Diş Hekimliği Uygulamalarına İslam Hukuku Açısından Bakış

Yıl 2024, Sayı: 14, 145 - 164, 29.02.2024

Ali Yüksek

https://doi.org/10.51531/korkutataturkiyat.1420286

Öz

İslam dini inanç, ibadet ve sosyal yaşam ilkeleri ile tam teşekküllü bir dindir. Onun temel geliş gayesi insanların dünya ve ahiret mutluluğunu sağlamaktır. O, tevhit inancını diri tutmayı, insanın aklını, canını, malını, neslini korumayı hedefler. Tüm bunlar, insanlık için hayati değer taşımaktadır. Sağlığı yerinde olmayanlar, hem sıkıntı ve üzüntü içerisinde olurlar hem de Allah’a da hakkıyla kulluk da yapamazlar.
İyi bir Müslüman olma konusunda akıl ve beden sağlığının önemi büyüktür. Zihinsel ve bedensel kusuru olanlar ibadetlerini, sosyal yaşama dair işlerini sağlıklı bir şekilde yürütemezler. Ağız ve diş sağlığı vücut sağlığı demektir. Bu yüzden ona özen gösterilmelidir. Hz. Peygamber de ağız ve diş sağlığını önemsemiş ve ümmetine bunların temizliğini şiddetle tavsiye etmiştir.
Ağız ve diş temizliğinin yanı sıra, gerektiğinde çürük dişlerin sökülmesi, dolgu ve kaplamaların yapılması, protezlerin takılması ağız sağlığı için gerekli olan durumlardır. Bu işlemleri yaparken İslam’ın temel ilke ve hükümlerini göz önünde tutmak gerekir. Mesela diş dolgusu veya kaplama yaptırmanın abdest ve gusle mani olup olmadığı, oruç esnasında yapılan bu işlemlerin oruca zarar verip vermediği, dişlerin kaplanması veya doldurulmasında altın, gümüş ve bir takım kimyevi madenlerin kullanılmasının dinen mahsurlu olup olmadığı gibi konular İslam bilgilerini meşgul etmiştir. İslam’ın bu konulardaki hükümlerini öğrenmek, bu doğrultuda hareket etmek, şüphe ve tereddüt uyandıran şeylerden uzak durmak Müslümanlığın gereğidir. Biz de bu makalemizde öncelikle İslam dininin ağız ve diş sağlığına verdiği öneme yer verdik. Yine hekimlerinin ağız ve diş tedavilerinde uyguladıkları yöntemlerin İslami açıdan değerlendirilmesi, hasta hekim arasındaki ilişkilerin fıkhi açıdan yorumlanması, tedaviler esnasında oluşabilecek bir takım hata ve kusurlar karşısında ne tür hükümlerin doğabileceği konularını ele aldık.

Anahtar Kelimeler

İslam hukuku, fıkıh, diş hekimliği.

Teşekkür

Sayın editör, İlgi ve alakanız için teşekkür eder, çalışmalarınızda kolaylıklar dilerim.

A Perspective on Dentistry Practices from the Perspective of Islamic Law

Öz

Islam is a full-fledged religion with its principles of belief, worship and social life. Its main purpose is to ensure the happiness of people in this world and the hereafter. Those who are not in good health are in distress and sadness and cannot serve God well.
Mental and physical health is of great importance in being a good Muslim. Those with mental and physical defects cannot carry out their prayers and social activities in a healthy way. Oral and dental health means body health. That's why care should be taken with it. The Prophet also cared about oral and dental health and strongly recommended their cleaning to his friends.
In addition to oral and dental cleaning, removing decayed teeth when necessary, placing fillings and crowns, and installing dentures are necessary for oral health. While performing these operations, it is necessary to take into consideration the basic principles and provisions of Islam. For example, issues such as whether dental fillings or crowns prevent ablution and ghusl, whether these procedures performed during fasting harm the fast, and whether the use of gold, silver and some chemical metals in coating or filling teeth are religiously prohibited have occupied islamic scholars. It is a requirement of Islam to learn the principles of Islam on these issues and to stay away from things that cause doubt and hesitation. In this article, we first discussed the importance that Islam gives to oral and dental health. We also discussed the Islamic evaluation of the methods used by physicians in oral and dental treatments, the fiqh interpretation of the relationships between patients and physicians, and what kind of juridical may arise in the face of some errors and defects that may occur during treatments.

Anahtar Kelimeler

Islamic law, fiqh, dentistry.

Kaynakça

• Akşit, M. C. (1976). İslam Ceza Hukuku ve İnsani Esasları. İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Matbaası.
• Bağdadî, Ebu’l-Muhammed b. Ğanim b. Muhammed. (1308h). Mecmau’d-damanat fi mezhebi’l-imam Ebî Haniîfeti’n-Nu’man. Kahire: Hayriyye matbaası.
• Bayırlı, G. ve Şirin, Ş. (1982). Konservatif Diş Tedavisi. İstanbul: Dünya Tıp kitabevi.
• Behûtî, Mansur b. Yusuf. (1990). er-Ravdu’l-murbi’. Beyrut: Daru’l-fikr.
• Bennet, C. R. (1974). Diş Hekimliği Pratiğinde Lokal Anastezi ve Ağrı Kontrolü. Mosbey Cos t. Louis Missouri.
• Beşer, F. (1994). Fıkıh Penceresinden Sosyal Hayatımız 2. İstanbul: Nûn yay.
• Borçbakan, C. (1980). Ağız ve Çene Hastalıkları Şirürjisi. Ankara: Yargıcıoğlu matbaası.
• Çalıkkocaoğlu, S. (1982). Tam Protezlerde Ölçü. İstanbul: İ.Ü. Diş Hekimliği Yayınları.
• Çulhaoğlu, F. (1981). İslamiyette Ağız ve Diş Sağlığı. Diyanet İlmi dergisi Hicret özel sayısı, Ankara: Diyanet yay., 321-340.
• Çürük, S. A. (2015). İslam Ekonomisinde Ticaret, İş ve Ortaklık Usulleri. Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi.
• Darimî, Ebu Muhammed Abdullah Abdurrahman ed-Darimî. (1992). Sünen-i Darimî, İstanbul: Çağrı ve Dâru Sahnûn yay.
• Ebu Dâvûd, Süleyman b. Eş’as es-Sicistânî. (1378h). Sünen-i Ebî Dâvûd. Humus: Dâru’l-hadis.
• Ebu Zehra, M. (1986). el-Cerîme ve’l-Ukûbe. Daru’l-fikri’l-arabi.
• Efeoğlu, A. (1992). Diş Hekimliği Tarihi. İstanbul: Alemdar Ofset.
• Erdemir, A. D. (1996). Tıbbi Deontoloji ve Genel Tıp Tarihi. Bursa: Güneş-Nobel yay.
• Erdoğan, M. (2005). Fıkıh ve Hukuk terimleri Sözlüğü. İstanbul: Ensar neşriyat.
• Glickman, I. (1979). Clinical periodontılogy. W.B. Sounders Co.Phidelphia-London-Toronto.
• Gökcen, A. ve Balcı, M (2023). Organ ve Doku Ticareti Suçları (TCK. m. 91-93). (Trading of Organs and Tissues Offenses), C. XIX, (2), s. 111-150, (Erişim tarihi: 01.12.2013). https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/804134, (Erişim tarihi: 30.10.2023).
• Türkiye Diyanet Vakfı İslam İlmihali (2006). Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yay..
• http://dentamar.com.tr/dis-tasi-temizligi-detertraj# (Erişim tarihi: 11.11.22023).
• https://ankara.baskenthastaneleri.com/tr/saglik-rehberi/amalgam-dolgular#: (Erişim tarihi: 29.09.2023).
• https://kurul.diyanet.gov.tr/Cevap-Ara/46/dis-dolgusu-yaptirmak-kaplatmak-veya-dise-tel-taktirmak-abdest-ve-gusle-engel-olur-mu-bu-islemler-cunup-veya-adetli-iken-yapilabilir-mi (Erişim tarihi: 11.09.2023).
• https://medoloji.com/blogs/news/bu-listeyi-i%CC%87ncelemeden-almayin (Erişim tarihi: 29.09.2023). https://www.aligok.com.tr/dis-macunu-ve-icerigindeki-maddelerin-beyninize-ve-bedeninize-verdigi-zararlarin-farkinda-misiniz/ (Erişim tarihi: 01.10.2023).
• https://www.medicalpark.com.tr/implant-nedir-dis-implanti-tedavisi-kimlere-uygulanir/hg-1732. (Erişim tarihi: 29.09.2023)
• https://www.mediko.com.tr/blog/icerik/discilik-terimleri-sozlugu. (Erişim tarihi: 29.09.2023).
• https://www.mediko.com.tr/blog/icerik/discilik-terimleri-sozlugu. (Erişim tarihi: 29.09.2023).
• https://www.pianodentalclinic.com/tr/veneer-kron-restorasyonlar-127. (Erişim tarihi: 12.09.2023)
• https://www.tdb.org.tr/sag_menu_goster.php?Id=22, (Erişim tarihi: 19.09.2023).
• https://www.trthaber.com/haber/saglik/dis-macunundaki-tehlike-34893.html (Erişim tarihi: 01.10.2023)
• Işık, H. H.. (2020). Tam ilmihal Se’âdeti Ebediyye. İstanbul: Hakikat Kitabevi.
• İbn Âbidîn, Muhammed Emin. (ty). Reddü’l-muhtar ala’d-dürri’l-muhtar. Beyrut: Daru’t-turâsı’l-arabî.
• İbn Melek, M. A. (ty). Şerhu’l-menâr usûl-i İbn Melek. İstanbul: Salah Bilici kitabevi.
• İbn Nüceym, Z. A. (ty). el-Bahru’râik. Beyrut.
• İbnü’l-Hümâm, K. M. A. (1315h). Fethu’l-Kadir. Kahire: Emiriyye matbaası.
• Kadıhan, Mahmud el-Özcendî. (1986). Fetevâ’l-Hâniyye. Beyrut: Daru ihyâi’t-türasi’l-arabi.
• Kâsânî, Alauddin Ebu Bekr b. Mes’ûd. (1974). Bedâiu’s-sanâi’ fî tertîbi’ş-şerâi’, Beyrut.
• Koçak, M. – vd. (2013). Fıkıh Usûlü. İstanbul: Ensar neşriyat.
• Konukman, S. (1982). Diş Hekimliğinde Anestezi. İstanbul Üniversitesi yay., no: 2605.
• Kuraşî, Muhammed b. Muhammed b. Ahmed. (1976). Muallimu’l-kurbe fî ahkâmi’l-hısbe. Kahire. Mecelletü’l-ahkamı’ş-şeriyye.
• Mehmet Zihni Efendi (1986). Nimet-i İslam. İstanbul: Seha neşriyat.
• Mevsılî, Abdullah b. Mahmud b. Mevdûd. (ty). el-İhtiyar li ta’lîl’l-muhtar, Beyrut.
• Meydan-Larousse, (1970). Molla Hüsrev, Muhammed b. Feramuz. (1317h). Dürerü’l-hükkâm fî şerhi ğureri’l-ahkam. İstanbul: Sahafiye matbaası.
• Necla, T. (ty.). Diş Hekimliğinde Loko-Regional Anasteziler. İÜ Diş hekimliği fakültesi ders notları.
• Nemi, B. (1986). Kron-Köprü Protezleri. İstanbul: İ.Ü. Diş hekimliği yay., no:3378.
• Nezih H. (1992). el-Mes’ûliyyetü’l-medeniyye li’t-tabîb, fî’ş-şerâti’l-İslamiyye. Kuveyt: el-Va’yu’l-İslâmî yay.
• Özata, M. ve Özer, K. (2017). Sağlık Çalışanlarının Hasta Mahremiyeti Konusundaki Tutumlarının İncelenmesi. Hacettepe Sağlık İdaresi Dergisi, 20(1), 81-92.
• Özaykal, M. (2020). Tıpta Ayıp Yok mu? Doktora Namahrem Olmaz mı? Biyofıkıh Perspektifinden Hastanın Beden Mahremiyeti. 141-162.
• Öztürk, O. (1973). Osmanlı Hukuk Tarihinde Mecelle. İstanbul: İrfan matbaası.
• Perkün, F. (1983). Çene Ortopedisi. İstanbul: Ar basım.
• Sandallı, P. (1982). Periontoloji. İstanbul, Erler Matbaası.
• Serahsî, Ebu Bekr, Muhammed b. Ebî Sehl. (1982). Mebsût. İstanbul: Çağrı yay.
• Şeyh Nizamuddin.- vd. (1986). Fetevâi’l-Hindiyye. Beyrut: Dâru’t-türasi’l-ilmiyye.
• Şirbînî, M. (1995). el-İkna’ fî hılli elfâzı ebî Şuca’. Beyrut: Daru’l-fikr. Türkiye Cumhuriyet Anayasası
• Tahtavî, A. (ty). Hâşiyetün ala’d-dürri’l-Muhtar. Beyrut: Daru’l-marife.
• Tekin, A. (2016). İslâm Aile Yapısında Ahlak/Mahremiyet Eğitimi. Sinop Üniversitesi Uluslararası Gençlik ve Ahlâk Sempozyumu Bildiriler Kitabı. s. 21-42, Sinop.
• Tekin, A. (2021). Oruç ve İtikaf. Delilleriyle İslam İlmihal Kitabı (ed. Osman Şahin). İstanbul: Ensar neşriyat.
• Tıp ve Sağlıkla İlgili Fetvalar (2020). T.C. Cumhurbaşkanlığı Diyanet İşleri Başkanlığı, Ankara: Önka Matbaacılık. Tosun, N. (2016). İbadet Esasları. Konya: Tekin kitabevi.
• ttps://www.google.com/search?q=di%C5%9F+tedavisinde+kullan%C4%B1lan+patler&oq=di%C5%9F+tedavisinde+kullan%C4%B1lan+patler&gs_ (Erişim tarihi: 29.09.2023).
• Tuncer, E. B. (1984). Diş Sağlığı ve Misvak. Ankara.
• Türk Diş Hekimleri Birliği, 1986, https://www.tdb.org.tr/sag_menu_goster.php?Id=22, (Erişim tarihi: 19.09.2023). Türkiye Diyanet Vakfı İslam İlmihali (2006). Ankara: Diyanet Vakfı Yay.
• Yazır, M. H. (1962). Hak Dini Kur’an Dili. İstanbul: Nebioğlu basımevi.
• Yüksek, A. (2021). Delilleriyle İslam İlmihali. (Edt: Osman Şahin). İstanbul: Ensar Neşriyat.
• Zeydan, A. (1974). İslâm Hukukunda Zaruret Hâli I, (çev: Hayreddin Karaman). Diyanet İlmi Dergi, [Diyanet İşleri Başkanlığı Dergisi], Ankara.
• Zeylâ’î, Cemalüddin Ebû Muhammed b. Abdillah. (1415h). Nasbu’r-râye li-Ehâdîsi’l-Hidâye, (Thk. Eymen Sâlih Şâban), Kâhire: Dâru’l-Hadîs.