Berlitz (Berliç) Yöntemi ile Yazılmış Bir Farsça Öğretim Kitabı: Berlits-i Fârisî

Yıl 2023, Sayı: 13, 1631 - 1645, 31.12.2023

Gökhan Çetinkaya

https://doi.org/10.51531/korkutataturkiyat.1390458

Öz

Berlitz (Berliç) Metodu, Berlitz dil okullarının kurucusu Maximilian Berlitz tarafından 1800’lü yıllarda geliştirilmiş olan, konuşarak yabancı dil öğretmeyi amaçlayan bir yöntemdir. Bu usulle dil öğretiminde görülen başarı üzerine önce Boston daha sonra New York ve Washington’da dil okulları açılmıştır. ABD’de kazanılan tecrübe ve başarıyla Berlitz’in dil okulları dünya çapında yaygınlaşmaya başlamış; çeşitli Avrupa ülkeleriyle Güney Amerika, Avustralya ve Kuzey Afrika’daki büyük şehirlerde okullar açılmıştır.
Berlitz okullarının ve uygulanan yöntemin dünya çapında görmüş olduğu ilgi ülkemizde de karşılık bulmuştur. Nitekim Darülfünûn’da Fransızca öğretmenliği yapan Orhan Selahaddin 1912 yılında İstanbul Beyoğlu’nda Berlitz usulüyle eğitim veren ilk dil okulunu açmıştır. Kendisi bu okuldaki Fransızca derslerinde kullanmak için Method Berlitz’den Tedris-i Lisân-ı Fransevî isimli kitabı hazırlamıştır. Bu eser Berlitz usulüyle ülkemizde telif edilen ilk kitaptır. Orhan Selahaddin daha sonra azınlık okullarında okuyan çocuklara Türkçe öğretilmek üzere Tedris-i Lisân-i Türkî adıyla bir kitap daha neşretmiştir. Bu kitap bu metodun kullanıldığı ilk kitap olma özelliğine sahiptir. Osmanlı Dönemi’nde Türkçe’nin yanı sıra Fransızca, Arapça, Almanca ve Farsça öğretiminde bu metot kullanılmış ve kitaplar basılmıştır. Farsça öğretmek için İran Okulu Farsça muallimi Gulâm Hüseyin İsmâ’il tarafından çeşitli okullarda okutulmak üzere hazırlanmış bir ders kitabı olan Berlits-i Fârisî ve Beşiktaş İttihad-ı Terakki Mektebi’nin ders müfettişi Tâlibzâde Yusuf tarafından Zebân Âmûz-i Berlîç- Berliç Usulüyle Ta’lim-i Farsî adıyla iki kitap telif edilmiştir. Bu çalışmada Gulâm Hüseyin’in Berlits-i Fârisî eseri, metodun işlenişi ve uygulanışı bakımından ele alınarak değerlendirilecektir. Böylelikle Osmanlı döneminde Farsça öğretimindeki bazı yenilikler ve Berlitz Metodu’nun uygulanışı ortaya konacaktır.

Anahtar Kelimeler

Maximilian Berlitz, Berlitz Metodu, Farsça Öğretimi, Berlits-i Fârisî, Berlitz Dil Okulları.

A Persian Teaching Book Written with the Berlitz Method: Berlits-i Fârisî

Öz

The Berlitz Method is a method developed by Maximilian Berlitz, the founder of Berlitz language schools, in the 1800s, aiming to teach a foreign language by speaking. With this method, language schools were opened first in Boston, then in New York and Washington after the success in language teaching. With the experience and success gained in the USA, Berlitz’s language schools began to spread around the world; Schools have been opened in various European countries and in major cities in South America, Australia, and North Africa.
Orhan Selahaddin, who taught French at Darülfünûn, opened the first language school providing education in the Berlitz style in Beyoğlu, Istanbul, in 1912. He prepared the book named Method Berlitz’den Tedris-i Lisân-ı Fransevî to use in the French lessons at this school. This work is the first book copyrighted in our country with the Berlitz method. Orhan Selahaddin later published another book called Tedris-i Lisân-i Türkî to teach Turkish to children studying in minority schools. This book is the first to use this method. In the Ottoman Period, this method was used in teaching French, Arabic, German and Persian. The first of these is Berlits-i Fârisî, a textbook prepared for teaching Persian by the Iranian School, Persian teacher Gulam Hüseyin İsmâ’il, to be taught in various schools. The other is Berlic Usulüyle Ta’lim-i Fârsî written by Tâlibzâde Yusuf. In this study, the Berlits-i Fârisî method written by Gulam Hüseyin will be evaluated in terms of its processing and application.

Anahtar Kelimeler

Maximilian Berlitz, Berlitz Method, Persian Teaching, Berlits-i Fârisî, Berlitz Language Schools.

Kaynakça

• Berlitz, M. (1907). The Berlitz Method for Teaching Modern Languages Illustrated Edition for Children: English Parti European Edition.
• Berlitz, M. (1912). Berlits-i Fârisî, İstanbul: Tefeyyüz Kitabhanesi.
• Çiçek, Ö. (2016). Türkiye’de Yabancı Dil Öğretiminin Tarihi: Berlitz Metodunun Uygulanışı. Yüksek Lisans Tezi. Sivas: Cumhuriyet Üniversitesi.
• Tuncer, H. (2015). Bilmek İster misin Cihanı? Türk Edebiyatı, 502, 63-67.
• Göktürk, H. (1961). Berlitz Lisan Mektebi. İstanbul Ansiklopedisi (C. 5, s. 2548). İstanbul.
• Selahaddin, O. (1327). Method Berlitz’den Tedris-i Lisân-ı Fransevî. İstanbul: Agop Matyonyan Matbaası.
• Rose, Emily C. (2011). Maximilian D. Berlitz. https://www.immigrantentrepreneurship.org/entries/maximilian-d-berlitz/, [Erişim Tarihi: 26.07.2023].