Abdullâh Salâhaddîn-i Uşşâkî’nin Kasîdetü’l-Bürde’sinin Türkçe Tahmîsi

Yıl 2024, Sayı: 16, 9 - 41, 28.06.2024

Abdullah Uçar , Hasan Uçar

https://doi.org/10.51531/korkutataturkiyat.1472541

Öz

Kasîde-i Bürde, Hz. Muhammed’i (sav) methetmek için yazılmış, on bölümden ve yüz altmış beyitten oluşan, üzerine onlarca tahmîs, tesdîs, tesbî’, taştîr, nazîre nazmedilen ve yüzlerce şerh-hâşiye ile anlaşılmaya çalışılan Mısırlı şair Bûsîrî’nin zamanları aşan şiiridir. Kasîde-i Bürde, pek çok dünya diline tercüme edilerek çoğu şiirin ulaşamadığı bir paye edinmiştir. Kasîde-i Bürde, Türk edebiyatında da çok rağbet görmüştür ve ona tahmis yazan Türk şairlerden biri de Salâhî mahlasıyla şiirler yazan Abdullâh Salâhaddîn’dir. Yüze yakın eserin sahibi Abdullâh Salâhaddîn-i Uşşakî’nin Arapça, Farsça ve Türkçe olarak yazdığı şiirleri içerisinde nadide bir yeri haiz olan tahmîsinde önce Kasîde-i Bürde’nin her beyti Arapça olarak beşlenmiş daha sonra da manzum olarak Türkçeye tercüme edilmiştir. Söz konusu tahmîsin Arapçası tahkik edilmiştir. Hem Kasîde-i Bürde hem de Salâhî üzerine pek çok yayın yapılmıştır. Bu çalışma ise Türkçe tahmîsin incelemesini, edisyon kritiğini, transkripsiyonlu metnini ve tahmîste geçen kelimelerin derkenarda yer alan Arapça açıklamalarının tercümesini içermektedir. Müstakil ve ayrıntılı çalışmalar bulunduğu için İmam Bûsîrî ve Kasîde-i Bürde, Kasîde-i Bürde’nin Türkçe Şerh ve Tercümeleri, Abdullâh Salâhaddîn-i Uşşâkî’nin hayatı ve eserleri ile ilgili bilgilere bu çalışmada yer verilmemiştir.

Anahtar Kelimeler

Türkçe tahmîs, Kasîde-i Bürde, Abdullâh Salâhaddîn-i Uşşakî.

Turkish Tahmîs of Abdullah Salahaddin-i Uşşakî’s Qasîda al-Burdah

Öz

Qasīda al-Burdah, is a poem in praise of the Prophet Muhammad, consisting of ten sections and one hundred and sixty couplets. Dozens of tahmīs, tesdīs, tesbī’, tastīr and nazīre have been written on this poem. This poem is the timeless poem of the Egyptian poet Būsīrī, which has been tried to be understood with hundreds of commentaries; and it has been translated into many world languages and has achieved a status that no other poem has reached. Qasīda al-Burdah was also very popular in Turkish literature and one of the Turkish poets who wrote tahmis to it was Abdullâh Salâhaddîn, who wrote poems under the pseudonym Salâhî. Abdullah Salahaddin-i Uşşakī Salahī is the author of nearly a hundred works in Arabic, Persian and Turkish. In his tahmīs, which has a rare place among his poems, the verses of Qasīda al-Burdah were first increased to five verses in Arabic and then translated into Turkish in verse. Many studies have been conducted on Qasīda al-Burdah and Salahī. The Arabic version of the tahmīs has also been edited and criticized. The present study includes an analysis of the Turkish tahmīs, an edition critique, a transcribed text, and a translation of the Arabic explanations of the words in the tahmīs in the margin.

Anahtar Kelimeler

Turkish tahmīs, Qasīda al-Burdah, Abdullah Salahaddin-i Uşşakī.

Kaynakça

• Açar, B. G. (2012). Salâhaddîn-i Uşşakî’nin Türkçe Divanı ve İncelemesi. Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: İstanbul Üniversitesi.
• Akkuş, M. (1998). Abdullah Salâhaddîn-i Uşşâkî (Salâhî)’nin Hayatı ve Eserleri. Ankara: MEB.
• Akkuş, M. (2020). Abdullâh Salahaddîn-i Uşşâkî, Dîvân. İstanbul: Eflatun Kitap.
• Akkuş, M. (2021). Abdullâh Salâhaddîn-i Uşşâkî, Hayatı ve Eserleri. İstanbul: Hikemiyat.
• Akkuş, M. (2002). Hz. Peygamber’e Nâ’tlar, Dîvân-ı Nu’ût-ı Salâhî. İstanbul: Şelale Yayıncılık.
• Ayçiçeği, B. “Bûsîrî’nin Kasîde-i Bürde’sinin Geçmişten Günümüze Türkiye Toplumu Üzerindeki Akademik, Sosyal ve Dinî Etkileri”, 215K398 Numaralı Proje, TÜBİTAK, 2018.
• Ceyhan, S. (2009). Salâhî Efendi. TDV İslam Ansiklopedisi (C. 36, s. 17-19). İstanbul: TDV Yayınları. Dayf, Ş. (1990). Târîhu’l-Edebi’l-Arabî. Kâhire: Dâru’l-Meârif.
• Ferruh, Ö. (1979). Târîhu’l-Edebi’l-Arabî. Beyrut: Dâru’l-İlm li’l-Melâyîn.
• İlhan Toker, B. (2022). Divân-ı Nuût-ı Salâhî. Türk Edebiyatı Eserler Sözlüğü. https://tees.yesevi.edu.tr/madde-detay/divan-i-nuut-i-salahi-tees-1957, ]Erişim tarihi: 20 Mart 2024[.
• İnce, Z. L. (2023). Salâhî Abdullah Uşşâkî’nin Tahmîs-i Kasîdetü’l-Bürde Adlı Eseri: Edisyon-Kritik. Yüksek Lisans Tezi. Konya: Selçuk Üniversitesi.
• Kaplan, Y. (2023). Kasîde-i Bürde’nin Mütercimi Meçhul Bir Manzum Tercümesi. Mecmua Uluslararası Sosyal Bilimler Dergisi, 8(15), 1-31.
• Kaya, M. (1992). Bûsîrî, Muhammed b. Saîd. TDV İslam Ansiklopedisi (C. 6, s. 468-470). İstanbul: TDV Yayınları.
• Kaya, M. (2001). Kasîdetü’l-Bürde. TDV İslam Ansiklopedisi (C. 24, s. 568-569). İstanbul: TDV Yayınları.
• Koç, H. (2021). Mustafa Maksûd Resâ Efendi’nin Kasîde-i Bürde Tahmîsi. Divan Edebiyatı Araştırmaları Dergisi, 27, 495.
• Pala, İ. ve Kılıç, F. (2020). Musammat. TDV İslam Ansiklopedisi (C. 31, s. 234). İstanbul: TDV Yayınları.
• Sezer, İ. H. (2000). Kasîde-i Bürde ve Nesir ve Manzum Tercümesi. SÜ İlâhiyat Fakültesi Dergisi, 10, 65-88.
• Sezer, İ. H. (1985). Şâir Bûsirî ve Bürde’si. Doktora Tezi. Konya: Selçuk Üniversitesi.
• Şahin, E. S. (1997). Kasîde-i Bürde’nin Türkçe Şerh ve Tercümeleri. Yüksek Lisans Tezi. Ankara: Gazi Üniversitesi.
• Uşşâkî, A. S. (2020). Tercüme-i Hizânetü’l-Edeb İzahlı ve Örnekli Belagat Terimleri Sözlüğü. (nşr. Mücahit Kaçar-İlyas Karslı-Ahmet Akdağ). İstanbul: Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı.
• Vassâf Efendi, O. H. (2022). Risaleler, (haz. Mehmet Akkuş). İstanbul: Hikemiyat.
• Vassâf Efendi, O. H. (2006). Sefîne-i Evliyâ. İstanbul: Kitabevi.
• Yazar, S. (2011). Anadolu Sahası Klasik Türk Edebiyatında Tercüme ve Şerh Geleneği. Doktora Tezi. İstanbul: İstanbul Üniversitesi.
• Yıldız, F. (2022). Kasîde-i Bürde Tercümeleri, İmam Bûsîrî’nin Kasîde-i Bürde’sinin 19 Tercümesi ve Bir Şerhi. İstanbul: Büyüyenay Yayınları.