Enderunlu Vâsıf Divanı’nda Bulunmayan Ramazan Kasidesi

Yıl 2023, Sayı: 13, 311 - 323, 31.12.2023

Nilay Kınay Civelek

https://doi.org/10.51531/korkutataturkiyat.1396436

Öz

Klasik Türk edebiyatı metinlerinin muhtevasını belirleyen özellikler edebî türleri oluşturmaktadır. Ramazan ayı vesilesiyle yazılan şiirlerin oluşturduğu tür ramazaniye ya da ramazanname olarak adlandırılır. Klasik Türk edebiyatında on beşinci yüzyıldan itibaren görülmeye başlanan bu türde eser veren şairlerden biri Enderunlu Vâsıf’tır. 1824 yılında vefat eden şairin basılmış divanında bulunmayan bir ramazan kasidesi bu çalışmaya konu olmuştur. Başkanlık Osmanlı Arşivi 370-44 numarada yer alan bu kaside, Enderunlu Vâsıf’a ait bir ramazan metnidir. Şairin bilinen diğer üç ramazan kasidesindeki dil ve üslup özellikleri bu kasidede de bulunmaktadır. Şairin dinî metinlerde tercih ettiği mizahî bir bakış açısı bu kasidede de bulunur. Bu bakış açısıyla yazılan kasidelerin içeriği Enderunlu Vâsıf’ın şiire ve sanata yaklaşım tarzını gösterir. Bu çalışma ile birlikte şairin bulunduğu dönemin ortamının, örnek aldığı kişilerin ve şiir üslubunun görüldüğü metinlerden biri daha Türk edebiyatına kazandırılmış olacaktır.
Şairler, ramazan ayının gelişiyle birlikte padişahlara, devlet büyüklerine ya da hâmî olarak gördüklerine ramazaniye metinlerini sunarlar. Enderunlu Vâsıf 50 beyitten oluşan bu kasidesini Ahmed Efendi’ye sunmuştur. Şairin ramazan ile ilgili olan kavramlar ve benzetmeleri barındırdığı bu kasidesi ramazaniye türüne yeni bir örnek olması bakımından önemlidir.

Anahtar Kelimeler

Enderunlu Vâsıf, Ramazaniye, kaside, Klasik Türk edebiyatı.

The Ramazan Ode that is not included in Enderunlu Vasıf’s Divan

Öz

The features that determine the content of classical Turkish literature texts constitute literary genres. Poems about the month of Ramadan are called ramazaniye or ramazanname. One of the poets who wrote works in this genre, which emerged in classical Turkish literature from the fifteenth century onwards, is Enderunlu Vâsıf. A Ramadan ode (ramazaniye) that was not found in the published divan of the poet who died in 1824 was the subject of this study. This ode (serial number 370-44, Başkanlık Osmanlı Arşiv (Ministry Ottoman Archive)) is a Ramadan-related text belonging to Enderunlu Vâsıf. This particular ode contains linguistic and style features from poet’s other three known ramazaniyes, as well as a humorous perspective that was preferred by him in religious writings. The content of the odes written from this perspective illustrates the style of Enderunlu Vâsıf's approach to poetry and art. This study aims to introduce one of the texts, in which the milieu of the poet's period, the people he took as examples and his poetry style are seen, to Turkish literature.
With the arrival of the month of Ramadan, poets present represented their ramazaniyes to sultans, statesmen, and patrons. Enderunlu Vâsıf presented this particular fifty-couplet ode to Ahmed Efendi. This ode of the poet, which contains concepts and analogies related to Ramadan, is important since it is a new example of the ramazaniye genre.

Anahtar Kelimeler

Enderunlu Vâsıf, Ramadaniya, Ode, Classical Turkish Literature.

Kaynakça

• Avcı, İ. (2017). Enderunlu Vâsıf Divan’ında Mizah. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 6(1), 220-237.
• Aydemir, Y. (2002). Türk Edebiyatında Kaside, Bilig, 22, 133-168.
• Canım, R. (2020). Divan Edebiyatında Türler. Ankara: Grafiker Yayınları.
• Çelebioğlu, A. (1998). Eski Türk Edebiyatı Araştırmaları. MEB Yayınları.
• Çıplak, M. Ş. (2014). Türk İslam Edebiyatı. Çorum: Horasan Yayınevi.
• Dursunoğlu, H. (2003). Klasik Türk Edebiyatında Ramazan Konulu Şiirler. Atatürk Üniversitesi TAED, 10(22), 9-29.
• Düzenli, M. B. ve Çukurlu, T. (2022) Enderunlu Fâzıl’ın Ramazaniye Türü Şiirlerinde Yer Alan Dinî-Tasavvufî Kavramlar. Journal of Literature and Humanities, 68, 1-8.
• Ertan, M. E. (1995). Divan Edebiyatında Ramazaniyeler Üzerine Bir İnceleme. Doktora Tezi. Edirne: Trakya Üniversitesi.
• Gürel, R. (1999). Enderunlu Vâsıf Dîvânı. İstanbul: Kitabevi Yayınları.
• İpekten, H. (1989). Enderunlu Vâsıf. İstanbul: Kültür Bakanlığı Yayınları.
• Kaya, B. A. – vd. (2019). Klasik Türk Edebiyatı Temel Bilgiler. İstanbul: Kesit Yayınları.
• Sevinç, F. (2022). İzzet Osman’ın Ramazaniyeleri Üzerine Değerlendirmeler. Akademik Dil ve Edebiyat Dergisi, 6(4), 1808-1840.
• Tanpınar, A. H. (2006). XIX. Asır Türk Edebiyatı Tarihi. [(haz.) Abdullah Uçman. ed. Tamer Erdoğan]. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Topak, Z. (2019). Enderunlu Vâsıf Divanı’nda Şaire ve Sanat Çevresine Bakış. TURUK International Language, literatüre and Folklore Researches Journal, 7(19), 376-398.
• Uzun, M. İ. (2007). Ramazâniyye. TDV İslam Ansiklopedisi (C. 34). İstanbul: TDV Yayınları.
• Ünver, İ. (1993). Çevriyazıda Yazım Birliği Üzerine Öneriler. Türkoloji Dergisi, 11(1), 51-89.
• Yekbaş, H. (2012). Ramazanı Divan Şiiri Metinlerinden Okumak. Dil ve Edebiyat Dergisi, 6, 173-229.
• Yüksel, S. (1977), Koca Ragıp Paşa’nın Ramazaniyesi. Türkoloji Dergisi, VII, 41-46.