Meslek Yüksekokulu Öğrencilerinin Kariyer Stresleri ve Psikolojik Sağlamlıkları Üzerine Bir Araştırma

Yıl 2024, Sayı: 14, 960 - 974, 29.02.2024

Abdulkadir Yüksel , Ali Güray Açıkel

https://doi.org/10.51531/korkutataturkiyat.1416538

Öz

Bireyleri eğitim almaya yönlendiren en önemli motivasyon kaynaklarından birisi, iş bulma ve kariyer geliştirme arzusudur. Bu sebeple eğitim, bireyin istihdamı ve kariyeri noktasında önemli bir unsurdur. Bu araştırmada istihdamlarına sürekli ihtiyaç duyulduğu yönünde söylemler geliştirilen ve ara eleman olarak ifade edilen meslek yüksekokulu öğrencilerinin kariyer stresleri ve psikolojik sağlamlıkları hakkında kestirimler yapmak amacıyla ele alınmıştır. Araştırma nicel araştırma yöntemlerinden tarama desenine göre tasarlanmıştır. Araştırmada veri toplamak amacıyla Özden ve Sertel-Berk (2017) tarafından Türkçe uyarlaması yapılan Kariyer Stresi Ölçeği ve Doğan (2015) tarafından Türkçe uyarlaması yapılarak geçerlik ve güvenirlik kanıtları elde edilen Kısa Psikolojik Sağlamlık ölçeği kullanılmıştır. Araştırmanın verileri Marmara Bölgesinde bir devlet üniversitede bulunan son sınıf 760 meslek yüksekokulu öğrencisinden toplanmıştır. Örneklem grubundan toplanan veriler SPSS programı yardımıyla analiz edilmiştir. Araştırmanın sonucunda, meslek yüksekokulu öğrencilerinin kariyer stresi düzeyleri ve psikolojik sağlamlıkları tespit edilerek demografik özelliklerine göre kariyer stresinin anlamlı bir farklılık gösterip göstermediği ve ayrıca kariyer stresi ile psikolojik sağlamlık arasındaki ilişki incelenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Kariyer stresi, psikolojik sağlamlık, mesleki eğitim, meslek yüksekokulu, yükseköğretim

A Research on Career Stress and Psychological Resilience of Vocational School Students

Öz

One of the most important sources of motivation that directs individuals to receive education is the desire to find a job and develop a career. For this reason, education is an important element in the employment and career of the individual. In this research, it is aimed to make estimations about career stress and psychological resilience of vocational school students, whose employment is constantly needed and expressed as intermediate staff. The research was designed according to the screening design, which is one of the quantitative research methods. In order to collect data in the research, Career Stress Scale, which was adapted into Turkish by Özden and Sertel-Berk (2017), and Short Resilience scales, which were adapted into Turkish by Doğan (2015) and whose validity and reliability proofs were obtained, were used. The data of this research were collected from 760 senior vocational school students at a state university in the Marmara Region. The data collected from the sample group were analyzed with the help of SPSS program. As a result of the research, career stress levels and resilience of vocational school students will be determined, and it will be understood whether career stress shows a significant difference according to their demographic characteristics and also the relationship between career stress and resilience.

Anahtar Kelimeler

Career stress, psychological resilience, vocational education, vocational school, higher education

Kaynakça

• Alkan, R. M., Suiçmez, M., Aydınkal, M. & Şahin, M. (2014). Meslek Yüksekokullarındaki Mevcut Durum: Sorunlar ve Bazı Çözüm Önerileri. Yükseköğretim ve Bilim Dergisi, (3), 133-140.
• Aşık, G., & Akgül, H. (2022). Üniversite Öğrencilerinin Kariyer Stresleri, Kariyer Kararında Ailenin Etkisi ve Kariyer Kararı Verme Yetkinlik Algıları Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 19(1), 192-212.
• Baard, P. P., Deci, E. L., & Ryan, R. M. (2004). Intrinsic Need Satisfaction: A Motivational Basis of Performance and Weil‐Being in Two Work Settings. Journalof Applied Social Psychology, 34(10), 2045-2068.
• Balcı, E., Argon, T., & Kösterelioğlu, M. A. (2013). Meslek Yüksekokulu Öğrencilerinin Okul ve İş Yaşamına Yönelik Görüşleri. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 4(4), 515-541.
• Bozyiğit, E., & Gökbaraz, N. (2020). Spor Bilimleri Fakültesi Öğrencilerinde Kariyer Stresinin Belirleyicileri. Journal of Computer and Education Research, 8(15), 181-200.
• Büyüköztürk, Ş., Çakmak, E. K., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş. & Demirel, F. (2014). Bilimsel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Pegem Akademi.
• Büyüköztürk, Ş., Çokluk Bökecioğlu, Ö. & Köklü, N. (2009). Sosyal Bilimler İçin İstatistik. Ankara: Pegem Akademi. Çetin, C., & Karalar, S. (2016). X, Y ve Z Kuşağı Öğrencilerin Çok Yönlü ve Sınırsız Kariyer Algıları Üzerine Bir Araştırma. Yönetim Bilimleri Dergisi, 14(28), 157-197.
• Choi, B. Y., Park, H. R., Nam, S. K., Lee, J. & Lee, S. M. (2011). The Development and İnitial Psychometric Evaluation of The Korean Career Stress Inventory for College Students. Career Development Quarterly, 59, 559-572. Demirel, E.T. (2018). Nicel Araştırma Tasarımı. Ş. Arslan (Ed.), Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri içinde (s.105-117). Konya: Eğitim Yayınevi.
• Deniz, S., Çimen, M., & Yüksel, O. (2020). Psikolojik Sağlamliğin İş Stresine Etkisi: Hastane Çalişanlarina Yönelik Bir Araştirma. İşletme Bilimi Dergisi, 8(2), 351-370.
• Doğan, T. (2015). Kısa Psikolojik Sağlamlık Ölçeği’nin Türkçe Uyarlaması: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması. The Journal of Happiness & Well-Being, 3(1), 93-102.
• Emirel, M., & Bozkurt, Ö. (2022). Kariyer Stresi ile Belirsizlikten Kaçınma Arasındaki İlişkinin İncelenmesi: Sigortacılık ve Sosyal Güvenlik Bölümü Öğrencileri Üzerine Bir Araştırma. Çalışma İlişkileri Dergisi, 13(1), 1-16.
• Erdoğmuş, N. (2003). Kariyer Geliştirme: Kuram ve Uygulama. Ankara: Nobel Yayınevi.
• Erkuş, A. (2005). Bilimsel Araştırma Sarmalı. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Fouad, N. A., Guillen, A., Harris-Hodge, E., Henry, C. & Terry, S. (2006). Need, Awareness, And Use Of Career Services For College Students. Journal of Career Assessment, 14, 407-420.
• Gizir, C. A. (2005). Orta Doğu Teknik Üniversitesi Son Sınıf Öğrencilerinin Problemleri Üzerine Bir Çalışma. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1(2), 196-213.
• Gümüşoğlu, Ş., Ünal, S. & Kestane, Ö. (2010). Meslek Yüksekokullarında Eğitimin Kalitesini Artırmaya Yönelik Çabalar ve Öğrenci Gözüyle Öğretim Elemanlarının Değerlendirilmesi İzmir Meslek Yüksekokulu Örneği. TÜBAV Bilim Dergisi, 3(2), 201-214.
• Günay, A. & Çelik, R. (2019). Kariyer Stresinin Psikolojik İyi Oluş ve İyimserlik Değişkenleriyle Yordanması. Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2(33), 205-217.
• Gürpınar, A. C., Emül, B. & Siyez, D. M. (2021). Öğretmen Adaylarında Kariyer Yetkinlik Beklentisi ve Mesleki Sonuç Beklentisi: Kariyer Stresinin Aracı Rolü. IBAD Sosyal Bilimler Dergisi, 10, 220-237.
• Işıtan, İ. & Gökler, R. (2012). The Disease of Modern Era; Stress and its Effects. Journal of History Culture and Art Research, 1(3), 154-168.
• Jackson D., Firtko A. & Edenborough M. (2007) Personal Resilience as A Strategy for Surviving And Thriving in The Face Of Workplace Adversity: A Literature Review. Journal of Advanced Nursing, 60(1), 1-9.
• Jung, Y. M. (2020). Nursing Students’ Career İdentity, Satisfaction With Major, And Career Stress by Career Decision Type. Japan Journal of Nursing Science, 17(1), e12281.
• Kale, E., & Özer, S. (2012). İş Görenlerin Çok Yönlü ve Sınırsız Kariyer Tutumları: Hizmet Sektöründe Bir Araştırma. Eskişehir Osmangazi Üniv. İİBF Dergisi, 7(2), 173-196.
• Kara, A. (2023). Investigation of Protective Factors against Career Stress of Senior University Students Using Mixed Pattern Method. Journal of Education in Science Environment and Health, 9(2), 162-177.
• Karasar, N. (2005). Bilimsel Araştırma Yöntemi. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Kim, S. K. (2003). Life Stress in Freshmen And Adjustment To College. Korean Jounal of Youth Studies, 10, 215-237.
• Konya, S. & Güngör, S. (2015). Meslek Yüksekokullarından Mezun Olan Öğrencilerin İstihdam Sorunları. PARADOKS Ekonomi, Sosyoloji ve Politika Dergisi, 11(Özel Sayı 1), 427-440.
• Kozak, M. (2001). Konaklama İşletmelerinde Kariyer Planlaması. Eskişehir: Anadolu Üniv. Yay.
• Lazarus, R. S., & Folkman, S. (1984). Stress, Appraisal, and Coping. NY: Springer Publishing Company.
• Örs, F. (2003). Meslek Yüksekokullarının Toplumsal İşlevi Bir Meslek Yüksekokulunun Kurumsal İmaj Araştırması. Muğla Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi (10), 1-16.
• Öz, F., & Bahadır- Yılmaz, E. (2009). Ruh Sağlığının Korunmasında Önemli Bir Kavram: Psikolojik Sağlamlık. Hacettepe Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Dergisi, 16(3), 82-89.
• Özden, K. & Sertel-Berk, Ö. (2017). Kariyer Stresi Ölçeği’nin (KSÖ) Türkçe’ye Uyarlanması ve Psikometrik Özelliklerinin Sınanması, Psikoloji Çalışmaları, 37(1), 35-51.
• Perret, J. L., Best, C. O., Coe, J. B., Greer, A. L., Khosa, D. K., & Jones-Bitton, A. (2020). Association of Demographic, Career, and Lifestyle Factors with Resilience and Association of Resilience with Mental Health Outcomes in Veterinarians in Canada. Journal of the American Veterinary Medical Association, 257(10), 1057-1068.
• Saltık, Z., & Kızılırmak, İ. (2020). Profesyonel Turist Rehberlerinde Stres Yönetimi ve Psikolojik Dayanıklılığın Ölçülmesi. Seyahat ve Otel İşletmeciliği Dergisi, 17(1), 53-70.
• Şensoy, G. & Siyez, D. M. (2019). The Career Distress Scale: Structure, Concurrent and Discriminant Validity, and İnternal Reliability in a Turkish Sample. International Journal for Educational and Vocational Guidance, 19(2), 203-216.
• Smith, B. W., Dalen, J., Wiggins, K., Tooley, E., Christopher, P., & Jennifer Bernard, J. (2008). The Brief Resilience Scale: Assessing the Ability to Bounce back. International Journal of Behavioral Medicine, 15, 194–200.
• Üngören, E., & Kaçmaz, Y. Y. (2022). Does COVID-19 Pandemic Trigger Career Anxiety in Tourism Students? Exploring The Role of Psychological Resilience. Journal of Hospitality, Leisure, Sport & Tourism Education, 30, 344-369.
• Xu, C., Gong, X., Fu, W., Xu, Y., Xu, H., Chen, W., & Li, M. (2020). The Role of Career Adaptability and Resilience in Mental Health Problems in Chinese Adolescents. Children and Youth Services Review, 112, 104893.
• Yam, F. C. (2020). Adalet Meslek Yüksekokulu Öğrencilerinin Kariyer Streslerinin Psikolojik İyi Oluşları Üzerindeki Yordayıcı Rolü. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 13(72), 710-721.
• Yemenici, A. D., Bozkurt, Öznur, & Özkara, M. (2020). Genç Nesilde Başarı Odaklı Motivasyon ve Öz Saygının Kariyer Stresi ile İlişkisi. Uluslararası Turizm, Ekonomi ve İşletme Bilimleri Dergisi, 4(1), 56-66.
• Yeşilyaprak, B. (2012). Mesleki Rehberlik ve Kariyer Danışmanlığında Paradigma Değişimi ve Türkiye Açısından Sonuçlar: Geçmişten Geleceğe Yönelik Bir Değerlendirme. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 12(1), 97-118.
• Yılmaz, A. (2019) Öğretmen Adaylarının Kariyer Streslerinin Karma Araştırma Yaklaşımı ile İncelenmesi. Türk Spor Bilimleri Dergisi, 2(1), 93-105.
• Yücebaş, E., Alkan, G., Atasağun, H. G. & Egeli, H. A. (2013). Ege Bölgesi’nde Bulunan Meslek Yüksekokullarinin Durum Analizi: Sorunlar ve Çözüm Önerileri. Ejovoc (Electronic Journal of Vocational Colleges), 3(4), 44-50. Yükseköğretim Bilgi Yönetimi Sistemi. (2022, Kasım). Öğrenim Düzeylerine Göre Öğrenci Sayısı. https://istatistik.yok.gov.tr/ (Erişim tarihi: 11.09.2023).
• Zunker, V. G. (2006). Career Counseling: A Holistic Approach. Belmont, CA: Thomson Wadsworth.