Klasik Türk şiirinde, kozmik unsurlar arasında önemli bir yere sahip olan felek, yıldızlar ve onların kader üzerindeki etkisine dair inanışlar şairler tarafından şiirlerde sıklıkla kullanılmıştır. Şiirlerde kullanılan bu kozmik unsurlardan biri de Zühre’dir. Klasik Türk şiirinde Zühre, çoğunlukla Hârut ile Mârut kıssasında Allah tarafından cezalandırılarak göğe yükseltildiğine inanılan, eğlence meclislerinin neşe kaynağı ve rakkasesi olarak kabul edilen, parlak oluşu, dişiliği temsil etmesi ve güzelliği ile tasavvur edilmiş ve klasik Türk şiirinin hayal gücünü ve anlam dünyasını zenginleştiren bir sembol haline gelmiştir. Akşam Yıldızı, Sabahyıldızı, Çobanyıldızı, Çulpan, Çolpan, Kervankıran veya Tan Yıldızı olarak da isimlendirilen Zühre; görülebildiği zamanlarda, gökyüzündeki en parlak cisim olarak dikkat çeker. Bu çalışmada Zühre’yi karşılayan zühre-cebîn, zühre-yi çengî, zühre-i zehrâ, ‘arûs-ı cihân gibi kelimeler 38 divanda titizlikle taranmıştır. Taranan bu kelimelerin analizi ile de klasik Türk şiirinde Zühre’yi ifade eden kavramların çeşitliliği incelenerek, Zühre’nin şiirlerdeki kullanım şekli ve Zühre anlamında kullanıldığı düşünülen mecaz ve terkipler saptanmaya çalışılmıştır.
In classical Turkish poetry, beliefs about the heavens, stars, and their influence on fate, which have an important place among the cosmic elements, were frequently used by poets in their poems. One such cosmic element utilized in poetry is Zuhre. In classical Turkish poetry, Zuhre, who is mostly believed to have been punished by God in the parable of Harut and Marut and ascended to the sky, is considered to be the source of joy and the rakkas of the entertainment assemblies, and has been imagined with her brightness, representation of femininity and beauty, and has become a symbol that enriches the imagination and the world of meaning of classical Turkish poetry. Zuhre, also called the Evening Star, Morning Star, Shepherd’s Star, Çulpan, Çolpan, Kervankıran or Tan Star, draws attention as the brightest object in the sky when it can be seen. In this study, words such as zühre-cebîn, zühre-yi çengî, zühre-i zehrâ, ‘arûs-ı cihân, which correspond to Zuhre, were meticulously scanned in 38 divans. By analyzing these words, the diversity of the concepts expressing Zuhre in classical Turkish poetry has been examined and the usage of Zuhre in poems and the metaphors and compositions thought to be used in the meaning of Zuhre have been tried to be determined.
Birincil Dil | Türkçe |
---|---|
Konular | Klasik Türk Edebiyatı |
Bölüm | Araştırma Makaleleri |
Yazarlar | |
Yayımlanma Tarihi | 29 Şubat 2024 |
Gönderilme Tarihi | 9 Ocak 2024 |
Kabul Tarihi | 9 Şubat 2024 |
Yayımlandığı Sayı | Yıl 2024 Sayı: 14 |