Reading the Transformation of Privacy with Social Media through the Concept of Door in Turkish Culture

Yıl 2023, Sayı: Özel Sayı 1 (Cumhuriyetin 100. Yılına), 1207 - 1219, 27.10.2023

Adil Aktaş

https://doi.org/10.51531/korkutataturkiyat.1357927

Öz

The door in traditional Turkish houses is not only a part of the dwelling but also ensures the protection of family privacy. The traditional Turkish family structure, with the influence of the Islamic belief that Turkish culture is nourished by, has always been a secret area that should be protected as a requirement of privacy, not to be exposed to strangers, and hidden from other people. The construction of all the elements that make up the household, such as the house, garden, walls, rooms, etc. has been organized in a way to ensure this privacy. In other words, the dwellings where life is carried out are designed according to the lifestyle. Unfortunately, today, with the use of social media in all areas of life, new behavior patterns affect people's lifestyles and cause changes and transformations. The understanding of privacy and the expansion of its sphere is one of these changes and transformations. In the traditional structure, situations that are not shared with strangers due to their confidentiality, that are kept outside the door, that are not included in the private sphere, have become open to the general public and shared without making the distinction between private and non-private with the effect of social media. In order to prove their existence to others, to be more visible, and to attract attention, users post constantly and each time more private than the last. In addition, the same user is curious about how someone else is doing and feels obligated to constantly follow their posts. This leads to situations that do not need to be known in society by others and to develop into a structure in which the framework of privacy expands. From this point of view, in this study, the understanding of privacy in Turkish culture and the concept of a door symbolizing this privacy were analyzed with a focus on social media, and the changes that social media has made in Turkish society's understanding of privacy were addressed.

Anahtar Kelimeler

Turkish culture, door, privacy, social media.

Mahremiyetin Sosyal Medya ile Dönüşümünü Türk Kültüründeki Kapı Mefhumu Üzerinden Okumak

Öz

Geleneksel Türk evlerinde kapı, bulunduğu meskenin bir parçası olmanın ötesinde aile mahremiyetinin korunmasını sağlamaktadır. Türk kültürünün beslendiği İslam inancının da etkisiyle geleneksel Türk aile yapısı, mahremiyetin gereği olarak korunması, yabancılara teşhir edilmemesi, ağyardan gizlenmesi gereken gizli bir alan olagelmiştir. Meskeni oluşturan ev, bahçe, duvarlar, odalar vb. tüm unsurların imarı bu mahremiyeti sağlayacak şekilde düzenlenmiştir. Başka bir ifadeyle yaşamın devam ettiği meskenler yaşam tarzına göre dizayn edilmiştir. Ancak günümüzde sosyal medyanın, hayatın her alanında kullanılır olmasıyla birlikte oluşan yeni davranış kalıpları insanların yaşam tarzını etkileyerek değişim ve dönüşümlere neden olmaktadır. Bu değişim ve dönüşümlerden biri de mahremiyet anlayışı ve alanının genişlemesidir. Geleneksel yapıda gizliliğinden dolayı ağyarla paylaşılmayan, kapının dışında tutulan, mahrem alana dahil edilmeyen durumlar, sosyal medyanın etkisiyle mahrem-mahrem olmayan ayrımı yapılmaksızın genele açılmış ve paylaşılır hâle gelmiştir. Kullanıcılar kendi varlıklarını diğerlerine kanıtlamak, görünür olma, dikkat çekmek için sürekli ve her defasında bir öncekinden daha özel paylaşımlarda bulunmaktadır. Ayrıca aynı kullanıcı başkasının ne durumda olduğunu merak ederek onun paylaşımlarını sürekli takip etmek zorunluluğu yaşamaktadır. Bu durum toplumda bilinmesi gerekmeyen durumların başkaları tarafından bilinmesine ve mahremiyetin çerçevesinin genişlediği bir yapıya evrilmesine neden olmaktadır. Buradan hareketle bu araştırmada, Türk kültüründe mahremiyet anlayışı ve bu mahremiyeti sembolize eden kapı mefhumu, sosyal medya odağında ele alınarak incelenmiş, sosyal medyanın, Türk toplumunun mahremiyet anlayışında yapmış olduğu değişiklikler üzerinde durulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Türk kültürü, kapı, mahremiyet, sosyal medya.

Teşekkür

Çalışmamı değerlendirmelerinize sunar, işlerinizde kolaylıklar dilerim.

Kaynakça

• Aksoy, Ö. A. (1988). Atasözleri ve Deyimler Sözlüğü. İstanbul: İnkılap Kitabevi.
• Altun, F. (2006). Kutsal Medya, Kutsal Çağ: McLuhan Düşüncesini Anlamaya Katkı. Divan Disiplinlerarası Çalışmalar Dergisi, 2(21), 63-88.
• Atay, T. (2018). Görünüyorum O Halde Varım – Meşhuriyet Çağında Kültür ve İnsan. İstanbul: Can Yayınları. Aydın, M. (2009). Mahremiyet ve Örtünmenin Dönüşümü. Eskiyeni, 1(12), 61-67.
• Aydın, N. (2015). Hadislerde Mesken Mahremiyetini Tehdit Eden Unsurlara Karşı Alınan Önlemler. EKEV Akademi Dergisi, 19(63), 287-314.
• Canpolat, N. (2003). Bilginin Arkeoloğu Michel Foucault. (Ed. Rigel N. vd.), Kadife Karanlık (75-130). İstanbul: Su Yayınevi.
• Çal, H. (1999). Osmanlı Kapı Halkaları ve Kapı Tokmakları, G. Eren vd. (Ed.), Osmanlı – kültür sanat (275-284). Ankara: Yeni Türkiye Yayınları.
• Çatak, A. (2015). Mahremiyet Kavramının Farklı Anlam Alanları veya “Fıkh-ı Bâtın”da Mahremiyet Algısı. Gümüşhane Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 4(8), 93-111.
• Devellioğlu, F. (1999). Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lugat. Ankara: Aydın Kitabevi.
• Erdoğan, İ. ve Alemdar, K. (2005), Öteki Kuram, Kitle İletişim Kuram ve Araştırmalarının Tarihsel ve Eleştirel Bir Değerlendirmesi. Ankara: Pozitif Yayınları.
• Foucault, M. (1992). Hapishanenin Doğuşu. (Çev. Kılıçbay, M. A.). Ankara: İmge Kitapevi.
• Gider, M. (2018). Bâkî ve Fuzûlî Divanlarında Kapının Algılanma Biçimi. Uluslararası El Ruha Sosyal Bilimler Kongresi, 9-11 Şubat 2018, Şanlıurfa, 285-298.
• Gül, Y. (2021). Kapıda Kim Var? Anadolu Kapı Tokmakları ve Çağdaş Seramik Sanatı ile Kişisel Yorumlar. Erzincan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 14(1), 1-14.
• Gün, F. (2022). Hemedan Atasözlerinde Doğum, Evlenme ve Ölüm. Korkut Ata Türkiyat Araştırmaları Dergisi, (9), 541-553.
• Hadislerle İslam (2013). Diyanet İşleri Başkanlığı, 2. Baskı. Ankara: Semih Ofset.
• Halaç, H. H. ve Doruk, B. S. (2019). Türk Konutunda Mahremiyet İçin Düzenlemeler. Sosyal Bilimler Dergisi, 6(38).
• İnsan Hakları Evrensel Beyannamesi, (1948). https://www.hsk.gov.tr/Eklentiler/Dosyalar/9a3bfe74-cdc4-4ae4-b876-8cb1d7eeae05.pdf, Erişim Tarihi: 13.03.2023.
• Kur’ân-ı Kerim (2006). Kur’ân-ı Kerim ve Türkçe Meali, (Haz. Elmalılı M. Hamdi Yazır). İstanbul: Kahraman Yayınları.
• Niedzviecki, H. (2010). Dikizleme Günlüğü. (Çev. G. Gündüç). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Okmeydan, S. B. (2017). Postmodern Kültürde Gözetim Toplumunun Dönüşümü: ‘Panoptikon’dan ‘Sinoptikon’ ve ‘Omniptikon’a. Academic Journal of Information Technology, Özel Sayı, 8(30), 45-69.
• Orwel, G. (2019). 1984. (Çev. C. Üster). İstanbul: Can Yayınları.
• Özgen, M. (2018). Geleneksel Tokat Evlerinde Kapı Tokmakları. Motif Akademi Halkbilimi Dergisi, 11(21), 87-104.
• Saraçbaşı, M. E. ve Minnetoğlu, İ. (2002). Türkçe Deyimler Sözlüğü, İstanbul: Bilge Kültür Sanat.
• Şavk, S. (2014). Kapılar, Mahremiyet ve Kamusallık: Erken Modern Dönemde İstanbul’un Mekânsal Yapısı (XVII-XVIII. Yüzyıllar). Doktora Tezi. Ankara: Hacettepe Üniversitesi.
• T.C. Anayasası, (1982). İçişleri Bakanlığı, https://www.icisleri.gov.tr/kurumlar/icisleri.gov.tr/IcSite/illeridaresi/Mevzuat/Kanunlar/Anayasa.pdf, Erişim Tarihi: 13.03.2023.
• Türk Dil Kurumu (1998). Türkçe Sözlük, 2. Cilt, 9. Baskı. Ankara.
• Türk Dil Kurumu Atasözleri ve Deyimler Sözlüğü (2023). https://sozluk.gov.tr/ [Erişim tarihi: 01.03.2023]. Timisi, N. (2003). Yeni İletişim Teknolojileri ve Demokrasi, Ankara: Dost Kitabevi.
• Tursun, F. K. (2022). Türk Kültüründe Kapı ve Eşik. Doktora Tezi. Balıkesir: Balıkesir Üniversitesi.
• Yavuz, H. (2003). Söz’ün Gücü. İstanbul: Dünya Yayınları.
• Yavuz, H. (2012). Budalalığın Keşfi. İstanbul: Timaş Yayınları.
• Yurdigül, A. ve Leloğlu, H. (2022). Kişilik Özellikleri ve Mahremiyetin Demografik Özelliklere Göre Farklılaşması: Instagram Örneği, Journal of History School, 59, 2211-2240.
• Ziya Gökalp, (1976). Türk Töresi. Ankara: Güneş Matbaa.