Derivational Affixes not Included the Suffixes Volume in the Tarama Dictionary (A-D)

Yıl 2023, Sayı: 13, 732 - 742, 31.12.2023

Hülya Ergene

https://doi.org/10.51531/korkutataturkiyat.1348595

Öz

Tarama Sözlüğü is a voluminous work created by scanning books containing the historical vocabulary of Turkish. It was prepared by collecting data from a total of 227 books in six volumes. The suffixes volume, published separately from Tarama Sözlüğü, needs to be improved in terms of suffixes. The "Suffixes" volume of Tarama Sözlüğü showed both derivational affixes and inflectional suffixes together. Despite this, the inadequacy of the suffixes examined is striking. The fact that Tarama Sözlüğü has both a rich vocabulary and a rich suffix system has made working in this field inevitable. In this study, volumes A and D of Tarama Sözlüğü were examined under four main headings in terms of their derivational affixes. The derivational affixes mentioned at the beginning of the headword have been identified and the aim is to give the suffixes that we do not encounter in the Appendices volume, in order. Right next to the 101 derivational affixes identified in this way, words derived from the suffix are also given. This study showed that; Tarama Dictionary (A-D) has a rich presence of derivational affixes. Creating a comprehensive Historical Dictionary of Turkey Turkish Suffixes volume by reflecting the identified affixes to the Affixes volume will serve as an important reference book for those working in the field.

Anahtar Kelimeler

Tarama Dictionary, derivational affixes, suffixes volume.

Tarama Sözlüğü Ekler Cildinde Geçmeyen Yapım Ekleri (A-D)

Öz

Tarama Sözlüğü, Türkçenin tarihsel söz varlığını barındıran kitaplardan taranarak oluşturulmuş hacimli bir eserdir. Altı cilt hâlinde toplamda 227 kitabın verileri toplanarak hazırlanmıştır. Tarama Sözlüğü’nden ayrı olarak yayımlanan Ekler cildi, ekler yönünden geliştirilmeye muhtaçtır. Tarama Sözlüğü’nün Ekler cildi hem yapım eklerini hem de çekim eklerini bir arada göstermiştir. Buna rağmen işlenen eklerin yetersizliği, dikkat çekicidir. Tarama Sözlüğü’nün hem zengin bir kelime hazinesi hem de zengin bir ek sistemine sahip olması, bu alanda çalışmayı kaçınılmaz kılmıştır. Yapılan bu çalışmada, Tarama Sözlüğü’nün A ve D ciltleri yapım ekleri bakımından dört ana başlık altında incelenmiştir. Madde başında geçen yapım ekleri tespit edilmiş ve Ekler cildinde rastlamadığımız eklerin sırası ile verilmesi amaçlanmıştır. Bu şekilde tespit edilen 101 yapım ekinin hemen yanında bu eklerden türetilen sözcükler de verilmiştir. Bu çalışma göstermiştir ki; Tarama Sözlüğü (A-D) zengin bir yapım eki varlığına sahiptir. Tespit edilen eklerin Ekler cildine yansıtılması ile kapsamlı bir Türkiye Türkçesi Tarihsel Sözlüğü Ekler cildinin oluşturulması, alanda çalışma yapanlar için önemli bir başucu kaynak kitabı olma özelliği gösterecektir.

Anahtar Kelimeler

Tarama Sözlüğü, yapım ekleri, ekler cildi.

Kaynakça

• Altuğ, M. (1999). Tanıklarıyla Tarama Sözlüğünde İsimden İsim Yapma Ekleri. Yüksek Lisans Tezi. Niğde: Niğde Ömer Halisdemir Üniversitesi.
• Dilçin, C. (2009). Yeni Tarama Sözlüğü. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Ergene, H. (2018). Tarama Sözlüğü’nde Yapım Ekleri ve Fiilimsiler (A-D). Yüksek Lisans Tezi. Diyarbakır: Dicle Üniversitesi.
• Tietze, A. ve Tekin, T. (1989). Tarama Sözlüğü Üzerine Bazı Açıklamalar, Erdem, 5(13), 285-294.
• Türk Dil Kurumu (2009). Tarama Sözlüğü I (A-B): XIII. Yüzyıldan Beri Türkiye Türkçesiyle Yazılmış Kitaplardan Toplanan Tanıklarıyla (4. Baskı) (haz. Ö. A. Aksoy ve D. Dilçin). Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Türk Dil Kurumu (2009). Tarama Sözlüğü II (C-D): XIII. Yüzyıldan Beri Türkiye Türkçesiyle Yazılmış Kitaplardan Toplanan Tanıklarıyla (3. Baskı) (haz. Ö. A. Aksoy ve D. Dilçin). Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Türk Dil Kurumu (2009). Tarama Sözlüğü VII (EKLER): XIII. Yüzyıldan Beri Türkiye Türkçesiyle Yazılmış Kitaplardan Toplanan Tanıklarıyla (3. Baskı) (haz. Ö. A. Aksoy ve D. Dilçin). Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Türkmen, E. (2021). Tarama Sözlüğü’nde –GIn/-GUn Ekli Kelimelere Dair, Uluslararası Beşerî Bilimler ve Eğitim Dergisi, 7(16), 497-528.
• Türkmen, E. (2022). Türkçede “Çokça Yapan” ve “Olan”: Tarama Sözlüğü’nde -AGAN~ -AĞAN, -GAN ve Diğer Ekli Kelimeler, Türk Dünyası Dil ve Edebiyat Dergisi, 53, 19-45.