Konya İli Abdülaziz Mahallesi’ndeki Rum Emval-i Metrukesi (1924)

Yıl 2024, Sayı: 15, 1026 - 1038, 28.04.2024

Kürşat Kurtulgan , Aydın Efe

https://doi.org/10.51531/korkutataturkiyat.1441320

Öz

Konya ili bulunduğu konum itibariyle tarihi ipek yolu üzerinde konumlanmış önemli bir şehirdir. Buna ek olarak bünyesinde bulunan geniş tarım arazileri ve üretilen ürünlerin bolluğu şehrin hem tarımsal ve hem de ticari açıdan zenginleşmesine imkân tanımaktadır. Tüm bunlar şehre olan yabancı ilgisini tarihin her devrinde arttırmıştır. Üzerinde kurulan medeniyetler ve bu medeniyetlerin kuruluş sürecindeki mücadeleleri oldukça çetin geçmiştir. Son hâkimi ise Türkler olmuştur. Osmanlı Devleti’nin güçlü olduğu dönemlerinde huzur ve barış ortamı hiç bozulmamıştır. Devletin giderek gücünü kaybetmeye başladığı yıllardan itibaren ise azınlıklar siyaseten ayrılıkçı faaliyetlere başvurmuşlardır. Osmanlı Devleti’nin son anlarında Türk ve Rum nüfusun bir arada yaşama imkânlarının kalmadığı açıkça görülmüştür. Bu çerçevede mübadele çalışmaları başlatılmışsa da I. Dünya savaşının ortaya çıkışı ile uygulama imkânı kalmamıştır. Yeni kurulan Türkiye Cumhuriyeti mübadele konusunun üzerine gitmiş ve imzalanan antlaşma çerçevesinde Yunanistan ile karşılıklı göçler yaşanmıştır. Mübadele Antlaşması, hukuk çerçevesinde karşılıklı göçlerin yaşandığı son harekettir. Gidenler ve gelenlerin hepsinin kayıtları eksiksiz tutulmuş ve hak kayıplarının önüne geçilmeye çalışılmıştır.
Araştırma, Mübadele Antlaşması çerçevesinde çalışmalar yapılırken Konya merkezde bulunan emval-i metrukelerin işlendiği bir defter çerçevesinde şekillenmiştir. Defterde giden Rumların bulundukları mahalleler, hane numaraları ve bunların özellikleri en ince ayrıntılarına kadar kayıt altına alınmıştır. Defterde bulunan her türlü bilgi ve kayıt, oluşturulan excel dosyalarına mahalle bazında işlenmiş ve değerlendirilmiştir. Bu deftere göre haneler başta olmak üzere dükkânlar, hanlar, fabrikalar, işyerleri, tarlalar, bağlar, arsa ve bahçeler tek tek tespit edilmiştir. Tespiti yapılan bu emval-i metrukeler bulundukları mahalleler itibariyle son derece kıymetli ve değerlidir. Ayrıca şehir genelinde gidenlerin kullanımında olan bazı tesisler hakkında da burada bilgiler verilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Abdülaziz Mahallesi, hane, Rum, iskân, muhacir.

Etik Beyan

Etik ile ilgili bir durum söz konusu değildir.

Destekleyen Kurum

Yoktur.

Teşekkür

-

Greek Emval-i Metruke (Abandoned Properties) in Abdülaziz Neighbourhood of Konya Province (1924)

Öz

Konya is an important city located on the historical Silk Road thanks to its location. Furthermore, the large agricultural lands and the abundance of products produced within the city allow the city to prosper both agriculturally and commercially. All this has increased foreign interest in the city throughout history. The civilizations established on it and the struggles of these civilizations during the establishment process have been very difficult. The last ruler was the Turks. During the strong periods of the Ottoman Empire, the atmosphere of peace and tranquility was never disturbed. Since the years when the state gradually began to lose its power, minorities have resorted to political separatist activities. In the last moments of the Ottoman Empire, it was clearly seen that the Turkish and Greek population no longer had the opportunity to live together. Although exchange studies were initiated within this framework, there was no possibility of implementation with the emergence of World War I. The newly established Republic of Turkey focused on the issue of exchange and mutual migrations took place within the framework of the signed agreement. With the Treaty of Exchange, it was the last movement of mutual migration within the framework of the law. The records of all those who left and those who came were kept completely and efforts were made to prevent any loss of rights.
Our research is formed within the framework of a book in which emval-i metruke in the center of Konya were processed during the aforementioned studies. In the ledger, the neighborhoods, household numbers, and the characteristics of the departed Greeks are recorded down to the finest details. All kinds of information and records in the notebooks were processed and evaluated on a neighborhood basis in the Excel files created. According to this ledger, households, shops, inns, factories, workplaces, fields, vineyards, plots, and gardens were identified one by one. These identified emval-i metruke are extremely valuable and significant because of their location. Furthermore, you can find information about some of the facilities available for the use of travelers throughout the city here.

Anahtar Kelimeler

Abdulaziz Neighborhood, household, Greek, settlement, muhajir.

Kaynakça

• Arşiv Malzemeleri
• BCA. Kod:271, Defter No: 25, Rumlara Ait Emval-i Metruke Defteri, İl: Konya, İlçe: Merkez, Tarih: 1924.
• BCA. Tasnif Edilmemiş 39 Numaralı Muhacirine Verilen Ev Vesair Emvali Gösterir Defter, (Tutanakta bulunan defter numarası ve bilgileri baz alınarak künye oluşturulmuştur).
• BCA. 272.11.19.96.11. L.3.
• Telif Eserler
• Baykara, T. (2002). Konya. TDV İslam Ansiklopedisi (C. 26, s. 182-187). İstanbul: TDV Yayınları.
• Büyükşahin, S. ve Aydın, D. (2020). Konya Şükran Mahallesinde Sivil Mimari Bellek (20. Yüzyıl). Türk İslam Medeniyeti Akademik Araştırmalar Dergisi, 15(29), 111-135.
• Çiftçi, H. (2006). Büyükşehir Belediyelerinin İdari ve Mali Yapıları (Konya Büyükşehir Belediyesi Örneğinde). Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: İstanbul Üniversitesi.
• Efiloğlu, A. ve İvecan, R. (2010). Rum Emval-i Metrukesi’nin İdaresi, History Studies, 2(3), 125-146.
• Erdal, İ. (2006). Mübadele (Uluslaşma Sürecinde Türkiye ve Yunanistan 1923-1925, İstanbul: IQ Kültür Sanat Yayıncılık.
• Erkal, M. (1991). Arşın. TDV İslâm Ansiklopedisi, (C.3, s. 411-413). İstanbul: TDV Yayınları.
• İpek, N. (2010). Mübadele ve Samsun. Ankara: TTK Basımevi.
• Konyalı, İ. H. (2007). Konya Tarihi. Konya: Koski Yayınları.
• Muşmal, H. (2006). 1640-1650 Yılları Arasında Konya’da Sosyal ve Ekonomik Hayata Dair Bazı Tespitler. Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, 20, 201-232.
• Muşmal, H. (2001). XVII. Yüzyıl Ortalarında Konya Mahalleleri. Konya IV. (s. 70-78). (Ed. Yusuf Küçükdağ). Konya: Yeni İpek Yolu Konya Ticaret Odası Dergisi Özel Sayı.
• Oğuz, İ. (2023). Cumhuriyet arşivi belgelerine yansıyan Balya Rum emvâl-i metrukesi, Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 49(1), 527-543.
• Resmî Gazete. (1987). Tarih: 27.06.1987 ve Sayısı: 19500.
• Tapur, T. (2009). Konya İlinde Kültür ve İnanç Turizmi. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 2(9), 473-492.
• TC. Meram Belediyesi (2014). Meram Belediyesi Stratejik Planı (2015-2019). Konya.
• Ulutürk, M. (2018). Tarihi, Coğrafî, İktisadî Özellikleriyle Vâdi-i Meram ve Tarihî Süreçte Vâdi-i Meram’da Değirmencilik. Konya Kitabı XVI (C. 1, s. 163-176). (Editörler Abdülkadir Buluş- Caner Arabacı). 1. Cilt, Konya: Yeni İpek Yolu Dergisi Özel Sayısı.
• Uz, M. A. (2015). Tarihi Konya Mahalleleri. Konya: Konya Büyükşehir Belediyesi Yayınları.
• Yörük, D. (2018). XVI. Yüzyılda Konya Şehrinde Ticari Faaliyetleri Etkileyen Unsurlar. Konya Kitabı XVI (C. 1, s. 229-248). (Editörler Abdülkadir Buluş- Caner Arabacı). Konya: Yeni İpek Yolu Dergisi Özel Sayısı.
• İnternet Kaynakları
• http://www.kto.org.tr/konyanin-tarihi-500s. htm, [erişim tarihi: 10.04.2023].
• https://kentrehberi.konya.bel.tr/#/rehber/, [erişim tarihi: 24.04.2023].
• https://www.merhabahaber.com/karatay-ve-meramda-mahalleler-birlestirildi-9223h. htm, [erişim tarihi: 10.04.2023].