Balıkesirli Feyzî’ye Ait Bir Mesnevi

Yıl 2024, Sayı: 15, 87 - 103, 28.04.2024

Gülay Şahin

https://doi.org/10.51531/korkutataturkiyat.1450027

Öz

Mesnevi; divan edebiyatında kendi içinde kafiyelenen beyitleri, sınırsız hacim oluşturabilme imkânı ve dinî-fikrî ya da tahkiyeli her türlü konunun işlenebilmesiyle özel bir nazım şeklidir. Adı mesnevi olmasa da özellikle kafiye düzeni ile İslam öncesinde ve Batı tesirli Türk edebiyatında bile teknik olarak karşımıza çıkabilmektedir. Bu, mesnevinin ve mesnevi kafiyesinin şairler için ne kadar kullanışlı olduğunun bir göstergesidir. Kendine has iç başlıkları ve bölümlendirmeleriyle belli bir sistematiğe dayanarak yazılan mesneviler farklı yüzyıllarda farklı derecelerde revaç görmüş, şekil ve muhteva itibarıyla farklı eğilimlerin yansıdığı bir nazım şekli olmuştur. Tahkiyevi olanları; barındırdığı olay örgüleri, merak unsurları ve çatışmalarla Batılı roman ve hikâyeler Türk edebiyatındaki yerini sabitleyinceye kadar büyük bir boşluğu doldurmuştur. Bu anlamda XIX. yüzyıl sonu ve XX. yüzyıl başlarının mesnevi açısından ayrı bir önemi vardır. Çünkü bu dönem artık hem divan edebiyatı geleneğinin hem de özelde mesnevi nazım şeklinin Batılı edebiyat tesirleri nedeniyle varlık mücadelesinde olduğu bir dönemdir. Bu çalışmada da divan edebiyatının XIX. yüzyıl sonu ve XX. yüzyıl başlarında yaşamış Balıkesirli Feyzî’nin divanında bulunan bir mesnevi tanıtılacaktır. Bu mesnevi divan şiirinin yazılmış son mesnevilerinden biri olması nedeniyle önem arz etmektedir.

Anahtar Kelimeler

Divan şiiri, Balıkesirli Feyzî, mesnevi.

A Mesnavi of Feyzi from Balıkesir

Öz

Masnavi is a special form of verse in divan literature with its rhyming couplets, the possibility of creating unlimited volumes and the ability to deal with all kinds of religious, intellectual or narrative subjects. Although it is not called masnavi, it can technically be encountered even in pre-Islamic and Western-influenced Turkish literature, especially with its rhyme scheme. This is an indication of how useful masnavi and masnavi rhyme are for poets. Masnavis, written on the basis of a certain systematic with their own internal headings and divisions have become popular to different degrees in different centuries and have become a form of verse that reflects different tendencies in terms of form and content. Narrative ones; Western novels and stories, with their plots, elements of curiosity and conflicts, filled a huge gap until they secured their place in Turkish literature. In this sense, XIX. end of the century and XX. It has a special importance in terms of masnavi of the beginning of the century. Because this period is a period in which both the divan literature tradition and the masnavi verse form in particular are in a struggle for existence due to Western literary influences. In this study, the 19th century of divan literature end of the century and XX. A mesnevi found in the divan of Feyzî from Balıkesir, who lived in the early 19th century, will be introduced. This masnavi is important because it is one of the last masnavis written in divan poetry.

Anahtar Kelimeler

Divan poetry, Feyzî from Balıkesir, masnavi.

Kaynakça

• İpekten, H. (1994). Eski Türk Edebiyatı Nazım Şekilleri ve Aruz. İstanbul: Dergâh yayınları.
• Kartal, A. (2007). XIX. Asır Mesnevîleri. Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi, 5(10), 353-432.
• Kartal, A. (2001). Türkçe Mesnevilerin Tertip Özellikleri. Bilig Türk Dünyası Sosyal Bilimler Dergisi, 19, 69-119.
• Kutlar, F. S. (2000). Mesnevi Nazım şekline Genel Bir Bakış ve Türk Edebiyatında Mesnevi Araştırmalarıyla ilgili Bir Kaynakça Denemesi. Türkbilig / Türkoloji Araştırmaları Dergisi, 1(1), 102-157.
• Mengi, M. (1997). Eski Türk Edebiyatı Tarihi Edebiyat Tarihi-Metinler. Ankara: Akçağ Yayınları.
• Okuyucu, C. (2013). Divan Edebiyatı Estetiği. İstanbul: Kapı Yayınları.
• Özgül, K. (2012). XIX. Yüzyıl Türk Edebiyatına Genel Bir Bakış. XIX. Yüzyıl Türk Edebiyatı, Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi Yayınları, 3-13.
• Saraç, Y. (2015). Klâsik Edebiyat Bilgisi Biçim- Ölçü- Kafiye. İstanbul: Gökkubbe yayınları.
• Tuğlacı, S. K. (2017). Eserleri Üzerine İncelemeler. http:/alifeyzikizilkecili.com/ [Erişim tarihi: 02.11.2023].
• Ünver, İ. (2004). Mesnevi. TDV İslâm Ansiklopedisi (C. 29, s. 322-324). İstanbul: TDV Yayınları.
• Yıldız, A. (2012). 18.Yüzyıl Mesnevilerinin Işığında Osmanlı Edebiyatında Edebî Çözülme: Klasikten Klasik Sonrası Devreye Geçiş. TÜBAR, 32, 307-329.
• Yılmaz, O. (2012). XIX. Yüzyıl Mesnevileri, XIX. Yüzyıl Türk Edebiyatı. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Açık Öğretim Fakültesi Yayını, 81- 108.
• http://alifeyzikizilkecili.com/eserleri-2/ [Erişim tarihi: 27.07.2023].