Tunisia Copy of Abdi’s Câmasbnâme

Yıl 2023, Sayı: 13, 259 - 276, 31.12.2023

Eyyüp Acar

https://doi.org/10.51531/korkutataturkiyat.1340958

Öz

One of the important examples of Turkish literature masnavi genre is Câmasbnâmes. The works were first brought to our literature by Ahmed-i Dâî and then by Abdi through translation. It is of great importance to introduce these works and their copies, which have a great value in terms of the history of Turkish language and literature, to the public. The copies of Abdî’s work, which is accepted as one of the most important Câmasbnâme translations, in libraries different geographies of the world as is stud many master’s and doctoral theses, academic and current articles, books, etc. types of publications. One of the copies of Jāmasbnāme belonging to ‘Abdī is registered in the Tunisian National Library (Mektebü’l-Watânî) number 09437. The subject of this study is the information and findings related to this copy. Based on the document analysis method in our qualitative research, the Tunisian copy was examined in terms of form and content. In order to better understand the situation of the Tunisian copy, Italy Vatican Turco, which has the same features in terms of font, page size and number of lines, and Paris Biblioteque Nationale Supplement Turc, which is considered one of the best copies of the work. Comparisons were made from the copy numbered 1363, and determination was made. The Tunisian copy, which shows great similarities with the other copies, also has differences in terms of form, content and spelling. Findings regarding the Tunisian copy are included in the text. Our aim is to present the copy to the attention of the scholarly world with its unique features such as similarities, differences, place and date of composition.

Anahtar Kelimeler

Story, Turkish Literature, poetry, masnavi.

Abdî’nin Câmasbnâmesi’nin Tunus Nüshası

Öz

Câmasbnâmeler, Türk edebiyatı mesnevi türünün önemli örneklerinden birisidir. Bu eserler ilk olarak Ahmed-i Dâî, ardından Abdî tarafından tercüme yoluyla edebiyatımıza kazandırılmıştır. Türk dili ve edebiyatı tarihi bakımından kıymete sahip olan bu eserlere ait nüshaların tanıtılması önem arz etmektedir. Önemli Câmasbnâme çevirilerinden birisi olarak kabul edilen Abdî’nin eserine ait nüshalar dünyanın farklı coğrafyalarındaki kütüphanelere kadar ulaşmış, üzerine çok sayıda yüksek lisans ve doktora tezi, akademik ve güncel makale, kitap vb. türlerde yayınlar yapılmıştır. Abdî’ye ait Câmasbnâme nüshalarıdan bir tanesi de Tunus Millî Kütüphanesi (Mektebü’l-Vatânî) 09437 numarada kayıtlıdır. Çalışmamızın konusunu bu nüshaya ilişkin bilgiler ve bulgular oluşturmaktadır. Nitel araştırmamızda doküman analizi yöntemi esas alınıp Tunus nüshası şekil ve içerik olarak incelemeye tabi tutulmuştur. Nüshasının durumunu daha iyi anlayabilmek için yazı tipi, sayfa ölçüsü, satır sayısı bakımından birbirine yakın özelliklere sahip İtalya Vatikan Turco 52 numaralı nüsha ile eserin iyi nüshalarından birisi kabul edilen Paris Biblioteque Nationale Suplement Turc. 1363 numaralı nüshadan karşılaştırmalar yapılmıştır. Diğer nüshalarla büyük ölçüde benzerlikler gösteren Tunus nüshası şekil, içerik ve imla bakımından farklılıklara da sahiptir. Amacımız söz konusu benzerlikleri, farklılıkları, telif yeri ve tarihi gibi kendine has özellikleri ile nüshayı ilim dünyasının dikkatine sunmaktır.

Anahtar Kelimeler

Hikâye, Türk Edebiyatı, şiir, mesnevi.

Kaynakça

• Akgün, A. (2005). Bulgaristan’da Asimilasyon ve “Zavallı Pomaklar” Adlı Bir Risale. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 8 (13), s. 1-28.
• And, M. (2008). Minyatürlerle Osmanlı-İslâm Mitologyası. Yapı Kredi Yayınları.
• Aumer, J. (1875). Verzeichniß der orientalischen Handschriften der K. Hof- und Staatsbibliothek in München, mit Ausschluß der hebraeischen, arabischen und persischen. München: Palm.
• Bozkaplan, Ş. A. (1989). Abdî Mûsâ Câmasbnâme Dil Özellikleri ve Kısmi Transkripsiyon. Doktora Tezi. Malatya: İnönü Üniversitesi.
• Çakır, M. (1994). Abdî’nin Câmasbnâme’si (1. Bölüm). Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: Marmara Üniversitesi.
• Çakır, M. ve Koncu, H. (2023). Câmasbnâme Abdî Mûsâ. İstanbul: İBB Yayınları.
• Dankoff, R. (1984) The Lyrıc in the Romance: The Use of Ghazals in Persian and Turkish Masnavis. Journal of Near Eastern Studies, 43, 1 (1984). (Çeviren: Averbek, G. D. (2014). Aşk hikâyelerinde lirizm: Farsça ve Türkçe mesnevilerde gazelin kullanımı. UHİVE Uluslararası Hakemli İletişim ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, C. 2, S. 5, s. 183-211.
• Erkan, M. (1993). Câmasbnâme. İslam Ansiklopedisi. (C. 7, s. 44). İstanbul: TDV Yayınları.
• Gibb. E.J.W. (1900). A History of Ottoman Poetry (C. 1, s. 431-440). London: Luzac & Co., Great Russel Street. Götz, M. (1968). Türkische Handschriften. Teil 2. Wiesbaden: Steiner.
• Karademir, M. (2001). Abdî, Câmasbnâme (İnceleme-Metin). Doktora Tezi. Erzurum: Atatürk Üniversitesi.
• Kavas A. (2003). Mehmed Sâdık Bey. İslam Ansiklopedisi. (C. 28, s. 522-523). İstanbul: TDV Yayınları
• Kocatürk, V. M. (1964). Türk Edebiyatı Tarihi. Ankara: Edebiyat Yayınevi.
• Köktekin, Kazım (1999). Ahmed-i Dâî’nin Câmasbnâme Tercümesi ve Dili. Atatürk Üniversitesi, Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, S. 13.
• Krafft, A. (1842). Die Arabischen, Persischen Und Türkischen Handschriften der k. k. Orientalischen Akademie zu Wien. Wien: Mechitaristen.
• Pektaş, K. ve Yiğit, İ. (2013). İslam Ansiklopedisi. (C. 44, s. 380-383). İstanbul: TDV Yayınları.
• Pertsch, W. (1864). Die türkischen Handschriften der Herzoglichen Bibliothek zu Gotha. Wien: Kais. kön. Hof- und Staatsdruckerei.
• Sakaoğlu, S. (1973). Gümüşhane Masalları. Erzurum: Atatürk Üniversitesi Yayınları 298.
• Thomann, J. (2016). Die frühesten Türkischen Übersetzungen von Tausendundeiner Nacht und deren Bedeutung für die Arabische Textgeschichte. Asiatische Studien/Études Asiatiques, 70(1), 171-219.
• Ünver, İ. (2017). Mesnevî. Türk Dili, Türk Şiiri Özel Sayısı II (Dîvân Şiiri). Ankara: TDK Yayınları.
• Vatican Library. https://digi.vatlib.it, [Erişim tarihi: 15.08.2023].