Türk Resim Sanatında Kaybolmaya Yüz Tutmuş Şerbetçi Figürüne Estetik Bir Bakış

Yıl 2024, Sayı: 15, 1336 - 1345, 28.04.2024

Semih Büyükkol

https://doi.org/10.51531/korkutataturkiyat.1410941

Öz

Türk mutfak kültüründe köklü bir geçmişe ve önemli bir yere sahip olan şerbet, değişik kaynaklara göre; çiçek, meyve, kök, kabuk gibi bitkilere ve tohumlarına şeker eklenip, işlemlerden geçirildikten sonra elde edilen şurupların sulandırılmasıyla oluşan geleneksel bir içecek olarak tanımlanmaktadır. İştah açıcı, serinletici, susuzluğu giderici gibi özelliğinin yanı sıra hastalıklara şifa kaynağı olan şerbeti, sırtlarına astıkları musluklu güğümleri ve bellerine bağladıkları bardaklıklarıyla sokaklarda, kalabalık meydanlarda gezerek satan kişilere de şerbetçi denmektedir.
Bu araştırmanın amacı; kaybolmaya yüz tutmuş meslekler içinde önemli bir yere sahip olan seyyar şerbetçi konusunu farklı teknik ve tarzlar doğrultusunda ele alan Türk resim sanatçılarının eserlerini estetik açıdan analiz ederek, ne şekilde yorumlandıklarını göstermeye çalışmaktır. Ayrıca kültürel açıdan köklü bir geçmişe sahip olan şerbetçi konusunun, Türk resim sanatında nasıl yorumlandığına dair çok fazla araştırmanın bulunmaması, bu çalışmanın ilerideki araştırmalara kaynak olması açısından önemli olacağı düşünülmektedir.
Bu çalışmada, nitel araştırma yöntemi kullanılmıştır. İlk olarak konu bağlamında, şerbetçi ve resim sanatıyla ilgili kaynak taraması yapılarak, kavramsal çerçeve oluşturulmuştur. Sonrasında çeşitli dönemlerdeki ressamların, konuyu yansıtan en çapıcı eserleri incelenerek, tüm veriler analiz edilip, sonuca ulaşılmaya çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Resim, Şerbet, Sanat, Şerbetçi, Türk resim sanatı.

An Aesthetic Look at The Sherbet Seller Figure Which About to Be Disappeared in Turkish Painting

Öz

In Turkish culinary culture; Sherbet, which has a deep-rooted history and an important place, according to different sources; it is defined as a traditional drink made by adding sugar to plants and seeds such as flowers, fruits, roots, bark, and diluting the syrups obtained after processing. Sherbet, which is a source of healing for diseases in addition to its properties such as appetizing, refreshing and thirst quenching, people who walk around the streets and crowded squares selling sherbet with tap jugs slung on their backs and cup holders tied around their waists, are called sherbet sellers.
The purpose of this research; the issue of traveling sherbet sellers, which has an important place among the professions that are about to disappear; is to analyze the works of Turkish painting artists who use different techniques and styles in terms of aesthetics and to show how they are interpreted. In addition, since there are not many studies on how the subject of sherbet, which has a deep-rooted cultural history, is interpreted in Turkish painting, it is thought that this study will be important as a source for future research.
In this study, qualitative research method was used. First of all, in the context of the subject, a source search was conducted on the art of sherbet and painting, and a conceptual framework was created. Afterwards, the most striking works of painters of various periods reflecting the subject were examined, all data were analyzed and a conclusion was tried to be reached.

Anahtar Kelimeler

Painting, Sherbet, Art, Sherbet seller, Turkish painting art.

Kaynakça

• Anonim. (1986). Şerbetçi. Büyük Larousse Sözlük ve Ansiklopedisi (C. 21, s. 11052). İstanbul: Milliyet Gazetecilik A.Ş.
• Aydın, F. (2023). Şairin Mutfağından Şerbet Çeşitleri. Hafıza Uluslararası Sosyal Bilimler Dergisi, 5(1), 69-91.
• Berk, N. ve Turani, A. (1981). Başlangıcından Bugüne Çağdaş Türk Resim Sanatı Tarihi, C. 2. İstanbul: Tiglat Yayınları.
• Ceyhun Sezgin, A. ve Durmaz, P. (2019). Osmanlı Mutfak Kültüründe Şerbetlerin Yeri ve Tüketimi. Journal of Tourism and Gastronomy Studies, 7 (2), 1499-1518.
• Ersoy, A. (2004). 500 Türk Sanatçısı Plastik Sanatlar. İstanbul: Altın Kitaplar Yayınevi.
• Erzen, J. N. (2008). Sabri Berkel. Eczacıbaşı Sanat Ansiklopedisi (C. 1, s. 208-209). İstanbul: Yem Yayınları. Özsezgin, K. (1998). Nuri Abaç. Necef Antik Yayınları.
• Rona, Z. (2008). İbrahim Safi. Eczacıbaşı Sanat Ansiklopedisi (C. 3, s. 1354). İstanbul: Yem Yayınları.
• Saral, G. (2017). 16. Yüzyıl Divanlarında Mutfak Kültürü. Yüksek Lisans Tezi. Sakarya: Sakarya Üniversitesi.
• Sarıoğlan, M. ve Cevizkaya, G. (2016). Türk Mutfak Kültürü: Şerbetler. Ordu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, 6 (14), 237-250.
• Tansuğ, S. (1991). Çağdaş Türk Sanatı. İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Ünal, D. C. (2023). Sürdürülebilir Gastronomi Kapsamında Gıda Atıklarından Şerbet Üretimi. Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: İstanbul Gelişim Üniversitesi.
• Yaldız, M. (2001). Rahmi Pehlivanlı. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
• Görsel Kaynakça
• Görsel 1. Seyyar Şerbetçi.
• https://gastromanya.com/osmanlidan-gunumuze-ulasan-sihirli-iksir-sirkengebin-serbeti/, [Erişim Tarihi: 15.12.2023].
• Görsel 2. İbrahim Safi, Şerbetçi.
• Anonim. (tarihsiz). İbrahim Safi Kataloğu. Roche Müstahzarları Sanayii A.Ş. Kültür Hizmeti.
• Görsel 3. Sabri Berkel, Şerbetçi.
• https://www.istanbulantiksanat.com/urun/4470332/sabri-berkel-1907-1993-serbetci-karton-uzeri-yagliboya-imzali-45-5-x-29-c, [Erişim Tarihi: 06.12.2023].
• Görsel 4. Sabri Berkel, Simitçi ve Şerbetçi.
• https://www.istanbulantiksanat.com/urun/4470325/sabri-berkel-1907-1993-simitci-ve-serbetci-imzali-karton-uzeri-yagliboya, [Erişim Tarihi: 06.12.2023].
• Görsel 5. Nuri Abaç, Şerbetçi.
• https://www.sancakmuzayede.com/urun/5501894/nuri-abac-serbetci-imzali-1980-tarihli-tuval-uzeri-yagli-boya-duralite-mar, [Erişim Tarihi: 06.12.2023].
• Görsel 6. Nuri Abaç, Şerbetçi.
• https://www.sancakmuzayede.com/en/product/2993128/nuri-abac-1926-2008-serbetci-koray-derman-a-yasam-boyunca-mutluluk-ve-bayr, [Erişim Tarihi: 06.12.2023].
• Görsel 7. Eren Eyüboğlu, Şerbetçi.
• http://www.rportakal.com/Article.aspx?PageID=149&ArtId=1528, [Erişim Tarihi: 06.12.2023].
• Görsel 8. Eren Eyüboğlu, Tophane’ li Şerbetçi.
• https://artam.com/muzayede/331-online-muzayede/eren-eyuboglu-1907-1988-tophaneli-serbetci, [Erişim Tarihi: 06.12.2023].
• Görsel 9. Rahmi Pehlivanlı, Şerbetçi.
• Pehlivanlı, R. (2001). Rahmi Pehlivanlı. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları