An Assessment of Studies Conducted on the Sakha (Yakut) Turks in Turkey (2016-2023)

Yıl 2023, Sayı: 13, 703 - 716, 31.12.2023

Doğan Çolak

https://doi.org/10.51531/korkutataturkiyat.1390692

Öz

The Sakha Republic is the Turkish state farthest from Turkey. Moreover, the Sakha language is the dialect most distant from Turkish, following the Chuvash language. Due to these circumstances, it is observed that the quantity of studies conducted in Turkey on the Sakhas remains low compared to dialects like Kazakh, Kyrgyz, Uzbek, and Azerbaijani. However, with the advancement of technology, access to resources has become easier, and there has been a significant increase in travel to and from Sakha country compared to the past. Perhaps due to these reasons, there has been a recent surge in articles, papers, books, and thesis works focusing on the Sakhas.
Various publication assessment studies on the Sakhas have been written to date. Among them, the article titled "Studies Conducted in Turkey on the Sakhas (Yakuts)" by Murat Ersöz is the most comprehensive study evaluating publications made up to that time (2015). This study evaluates books, book chapters, and postgraduate theses prepared in Turkey related to the Sakhas. Since Ersöz's article covers the studies on the Sakhas until the end of 2015, this article focuses on works published from 2016 onwards. The identified studies have been chronologically examined, and the findings are evaluated in the conclusion section.

Anahtar Kelimeler

Sakha, Yakut, academic publications.

Türkiye'de Saha (Yakut) Türkleriyle İlgili Yapılan Çalışmalar Üzerine Bir Değerlendirme (2016-2023)

Öz

Saha Özerk Cumhuriyeti, Türkiye’ye en uzak Türk devletidir. Ayrıca Saha Türkçesi de Çuvaş Türkçesinden sonra Türkiye Türkçesine en uzak lehçedir. Söz konusu durumların etkisiyle Kazak, Kırgız, Özbek, Azerbaycan gibi lehçelere oranla Türkiye’de Sahalarla ilgili yapılan çalışmaların nicelik olarak düşük seviyede kaldığı görülmektedir. Ancak gelişen teknolojik şartlar kaynaklara erişimi kolaylaştırırken Saha Yeri’ne gidiş gelişlerde de eskiye oranla önemli bir hareketlilik göze çarpmaktadır. Bunların etkisiyle son zamanlarda Sahaların konu edildiği makale, bildiri, kitap ve tez çalışmalarında yüksek bir artış söz konusudur.
Sahalarla ilgili bugüne kadar çeşitli yayın değerlendirme çalışmaları kaleme alınmıştır. Bunlardan Murat Ersöz tarafından hazırlanan Sahalar (Yakutlar)’la İlgili Türkiye’de Yapılan Çalışmalar isimli makale o güne kadar yapılan yayınların değerlendirildiği en kapsamlı çalışmadır (2015). Bu çalışmada Türkiye’de Sahalarla ilgili hazırlanan kitaplar, kitap bölümleri ve lisansüstü tezler değerlendirilmeye alınmıştır. Ersöz’ün 2015 yılının sonuna kadar Sahalarla ilgili yapılan çalışmaları ele aldığı yazısı dolayısıyla bu makalede 2016’dan itibaren yayımlanmış çalışmalar üzerinde durulmuştur. Tespit edilen çalışmalar kronolojik olarak ele alınmıştır ve bulgular sonuç kısmında değerlendirilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Saha, Yakut, akademik yayınlar.

Teşekkür

Çalışmayı okuyarak değerleri bilgilerini paylaşan Dr. Öğr. Üyesi Tuğba Bayrakdarlar'a katkıları dolayısıyla teşekkür ederim.

Kaynakça

• Acaloğlu, A. (2007). Saha/Yakut Tarihine Kısa Bir Bakış. Seroşevsky, V. (2007). Saka Yakutlar. İstanbul: Selenge Yayınları (içinde), s. 259-308.
• Adnan, A. (2019). Yakut Yazar Nikolay Luginov ve Hikâyeleri. Yüksek lisans tezi. İzmir: Ege Üniversitesi.
• Aktaş, E. (2017). Türkiye’de Sibirya Araştırmaları ve Mehmet Fuad Köprülü. Ölümünün 50. Yılında Uluslararası M. Fuat Köprülü Türkoloji ve Beşerî Bilimler Sempozyumu (s. 73-81). İstanbul: İstanbul Üniversitesi Yayınları.
• Arıkoğlu, E. (2006). Türkiye’de Sibirya Çalışmaları. Türk Dünyası Dil ve Edebiyatı Dergisi, 11(1), 7-24.
• Cengiz, R. (Yay. Hzl.) (2001). Atatürk’ün Okuduğu Kitaplar. Ankara: Anıtkabir Derneği Yayınları.
• Çolak, D. (2013). Türkiye’de Sibirya Türk Topluluklarının Halk Edebiyatları Hakkında Yapılan Çalışmalar Üzerine Bir Bibliyografya Denemesi. Siberian Studies, 1(3), 61-70.
• Ersöz, M. (2015). Sahalar (Yakutlar)’la İlgili Türkiye’de Yapılan Çalışmalar. 21. Yüzyılda Eğitim ve Toplum, 4(12), 101-115.
• Göher, F. ve Vural, T. (2021). Saha, Tuva ve Hakasya Müzik Kültürü. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları. Hayırsever, H. (2020). Yakut Dili Lûgati’nin Yeni Yayını Üzerine. Türkbilig, 40, 107-113.
• Kalkan, N. (2002). Ayıı Üöreğe (Tanrı Öğretisi) Metni Esasında Saha Türkçesinde İsim. Yüksek lisans tezi. Ankara: Gazi Üniversitesi.
• Kalkan, N. ve Yıldırım, H (2019). Saha Türklerinde Tanrı Öğretisi-Şamanizm. Ankara: Gazi Yayınları.
• Kirişçioğlu, M. F. (2016). E. K. Pekarskiy’in Slovar Yakutskogo Yazıka “Yakut Dili Lügati” Adlı Sözlüğü ve Tashihi. Hoca Ahmet Yesevi Yılı Anısına Uluslararası Türk Dünyası Eğitim Bilimleri ve Sosyal Bilimler Kongresi, 01-04 Aralık 2016, Antalya, 313-319.
• Özata, M. (2007). Atatürk Bilim ve Üniversite. Ankara: TÜBİTAK Popüler Bilim Kitapları.
• Şahin, Ü. (2022). İsslеdоvаniya Yakutskоgо Yazıkа İ Еpоsа Оlоnхо V Turtsii. Epic Studies, 7(4), 117-118.
• Yıldırım, H. (2000). Ayıı Üöreğe (Tanrı Öğretisi) Metni Esasında Saha Türkçesinde İsim. Yüksek lisans tezi. Ankara: Gazi Üniversitesi.
• Yılmaz, E. ve Hayırsever, H. (ed.) (2021). Uluslararası Yakutça Araştırmaları. Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.