Geleneksel Çintemani Motifinin Türk Kültüründeki Yeri ve Çağdaş Giyim Tasarımlarına Yansımaları: Dijital Koleksiyon Süreci Örneği

Yıl 2024, Sayı: 15, 1491 - 1523, 28.04.2024

Ayşegül Paralı , Ahu Fatma Mangir

https://doi.org/10.51531/korkutataturkiyat.1423039

Öz

Kökleri Orta Asya’ya dayanan, zengin bir geçmişe sahip Türk Sanatı ve Kültürünü özgün kılan önemli unsurlardan biri de eserlere farklı tekniklerle uygulanan motiflerdir. Türk sanat eserlerinde kullanılan motifler, estetik boyutun yanı sıra sembolik değerleri ile de sanat eserlerinde yer almıştır. Türk sanatında ve kültüründe sıklıkla kullanılan geleneksel motiflerden biri de çintemani motifidir. Çintemeni motifi, Türk kültüründe Orta Asya’dan Anadolu’ya kadar her dönemde çok yaygın kullanılmıştır. Günümüzde tasarımcıların yorumları ile şekillenen motif, farklı ve modern tasarımlar ile geçmiş uygarlıklara ışık tutmakta aynı zamanda geçmişi geleceğe aktarma konusunda bir köprü vazifesi görmektedir.
Kültürel mirası gelecek nesillere taşımanın ve yaşatmanın yanı sıra moda tasarımı alanında kültürel unsurların esin kaynağı olarak kullanılmasına dikkat çekmek; yerel ve küresel pazarlara ulaşabilecek, genç tüketicileri kültürel ve estetik olarak tatmin edebilecek yeni ürünler tasarlamanın amaçlandığı bu çalışmada nicel araştırma yöntemi kullanılmıştır. Çalışmada, kültürel tasarım unsuru olarak Çintemani motifi tasarım sürecinde kültürel esin kaynağı olarak kullanılmıştır. Çintemani motifinin belirlenen kültürel tasarım unsurları doğrultusunda moda tasarımında yaratıcılığı desteklemek, yerel ve küresel pazarlara uyabilecek, özellikle genç tüketicileri kültürel ve estetik olarak tatmin edebilecek yeni ürünler tasarlanmıştır.
Çalışmada çintemani motifinden yola çıkarak kumaş desenleri geliştirilmiş ve geliştirilen desenler arasından 8 adet çintemani motifi koleksiyonda kullanılmak üzere seçilmiştir. Genç tüketicilere yönelik modern, rahat, şık aynı zamanda ergonomik giysi tasarımlarından oluşan bir koleksiyon hazırlanmıştır. Hazırlanan koleksiyonda 8 adet çintemani deseni kumaş ve süsleme deseni olarak kullanılmıştır. Koleksiyon 24 kız, 24 erkek olmak üzere toplamda 24 görünümden oluşmaktadır. Genç tüketicilere yönelik hazırlanan koleksiyonun giysi ve desenleri üretime uygun şekilde planlanmıştır. Araştırmanın sonucunda kültürel unsurlardan yola çıkarak tasarım yapılmasına yönelik, kumaş deseni tasarımında Adobe İllsutrate programında, koleksiyon tasarımı, kalıp ve prototip hazırlama, simülasyon ve animasyon aşamaları 3D Clo programında, sanal defile hazırlama ise Premier Pro programında hazırlanarak örnek dijital koleksiyon süreci sunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Türk sanatında çintemeni motifi, kültürel sürdürülebilirlik ve tasarım, dijital koleksiyon hazırlama, 3D Clo programı.

The Position of the Traditional Çintemani Motif in Turkish Culture and Its Reflections on Contemporary Clothing Designs: Digital Collection Preparation Example

Öz

The art and culture of the Turks, with roots in Central Asia and a rich history, are distinguished using motifs applied to artworks through different techniques. These motifs in Turkish art not only contribute to the aesthetic dimension but also embody symbolic values in the artworks. One of the traditional motifs frequently applied in Turkish art and culture is the "çintemani" motive. The çintemani motif has been widely applied in Turkish culture from Central Asia to Anatolia throughout various periods. Shaped by the interpretations of contemporary designers, this motif reflects on past civilizations with different and modern designs while serving as a bridge to transmit the past to the future.
In addition to preserving and passing cultural heritage to future generations, this study aims to draw attention to the use of cultural elements as a source of inspiration in the field of fashion design. This study employs a qualitative research method by intending to design new products that can reach local and global markets and satisfy young consumers culturally and aesthetically. The çintemani motif is used as a cultural inspiration in the design process for fashion, adhering to the identified cultural design elements.
Starting from the çintemani motif, fabric patterns have been developed in the study, and eight çintemani motifs have been selected from the developed patterns to be used in the collection. A collection has been prepared for the age group of young consumers, specifically the teenage range one. This collection consists of modern, comfortable, stylish, and ergonomic garment designs. The eight çintemani patterns are used as fabric and ornamentation patterns in the collection. The collection consists of 48 looks in total, 24 for girls and 24 for boys. The clothes and patterns of the collection prepared for young consumers were planned to be suitable for production. As a result of the research, a sample digital collection process was presented by preparing fabric pattern design in the Adobe Illsutrate program, collection design, pattern and prototype preparation, simulation and animation stages in the 3D Clo program, and virtual fashion show preparation in the Premier Pro program for designing based on cultural elements.

Anahtar Kelimeler

Çintemeni motif in turkish art, cultural sustainability and design, digital collection preparation, 3D Clo program.

Kaynakça

• Aydın, Ö. (2000) Çintemani Motifinin Kökeni ve 16. ve 17. Yy Beyaz Zeminli Uşak Halıları. Türk Dünyası Kültür ve Sanat Sempozyumu. 07-15aralık 2000, Isparta: Süleyman Demirel Üniversitesi, 21-32.
• Barışta Ö. (2002). Timur Beneği ve Anadolu’dan Bazı Örnekler. Prof. Dr. Haluk Karamağaralı Armağanı. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları.
• Başarır, F. (2019). Eylem Araştırmasına Giriş, Eğitimde Eylem Araştırmaları. Ankara: Nobel Yayınevi.
• Doğanay, A. (2004). Türk Sanatında Pelengî ve Şâhî Benek Nakışları ya da Çintamani Yanılgısı. DÎVÂN İlmî Araştırmaları, 17, 193-218.
• Ertürk, N. & Erdoğan, D. İ. (2012). Bir Moda Tasarımcısının Koleksiyon Hazırlama Süreci ve Simay Bülbül Örneği. Akademik Bakış Dergisi, 29, 5-7.
• Eryılmaz, H. İ. & Selimgil, B. (2021). İslam Eserlerinde Kullanılan Altıgen Tabanlı Geometrik Desenlerin Çözümlenmesine Yönelik Yeni Bir Yaklaşım. Mîzânü’l-Hak: İslami İlimler Dergisi, 12, 217-254.
• Gaskill, L. R. (1992). Toward A Model of Retail Product Development: A Case Study Analysis. Clothing and Textiles Research Journal. 140, 17-24.
• Geçkalan L. (2014). 1980’lerden Sonra Türk Görsel Kültürü’nde Çintemani (Historiyografik Bir Model). Yüksek Lisans Tezi. Trakya: Trakya Üniversitesi.
• Gezer, Ü. (2022). Başlangıcından 16. Yüzyıla Kadar, Türk Dokuma Sanatındaki Üslup, Desen, Motif ve Sembollerin Tarihine Bakış. Hars Akademi Uluslararası Hakemli Kültür Sanat Mimarlık Dergisi, 5 (Aydın Uğurlu ve Geleneksel Sanatlar Özel Sayısı), 455-477.
• Hayırsever, B. (2020). Geleneksel El Sanatlarında Kullanılan Çintemani Motifi ve Seramik Sanatına Yansımaları. Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 50, 9-22.
• İycil M. İ. (2020). İki ve Üç Boyutlu Formlarda Geleneksel Türk Motif ve Soyutlamalar. Yüksek Lisans Tezi. Ankara: Gazi Üniversitesi.
• Johnson, A. P. (2015). Eylem Araştırması El Kitabı (Y. Uzuner, M. Özten, Çev.). Anı Yayınevi.
• Keskiner, C. (1995). Turkish Motifs. İstanbul: Turkish Touring and Automobile Association Publications.
• Koç, F. ve Mendi, M, (2020). Otel İşletmeciliği Sektöründe Kulanılan Üniform Giysiler İçin Tasarım Süreci Modelinin Geliştirilmesi. The Journal of Academic Social Science, (109), 444-472.
• Kuru, A. D. (2006). Geleneksel Motiflerin Kimliklerinden Kaybetmeden Yeni Tasarımlara Dönüşmeleri. Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi.
• Mangır, A. F., ve Harmankaya, H. (2023). Establishing A Design Process Focused On Traditional Circassian Women’s Clothing Within The Context of Cultural Sustainability. Art Vision, 29(51), 186-200.
• Öney, G. (2008). Tarihten Yansımalarla Büyük Selçuklu Seramiklerinde Kadın. Sanat Tarihi Dergisi, 17, 55-75.
• Özcan, S. (2009). Topkapı Sarayı Müzesi’nde Bulunan 17. Yüzyıl Padişah Kaftanlarının İncelenmesi. Yüksek Lisans Tezi. Konya: Selçuk Üniversitesi.
• Özkan, N. (2016). An Overview of Classical Ottoman Art of Fabric, Global Journal on Humanites & Social Sciences. [Online]. 03, 648-656.
• Öztürk, M. S. & Türkoğlu, M. T. (2016). Anadolu Selçuklu Sanatı Geometrisinin Günümüz Kent Estetiğinde Uygulanabilirliği (Konya İli Örneği). İdil dergisi, 6(28), 167-198.
• Salman, F. (2011). Türk Kumaş Sanatı, Erzurum. Zafer Ofset Matbaacılık.
• Sözen, M. & Tanyeli, U. (2011). Sanat Kavram ve Terimleri Sözlüğü. İstanbul: Remzi Kitapevi.
• Stone, E. (2004). The Dynamics of Fashion. New York: Fairchild Publications.
• Süslü, Ö. (2021). Tasvirlere Göre Anadolu Selçuklu Kıyafetleri. Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Yayınları.
• Tekin, B. B. (2006). Anadoluda Hindu ve Budist Kökenli Motifler, Sanatta Anadolu Asya İlişkileri, Prof. Dr. Beyhan Karamağaralı’ ya Armağan. Ankara: Hacettepe Üniversitesi Yayınları.
• Tekin, B. B. (2011). Çintemani Üç Noktanın Asya’dan Osmanlı Sanatına Yolculuğu. Antikdekor Dergisi. 127, 108-114.
• Tezcan, H., (1995). Kumaş Sanatı. Geleneksel Türk El Sanatları. İstanbul: T.C. Kültür Bakanlığı.
• Yardımcı, K. G. (2016). Osmanlı Dönemi Dokuma Sanatı Ürünlerinden Örnekler. International Journal of Cultural and Social Studies. 2 (Special Issue 1), 219-241.
• Yıldırım, A., ve Şimşek, H. (2008). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Seçkin Kitabevi.
• Yurt, D. (2018). Osmanlı Kumaş Sanatında Çintemani Motifinin Biçimsel Evreleri. Sanatta Yeterlik Tezi. İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi.
• Wickett, J. L., Gaskill, L. R. & Damhorst, M. L. (1999). Apparel Retail Product Development: Model Testing And Expansion. Clothing and Textiles Research Journal. 117, s. 21-35.
• [URL-1]: https://vogue.com.tr/moda/2024u-belirleyen-moda-trendleri) (Erişim Tarihi: 15.11.2023).
• [URL-2]: https://www.bbc.com/turkce/articles/cz45l4yj0qqo) (Erişim Tarihi: 05.12.2023).
• [URL-3]: https://www.yasemin.com/moda/haber/3002951-2024-yili-moda-rengiyle-kombin-nasil-yapilir-2024-de-hangi-renk-moda-2024-moda-trendleri) (Erişim Tarihi: 24.10.2023).
• [URL-4]: https://www.takvim.com.tr/yasam/2023/11/15/2024un-rengi-belli-oldu-podyumlarda-ic-mekanlarda-guzellik-urunlerinde-parfumlerde-teknolojik-urunlerde-sac-renginde-kullanilacak) (Erişim Tarihi: 06.09.2023).
• [URL-5]: https://www.minietek.com.tr/2024-moda-trendleri/ (Erişim Tarihi: 11.11.2023)
• [URL-6]: https://vogue.com.tr/moda/2024u-belirleyen-moda-trendleri (Erişim Tarihi: 12.11.2023).
• [URL-7]: https://www.bbc.com/turkce/articles/cz45l4yj0qqo (Erişim Tarihi: 10.12.2023)
• [URL-8]: https://www.buttercrumble.com/blog/refresh-your-brand-with-2024-2025-colour-trends (Erişim Tarihi: 10.12.2023).
• [URL-9]: https://www.clo3d.com/en/?ref=techpacker.io (Erişim Tarihi: 08.10.2023).
• [URL-10]: https://www.clo3d.com/en/resources/esg (Erişim Tarihi: 08.10.2023).
• Örnek Sanal Defile Linki: https://drive.google.com/drive/u/0/folders/10BnEvNKFIlFmZNP4Ty3qsYRbsphq2NPM (Erişim Tarihi: 06.09.2023