Geleneksel Keçe Sanatında Görülen Kepenek Örneklerinin Türk Resim Sanatına Yansımaları

Yıl 2024, Sayı: 14, 1418 - 1428, 29.02.2024

Kezban Sönmez , Semih Büyükkol

https://doi.org/10.51531/korkutataturkiyat.1410763

Öz

Çeşitli kaynaklara göre keçe; yün liflerinin sıcak ve nemli bir ortamda, belirli bir basınç altında birbiri içine geçerek sıkıştırılması ile elde edilen dokusuz bir tekstil yüzeyi olarak tanımlanmaktadır. Keçe sanatının Türk kültürü ve geleneksel el sanatları içerisinde önemli bir yeri vardır. Keçe sanatı birçok kullanım alanında karşımıza çıkmaktadır. Kullanım alanlarından biri de giyimde kullanılan keçe örnekleri olup, kepenek bu örnekler arasında önemli bir yer tutmaktadır.
Türk resim sanatında Türk kültürü, geleneksel el sanatları, köy yaşamı, yörük yaşamı gibi konuların resimlere kaynak oluşturduğu ve bu konulardan sıklıkla yararlanıldığı dikkat çekmektedir. Bu doğrultuda çalışan sanatçıların yapmış olduğu eserler, farklı yörelerde hayvan otlatan insanların giymiş oldukları geleneksel bir giysi olan kepeneğin, Türk resim sanatında çeşitli dönem ve tarzlarda çalışan sanatçılar tarafından nasıl ele alındığını göstermektedir.
Araştırmanın amacı; çobanlık mesleğinde üstlük olarak kullanılan kepeneğe Türk resim sanatında yer veren sanatçıların eserlerini analiz ederek, resim sanatında nasıl yorumlandığını göstermeye çalışmaktır.
Bu çalışmada nitel araştırma yöntemi kullanılmıştır. İlk olarak keçe sanatı ve Türk resim sanatıyla ilgili literatür taraması yapılmış, elde edilen veriler analiz edilerek kavramsal çerçeve oluşturulmaya çalışılmıştır. Bir sonraki aşamada farklı dönemlerdeki ressamların, konu ile ilgili eserleri incelenmiş, tüm veriler analiz edilmiş ve sonuca gidilmeye çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Keçe, kepenek, sanat, Türk resim sanatı.

The Reflections to Turkish Painting Art of Shepherd’s Felt Cloak Samples Seen in Traditional Felt Art

Öz

According to various sources, felt is defined as a non-woven textile surface obtained by compressing wool fibers by passing into each other under a certain pressure in a hot and humid environment. Felt art has an important place in Turkish culture and traditional handicrafts. Felt art appears in many areas of use. One of the areas of use is felt samples used in clothing, and the shepherd’s felt cloak an important place among these examples.
It draws attention that subjects such as Turkish culture, traditional handicrafts, village life, yörük life constitute sources for paintings in Turkish painting art and these subjects are often used. The works made by artists working in this direction show how the shepherd’s felt cloak, a traditional garment worn by people grazing animals in different regions, was handled by artists working in various periods and styles in Turkish painting art.
The aim of the research is to analyze the works of artists who place the shepherd’s felt cloak used as a top in the shepherding profession in Turkish painting art and to try to show how it is interpreted in the art of painting.
The qualitative research method was used in this study. First of all, a literature search was conducted on felt art and Turkish painting art, and the obtained data were analyzed and a conceptual framework was tried to be created. At the next stage, the works of artists of different periods related to the subject were examined, all the data were analyzed and an attempt was made to reach a conclusion.

Anahtar Kelimeler

Felt, shepherd’s felt cloak, art, Turkish painting art.

Kaynakça

• Akpınarlı, H. F. - vd. (2014). Kahramanmaraş El Sanatları, C. II. Ankara: Kahramanmaraş Belediyesi Yayınları.
• Anonim. (1990). Keçe. Meydan Larousse Büyük Lugat ve Ansiklopedisi (C. 7, s. 138). İstanbul: Meydan Yayınevi.
• Anonim. (1993). Keçe. Dictionnaire Larousse Ansiklopedik Sözlük (C. 4, s. 1337). İstanbul: Milliyet Yayınevi.
• Anonim. (2011). El Sanatları Teknolojisi Keçe-Desenleme. Ankara: Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları.
• Arslan, N. (2008). Onlar Grubu. Eczacıbaşı Sanat Ansiklopedisi (C. 3, s. 1168). İstanbul: Yem Yayınları.
• Begiç, H. N. (2015). Konya Müzelerinde Bulunan Keçe Ürün Örnekleri. İdil Sanat ve Dil Dergisi, 4 (15), 155- 180. Çeliker, D. (2011). Geçmişten Günümüze Türklerde Keçecilik ve Keçe Yapımında Yeni Teknikler. Art-e Sanat Dergisi, 4 (8), 1- 22.
• Dal, E. (2008). D Grubu. Eczacıbaşı Sanat Ansiklopedisi (C. 1, s. 376). İstanbul: Yem Yayınları.
• Ersoy, A. (2004). 500 Türk Sanatçısı Plastik Sanatlar. İstanbul: Altın Kitaplar Yayınevi.
• Karpuz, E. ve Karpuz, H. (2018). Konya’nın Kırk Sanatı- Zenaatı. Konya: Konya Büyükşehir Belediyesi Yayınları.
• Koçu, R. E. (1969). Türk Giyim Kuşam ve Süslenme Sözlüğü. Ankara: Sümerbank Kültür Yayınları.
• Koparan, Y. ve Sönmez, K. (2017). Konya’da Keçecilik ve Turizme Katkısı. Uluslararası Kültürel Miras ve Turizm Kongresi 19- 21 Mayıs 2017, Konya: Nobel Bilim, 1062- 1072.
• Küçükkurt, Ü. ve Oyman, N. R. (2018). Afyonkarahisar’da Keçe Üretimi ve Keçe Atölyeleri. Afyonkarahisar: Afyonkarahisar Belediyesi Kültür Yayınları.
• Renda, G. – vd. (1993). Türk Plastik Sanatlar Tarihi. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları.
• Tansuğ, S. (1991). Çağdaş Türk Sanatı. İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Görsel Kaynakça
• Görsel 1: Cemal Tollu, Ankara Keçileri.
• Berk, N. ve Turani, A. (1981). Başlangıcından Bugüne Çağdaş Türk Resim Sanatı Tarihi, C. 2. İstanbul: Tiglat Yayınevi.
• Görsel 2: Fikret Otyam, Otyam’ın Fırçasından.
• https://fikretotyam.com/resimleri/90, [Erişim Tarihi: 27.11.2023].
• Görsel 3: Fikret Otyam, Çoban.
• https://www.nisartgallery.com/urun/3005064/fikret-otyam-coban-tuval-uzerine-yagliboya-50x-35-imzali, [Erişim Tarihi: 27.11.2023].
• Görsel 4: Neşe Erdok, Çoban.
• Tansuğ, S. (1991). Çağdaş Türk Sanatı. İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Görsel 5: Rahmi Pehlivanlı, Sürü.
• Pehlivanlı, R. (2001). Rahmi Pehlivanlı. Ankara: T.C. Kültür Bakanlığı Yayınları.
• Görsel 6: Erol Özden, Dağlar Bizimdir.
• http://www.erolozden.com/figuratif.html, [Erişim Tarihi: 28.11.2023].
• Görsel 7- 8: Aydemir Atalay, Çoban ve Koyunları.
• Gezgin, Ü. (2005). Aydemir Atalay. İstanbul: Bilim Sanat Galerisi.