi. Antalya: Akdeniz Üniversitesi.
• Akbulut, M. (2015). Düşünce Özgürlüğü. Türk Kütüphaneciliği, 29(4), 685-686.
• Aksun, K. (2019). İfade Özgürlüğü Bağlamında Gazetecilikte Sansür ve Otosansür Araştırması Yüksek Lisans Tezi. İzmir: Yaşar Üniversitesi.
• Alaca, E. ve Yılmaz, B. (2015). Halk Kütüphaneciliğinde Sansür ve Düşünce Özgürlüğü Konusunda Kullanıcı Algısı Üzerine Bir Araştırma. H. S. Keseroğlu, G. Demir, E. Bitri ve A. Güneş (Yay. Haz.), 1. Uluslararası Kütüphane ve Bilgibilim Felsefesi Sempozyumu, Etik: Kuram ve Uygulama, 3-5 Eylül 2014 içinde (ss. 87-102). İstanbul: Hiperlink.
• Ataman, A. (2013). Türk Sinemasında Sansür ve Etkileri. Sanatta Yeterlik Tezi. İstanbul: Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi.
• Atmaca, A. A. (2013). Türkiye’de Kamusal Alanda Heykel ve İfade Özgürlüğü. Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: Marmara Üniversitesi.
• Aydemir, Ö. (2020). Televizyonda Yayınlanan Filmlerdeki Sansürün İzleyicinin İzleme Motivasyonu Üzerindeki Rolü. Yüksek Lisans Tezi. Ankara: Atılım Üniversitesi.
• Aytaç, O. (2017). Film Festivallerinde Belgeseller ve Sansür: Yeryüzü Aşkın Yüzü Oluncaya Dek ve Bakur. Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: Marmara Üniversitesi.
• Bayram, Y. (2013). John Stuart Mill’de İfade Özgürlüğü ve Siyasi Sistem Tartışması. Doktora Tezi. Ankara: Gazi Üniversitesi.
• Besimoğlu, C. ve Korkut Ş. (2011). Kamu Yönetimi ve Siyaset Bilimi Öğrencilerinin Düşünce Özgürlüğü Konusundaki Görüşleri Üzerine Bir Araştırma. Türk Kütüphaneciliği, 25(2), 205-237.
• Boyle, K. & Sheen, J. (2013). Freedom of Religion and Belief: A World Report. Routledge.
• Bozkurt, G. (2019). Basın Özgürlüğü Kavramının Düşünsel Dayanakları. Doktora Tezi. İstanbul: İstanbul Üniversitesi.
• Bury, J.B. (2004). A History of Freedom of Thought; Williams and Norgate: New York, NY, USA; Cambridge, UK. Canata, F. (2016). 5651 Sayılı Kanun Kapsamında İnternet Düzenlemeleri ve Düşünce-İfade Özgürlüğü Üzerine Bir Değerlendirme. Türk Kütüphaneciliği, 30(2), 185-205.
• Canata, F. (2016). Düşünce Özgürlüğü ve İnternet Sansürü: İstanbul Üniversitesi Bilgi ve Belge Yönetimi Bölümü 4. sınıf Öğrencileri Üzerine Betimsel Bir Araştırma. Türk Kütüphaneciliği, 30(4), 619-639.
• Çakmak, T. & Yılmaz, B. (2012). Türkiye’de Kültürel Bellek Kurumlarındaki Dijitalleştirme Çalışmalarının Düşünce Özgürlüğü Bağlamında Değerlendirilmesi. Bilgi Dünyası, 13(2), 418-436.
• Çalışkan, Ç. (2019). II. Abdülhamid Döneminde Kitaplar Üzerinde Sansür Uygulamaları (1876-1909). Yüksek Lisans Tezi. Denizli: Pamukkale Üniversitesi.
• Çelik, Y. (2005). Toplumsal ve Tarihsel Boyutlarıyla İngiliz Tiyatrosunda Sansür. Doktora Tezi. Erzurum. Atatürk Üniversitesi. De Jong, Cornelius D. (2000). The Freedom of Thought, Conscience, and Religion or Belief in the United Nations (1946–1992). Antwerp: Intersentia.
• Dişli, M. & Yılmaz, B. (2021). Türkiye’deki Bilgi ve Belge Yönetimi Bölümleri Ders Programlarının Düşünce Özgürlüğü Eğitimi Açısından Değerlendirmesi. Türk Kütüphaneciliği, 34(4), 638-662.
• Durmaz, E. (2014). Spinoza’da Hak Düşüncesi ve Bunun Temeli Olarak İfade Özgürlüğü. Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: Galatasaray Üniversitesi.
• Ekici, S. ve Yılmaz, B. (2013). Hacettepe Üniversitesi İlköğretim Bölümü Öğrencilerinin Düşünce Özgürlüğüne İlişkin Tutumları. Bilgi Dünyası, 14(1), 17-36.
• Gülle, M. T. (1997). Türkiye’de Düşünce Özgürlüğü ve Halk Kütüphanelerine Yansıması. Doktora Tezi. Ankara: Hacettepe Üniversitesi.
• Günarslan, Y. (2014). Din ve Vicdan Özgürlüğü ile Laiklik Bağlamında Din Eğitimi ve Öğretimi. Türkiye Adalet Akademisi Dergisi, (19), 1143-1175.
• Hakyemez, Y. Ş. (2002). Temel Hak ve Özgürlüklerde Objektif Sınır Kavramı ve Düşünce Özgürlüğünün Objektif Sınırları. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 57(2), 17-40.
• Huster, S. (2011). Auschwitz Yalanının Yasaklanması, Düşünce Özgürlüğü ve Federal Anayasa Mahkemesi. Hacettepe Hukuk Fakültesi Dergisi, 1(1), 122-130.
• Kaboğlu, İ. Ö. (1998). Türkiye’de Düşünce Özgürlüğü. Yeni Türkiye, 4(22), 1502-1535.
• Karaaslan, E. (2004). Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi Çerçevesinde Düşünce Özgürlüğü. İstanbul Barosu Dergisi, 4(78), 1437-1466.
• Kazan, Ş. (1998). İnsan Hakları ve Türkiye’de Düşünce Özgürlüğü. Yeni Türkiye, 22(4), 780-782.
• Kızılkan, Z. (1988). Düşünce Özgürlüğü ve Kütüphanecilik. Türk Kütüphaneciliği, 2(4), 159-165.
• Kızılkan, Z. (1994). Düşünce Özgürlüğü ve Türkiye’deki Kütüphanecilik Eğitimi. Yüksek Lisans Tezi. Ankara: Hacettepe Üniversitesi.
• Kollárová, I. (2016). Freedom of the Press in Hungarian Late Enlightenment Discourse. Historický časopis, 64(5), 785-808.
• Koşum, A. (2004). İslâm Hukukunda Düşünce Özgürlüğünün Dinamikleri. Ekev Academic Review, 8(21), 39-52.
• Kuçuradi, İ. (1998). Düşünce Özgürlüğü: Nedir Acaba. H. Ökçesiz (Ed.), Düşünce Özgürlüğü kitabı içinde (s. 17-26). İstanbul: Arkivi Yayınları.
• Lichtenberg, J. (1990) Foundations and Limits of Freedom of the Press, in J. Lichtenberg, (ed) Democracy and the Mass Media, New York: Cambridge University Press, pp. 102-36.
• Main, T. F. (1967). Knowledge, Learning and Freedom from Thought. Australian & New Zealand Journal of Psychiatry, 1(2), 64-71.
• Mendel, T. (2003). Freedom of İnformation as an İnternationally Protected Human Right. Comparative Media Law Journal, 1(1), 39-70.
• Miles, M. B., & Huberman, A. M. (1994). Qualitative Data Analysis an Expanded Source Book. California: Sage Publications.
• Miller, P. N. (1993). ‘Free Thinking’ and ‘Freedom of Thought’ in Eighteenth-Century Britain. The Historical Journal, 36(3), 599-617.
• Moore, M. (2022). Freedom of Thought at the Ethical Frontier of Law&Science. Ethics&Behavior, 32(6), 510-531. Murdoch, J. (2012). Protecting the Rright to Freedom of Thought, Conscience and Religion under the European Convention on Human Rights. Strasbourg: Council of Europe.
• O’Rourke K. C. (2001). John Stuart Mill and Freedom of Expression. London: Routledge.
• Örselli, E. (2009). Ulusal Program ve Türkiye’de Düşünce Özgürlüğü. Sosyal Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 9(17), 218-236.
• Patton, M. Q. (2014). Nitel Araştırma ve Değerlendirme Yöntemleri (M. Bütün & S. B. Demir, Çev. Ed.). Ankara: Pegem Akademi.
• Payaslıoğlu, A. T. (1997). Anayasamızda Düşünce Özgürlüğü. Mülkiye Dergisi, 202(21), 3-7.
• Sağlamtunç, T. (1991). Kütüphanecilik Açısından Düşünce Özgürlüğü ve Sansür. Türk Kütüphaneciliği, 5(3), 93-99.
• Selçuk, S. (1997). Düşünce Özgürlüğü. Yeni Türkiye, 17(3), 234-250.
• Soysal, Ö. (1999). Düşünce Özgürlüğü İçin Bir Toplumsal Kaynak: Kütüphane Kurumu. Türk Kütüphaneciliği, 13(2), 145–148.
• Şeref, İ., & Şeker, Z. C. (2018). Türkçe Öğretmeni Adaylarının Metin Kavramı ve Metinle Türkçe Öğretimi ile İlgili Görüşleri. Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, 13(2), 267-281.
• Tekşan, K. ve Çinpolat, E. (2018). Öğretmen Adaylarının Kitap Okuma Alışkanlığına Yönelik Tutumları ve Konuşma Öz yeterlik Algıları. Turkish Studies, 13(11), 1219-1236.
• Teziç, E. (1990). Türkiye’de Siyasal Düşünce ve Örgütlenme Özgürlüğü. Anayasa Yargısı Dergisi, 7(3)1-46.
• Tonta, Y. & Çelik, A. (1996). Düşünce Özgürlüğü, Bilgi Edinme Özgürlüğü ve Bilgi Hizmetleri. Bilgi Edinme Özgürlüğü içinde (s. 1-13). Türk Kütüphaneciler Derneği Ankara Şubesi.
• Tözeren, A. (2015). Sansür ve Yazınsal Direniş. Evrensel Kültür, 281, 86-87.
• Turan, M. (2016). Çağlar Boyu Düşünce Özgürlüğü: Türkiye’de ve Dünyada Telif Haklarının Tarihsel Gelişiminin Değerlendirilmesi. Türk Kütüphaneciliği, 30(2), 206-235.
• Uluğbay, H. (2015). Kitap Yasaklama Üzerine Düşünceler. Türk Kütüphaneciliği, 29(4), 707-717.
• Wallace, R. W. (1994). Private Lives and Public Enemies: Freedom of Thought in Classical Athens. In Athenian İdentity and Civic İdeology (pp. 205-238).
• Yaşar, H. (1993). Sansür Üzerine. Türk Dili Dergisi, 39(7), 43-45.
• Yıldırım, C. (1998). Sansür ve Edebiyat. Evrensel Kültür, 84, 39-40.
• Yıldırım, M. (1999). Düşünce Özgürlüğü Üzerine. Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 40(1), 189–193.
• Yıldız, S. (2010). Yayın Yapma Yasağı Kararlarının Türk Medyasına Yansıması. Selçuk İletişim, 6(2), 207-217.
• Yılmaz, E. (1997). Yaratıcı Düşünce, Çağdaş Toplum. Öneri Dergisi, 2(8), 93–97.
• Yılmaz, M. (2015). Ateist ve Teist Perspektiften İnsanın Yaratılışı ve Düşünce Özgürlüğünün Doğuşu. Türk Kütüphaneciliği, 29(4), 718-731.
• Yılmaz, Ö. (2007). Avrupa Birliği Üye Ülkelerinin Ulus Anayasalarında “Din ve Vicdan Özgürlüğü.” Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 11(1), 299–315.
• Yılmazer, R. (1971). Sansür’ün Dünü ve Bugünü. Silahlı Kuvvetler Dergisi, 238(90), 47-51.
• Yurtseven, M. (2018). Kütüphane Özgürlüğün Kapısıdır! Türk Kütüphaneciliği, 32(3), 235–237