Örtmeceler ile İlgili Bibliyografya Çalışması

Yıl 2024, Sayı: 14, 574 - 583, 29.02.2024

Samet Aslan

https://doi.org/10.51531/korkutataturkiyat.1401094

Öz

İnsanoğlunu yaradılışı gereği diğer canlılardan ayıran özellikler vardır. Bu özellikler içerisinde en önemli olanı; düşünme, konuşma ve anlama yeteneğidir. İnsan konuşma sayesinde düşünme ve anlama özelliklerine bir anlam katmış olur. Canlı bir varlık olan dil, bu özelliği sayesinde toplum içerisinde kullanılan kavramların sürekli değişmesine neden olup, bu kavramların daha hassas bir şekilde dile getirilmesini sağlamaktadır.
Dilin, halk arasında karşılık bulmasını sağlayan unsurlardan biri örtmecelerdir. Örtmece, toplum içerisinde söylenilmesi uygun olmayan, söylenildiğinde ayıp karşılanan, korku uyandıran dilbilimsel bir kavramdır. Bu dil unsurları, dilin içinden çıktığı toplumun yarattığı özel sözcüklerdir. Toplum, bu kavramları gelişigüzel bir şekilde oluşturmayıp, özel durumlar karşısında meydana getirmiştir. Belirli bir tarihi süreç içerisinde toplumun meydana getirdiği her bir kavramın bir işlevi ve amacı vardır.
Örtmece, dil içerisinde sürekli değişip gelişen bir unsur olup, toplumun geneli tarafından anlaşıldığı andan itibaren işlevini yitirip, yeni kavramlar türetir. Türkçe örtmece konusunda zengin bir dildir. Örtmece, Türkiye’de akademik çalışmalarda yeni bir kavram olmamakla beraber, son dönemlerde konu ile ilgili çalışmalar artış göstermektedir. Çalışmalar daha çok kavram tanımlaması, anlamsal açıdan inceleme ve kelime hazinesi üzerine yapılmıştır ancak bu konuda günümüze kadar bibliyografya çalışmasının yapılmamış olması bizi bu alana yönlendirmiştir. Bu çalışmanın amacı, örtmece üzerine çalışmak isteyen araştırmacılara kolaylık sağlamak, örtmece ile ilgili bugüne kadar yapılan çalışmaları bir araya getirmektir.

Anahtar Kelimeler

Örtmece, güzel adlandırma, kavram, anlamlandırma.

Biographical Studies on Euphemisms in Turkish

Öz

There are features that distinguish human beings from other living things due to their nature. The most important of these features is the ability to think, speak and understand. Thanks to speech, people add meaning to their thinking and comprehension. Thanks to this feature, language, which is a living entity, causes the concepts used in society to change constantly and enables these concepts to be expressed more sensitively.
One of the elements that enable the language to find a response among the people is euphemisms. Euphemism is a linguistic concept that is not appropriate to say in public, is considered shameful when it is said, and arouses fear. These elements of language are special words created by the society from which the language emerges. Society did not create these concepts haphazarly, but created them in the face of special situations. Each concept created by society in a certain historical process has a function and purpose.
Euphemism is an element that constantly changes and develops in language, and from the moment it is understood by the society in general, it loses its function and derives new concepts. Turkish is a language rich in euphemism. Although euphemism is not a new concept in academic studies in Turkey, studies on the subject have been increasing recently. Studies have mostly been carried out on concept definition, semantic analysis and vocabulary, but the fact that no bibliography study has been done on this subject has led us to this field. The aim of this study is to provide convenience to researchers who want to study euphemism and to bring together the studies on euphemism to date.

Anahtar Kelimeler

Euphemism, beautifulnaming, concept, signification.

Kaynakça

• Aksan, D. (2007). Her Yönüyle Dil Ana Çizgileriyle Dilbilim-III. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Aslan, S. (2019). Derleme Sözlüğündeki Örtmece Kelimeler Üzerine Bir İnceleme. Yüksek Lisans Tezi. Elâzığ: Fırat Üniversitesi.
• Türkçe Bilim Terimler Sözlüğü (Sosyal Bilimler) (2011). Ankara: Türkiye Bilimler Akademisi.
• Türkçe Sözlük (2011). Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Türkçe Sözlük (2011). Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Üstüner, A. (2009). Örtmece Sözlerle İlgili Terimler. Turkish Studies, 4(8), 166-176.