Republic Day Celebrations in Ardahan District during the Democratic Party Era and Their Reflections on the Local Press (1953-1960)

Yıl 2023, Sayı: Özel Sayı 1 (Cumhuriyetin 100. Yılına), 1113 - 1127, 27.10.2023

Güler Ertem , Orhan Doğan

https://doi.org/10.51531/korkutataturkiyat.1356167

Öz

After the Turkish War of Independence, which was won in accordance with the principle of national independence; In accordance with the principle of national sovereignty, the Republic was declared on 29 October 1923 and the name of the regime of the new state was officially named. This day, which opened a new phase in Turkish political life, was accepted as a national holiday at the session of the Parliament on April 19, 1925, and since then, Republic Day has been celebrated every year on October 29 in the country and in foreign missions. Republic Day celebrations, which were organized under the instructions of the General Secretariat of the Republican People’s Party during the Single Party Period and took place with intense public participation, were similar in terms of the celebration program in the following years. In this study, Republic Day celebrations between 1953 and 1960 in the Ardahan district of Kars province were discussed. As is the case throughout the country, Republic Day celebrations in Ardahan district were held within a certain program and with wide participation of the public. The study was based on the local newspapers of Ardahan, Serhad Ardahan and Kurtuluş Ardahan, and also used Prime Ministry Republic Archive documents and research works related to the subjec.

Anahtar Kelimeler

Republic, Feast, Ardahan, Serhad Ardahan, Democratic Party.

Demokrat Parti Dönemi Ardahan Kazasında Cumhuriyet Bayramı Kutlamaları ve Kutlamaların Yerel Basına Yansıması (1953-1960)

Öz

Millî bağımsızlık ilkesi gereğince kazanılan Türk Kurtuluş Savaşı’nın ardından; millî egemenlik ilkesine uygun olarak da 29 Ekim 1923’te Cumhuriyet ilan edilmiş ve yeni devletin rejiminin adı resmen konulmuştur. Türk siyasi hayatında yeni bir safha açan bugünün millî bayram olarak kabul edilmesi Meclisin 19 Nisan 1925 tarihli oturumunda gerçekleşmiş ve bu tarihten itibaren Cumhuriyet Bayramı her yıl 29 Ekim’de yurt içinde ve dış temsilciliklerde kutlanmaya başlanmıştır. Tek Parti Dönemi’nde Cumhuriyet Halk Partisi Genel Sekreterliği’nin talimatları ile organize edilen ve halkın yoğun katılımıyla gerçekleşen Cumhuriyet Bayramı kutlamaları, ilerleyen yıllarda da kutlama programı bakımından benzerlik göstermiştir. Bu çalışmada, Kars vilayetine bağlı Ardahan kazasında, 1953-1960 yılları arası Cumhuriyet Bayramı kutlamaları ele alınmıştır. Yurt genelinde olduğu gibi Ardahan kazasında da Cumhuriyet Bayramı kutlamaları belli bir program dâhilinde ve halkın geniş katılımıyla gerçekleşmiştir. Çalışmada Ardahan’ın yerel gazetelerinden Serhad Ardahan ve Kurtuluş Ardahan gazeteleri esas alınmış olup ayrıca Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi belgeleri ve konu ile alakalı tetkik eserlerden faydalanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Cumhuriyet, Bayram, Ardahan, Serhad Ardahan, Demokrat Parti.

Kaynakça

• TC. Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı Cumhuriyet Arşivi, 030.18.01.01/011.48.17, s. 3.
• BCA, 490.01/1145.18.1, s. 23.
• BCA, 490.01/1145.18.1, s. 24.
• BCA, 030.18.01.02/124.80.12.
• İnternet Kaynakları
• TDK Sözlükleri. https://sozluk.gov.tr/ [Erişim Tarihi: 2.09.2023].
• Kitap, Makale ve Tezler
• Akandere, O. (2010). 1946 Genel Seçimleri ve Sonuçları Üzerinde İktidar ve Muhalefet Partileri Arasında Yapılan Tartışmalar. Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, 26 (17), 1-26.
• Alpaslan, E. ve Aydın, T. (2015). Tek Parti Döneminde Maraş’ta Cumhuriyet Bayramı Kutlamaları (1934-1945). KSÜ, Sosyal Bilimler Dergisi, 12 (2) , 261-284.
• Baran, S. (2018). Türk Basın Kanunlarının Genel Görünümü ve 5651 Sayılı Kanun’un İnternet Gazeteciliğine Etkileri Üzerine Bir Tartışma. Erciyes İletişim Dergisi, 5 (4) , 387-404.
• Doğaner, Y. (2007). Cumhuriyet’in Onuncu Yıl Kutlamaları. Askerî Tarih Araştırmaları Dergisi, 9, 119–143.
• Gündoğdu, Ş. K. vd. (2022). 100. Yılında Ardahan Basın Tarihi (1922-2022). Ardahan Değerlemeleri 4. (ed. İhsan Kurtbaş). Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık. Basım I.
• Güngör, S. (2010). 14 Mayıs 1950 Seçimleri ve CHP’de Bunalım. SDÜ Fen Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 21, 193-208.
• Haykır, H. (2021). Tek Parti Döneminde Urfa’da Cumhuriyet Bayramı Kutlamaları (1934-1945). Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 31(3), 1355-1373.
• Haykır, Y. ve Çevik, M.(2014). Tek Parti Döneminde Elâzığ’da Cumhuriyet Bayramı Kutlamaları (1934-1945). Turkish Studies, 9 (7), 331-377.
• Kırzıoğlu, M.F. (1953). Kars Tarihi C. I. İstanbul: Işıl Matbaası.
• Salman Bolat, B. (2007). Milli Bayram Olgusu ve Türkiye’de Yapılan Cumhuriyet Bayramı Kutlamaları 1923-1960. Doktora Tezi. Ankara: Hacettepe Üniversitesi.
• Sarıkaya, M. (2020). Ardahan’daki İlk Süreli Yayın: Yeşil Yuva. Folklor Akademi Dergisi , 3 (2) , 395-422 .
• Şavkılı, C. (2019). Demokrat Parti Döneminde Diyarbakır’da Cumhuriyet Bayramı Kutlamaları ve Kutlamaların Yerel Basına Yansımaları (1950-1960). TurkishStudiesHistorial Analysis, 14 (2), 359-382.
• Şavkılı, C. ve Ertem, G. (2019). Kars’ta Cumhuriyet Bayramı Kutlamaları (1930-1949). Kafkas Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 23, 199-226.
• Şimşek, O. (2015). Türkiye Cumhuriyeti’nin İlk Genel Nüfus Sayımında Ardahan Vilâyeti’nin Nüfus Özellikleri. Belgü, 1 , 201-227.
• Narin, R. (2023). Türkiye’de Cumhuriyet’in Onuncu Yıldönümü Kutlamaları: Adapazarı Örneği. Vakanüvis-Uluslararası Tarih Araştırmaları Dergisi, 8 (1) , 725-759.
• Topçu, İ. (2014). 1946-1960 Yılları Arası Kars’ta Siyasi ve Sosyal Hayat. Doktora Tezi. Kars: Kafkas Üniversitesi.
• Yavaş, M. (2023). Demokrat Parti Dönemi’nde Bafra’da Cumhuriyet Bayramı Kutlamaları ve Kutlamaların Yerel Basına Yansımaları (1950-1960). Tarihi, Sosyal ve Kültürel Yönleriyle Bafra, C. 4. (ed. Osman Köse). Ankara: Berikan Yayınevi.
• Yıldız, N. (1996). Demokrat Parti İktidarı (1950-1960) Ve Basın. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 51 (01) , 481-505.
• Resmi Yayınlar
• (23 Teşrinievvel 1933). Cumhuriyet İlanının Onuncu Yıl Dönümü Kutlama Hakkındaki 2305 Sayılı Kanuna Müzeyyel Kanun. Resmi Gazete.
• TBMM Zabıt Ceridesi, 1976. Devre: 2, C. 18, TBMM Matbaası, Ankara.
• Süreli Yayınlar
• Ardahan Gazetesi
• (7 Mayıs 1953). Ardahan, 1.
• (18 Mayıs 1953). Ardahan, 1.
• Ardahanın Sesi Gazetesi
• (7 Mayıs 1953). Ardahanın Sesi, 1.
• (19 Mayıs 1953). Ardahanın Sesi, 1.
• Kurtuluş Ardahan Gazetesi
• (2 Ocak 1954). Kurtuluş Ardahan, 1.
• (10 Ekim 1957). Kurtuluş Ardahan, 1.
• Buzluk, M. (1 Kasım 1954). Ardahan’da Cumhuriyet Bayramı Coşkun Bir Heyecanla Kutlandı. Kurtuluş Ardahan, 1.
• Buzluk, M. (29 Ekim 1954). Bizim Cumhuriyetimiz. Kurtuluş Ardahan, 1-2.
• (29 Ekim 1954). Kurtuluş Ardahan, 1.
• (26 Ekim 1955). Cumhuriyet Bayramı Törenle Kutlama Programı. Kurtuluş Ardahan, 1-2.
• (27 Ekim 1955). Cumhuriyet Bayramı Törenle Kutlama Programı. Kurtuluş Ardahan, 2.
• Erdoğan, M. (29 Ekim 1955). Cumhuriyet. Kurtuluş Ardahan, 2.
• (26 Ekim 1956). Hükümet Konağında Tebrikatın Kabul Törenine Ait Protokol. Kurtuluş Ardahan, 1.
• Erdoğan, H. (29 Ekim 1956). Cumhuriyetin 33. Yıl Dönümü Anarken. Kurtuluş Ardahan, 1.
• (29 Ekim 1956).Cumhuriyet. Kurtuluş Ardahan, 1.
• Serhad Ardahan Gazetesi
• (3 Ağustos 1953). Serhad Ardahan, 1.
• (21 Nisan 1980). Serhad Ardahan, 1.
• (26 Ekim 1953). Cumhuriyet Bayramını Kutlama Programı. Serhad Ardahan, 1.
• (15 Kasım 1955). D.P. Listesi Bütün Olarak Belediye Meclisini Kazandı. Serhad Ardahan, 1.
• (28 Ekim 1954). Cumhuriyet Bayramı Hazırlıkları İlerliyor.Serhad Ardahan, 1.
• (28 Ekim 1954). Cumhuriyet Bayramı Tören ve Kutlama Programı. Serhad Ardahan, 1-2.
• (26 Ekim 1955). Cumhuriyet Bayramı Hazırlıklarına Başlandı. Serhad Ardahan, 1.
• (29 Ekim 1955). Günün Manası.Serhad Ardahan, 1.
• (25 Ekim 1956). Cumhuriyet Bayramı Tören ve Kutlama Programı” Serhad Ardahan, 1.
• (26 Ekim 1956). Cumhuriyet Bayramı Tören ve Kutlama Programı. Serhad Ardahan, 1.
• (26 Ekim 1956). 29 Ekim Gecesi Yapılacak Aile Toplantısı. Serhad Ardahan, 1.
• (29 Ekim 1957). Cumhuriyet Bayramı Tören ve Kutlama Programı. SerhadArdahan, 1.
• (31 Ekim 1957).Cumhuriyet Bayramı Şehrimizde Gayet Güzel Kutlandı. Serhad Ardahan, 1.
• (25 Ekim 1958). Cumhuriyet Bayramı Kutlama Programı. Serhad Ardahan, 1.
• (31 Ekim 1958). Cumhuriyet Bayramı Havanın Kötü Olmasına Rağmen Çok Güzel Kutlandı. Serhad Ardahan, 1.
• (31 Ekim 1958). Cumhuriyet Bayramı Münasebetiyle Verilen Balo Gayet Güzel Geçti. Serhad Ardahan, 1.
• Işık Gazetesi
• (31 Ocak 1955). Işık, 1.
• (1 Mart 1955). Işık, 1.
• Yeşil Yuva Dergisi
• (1 Ekim 1922). Yeşil Yuva