Klasik Türk Şiirinde Çocuk ve Sır

Yıl 2024, Sayı: 16, 1 - 8, 28.06.2024

Adnan Şimşek

https://doi.org/10.51531/korkutataturkiyat.1473798

Öz

İnsanın ana rahmine düşmesiyle başlayan dünya hayatı bebeklik, çocukluk, ergenlik, gençlik, orta yetişkinlik ve yaşlılık dönemlerinin ardından ölümle son bulmaktadır. Bu gelişim dönemleri fiziksel, psikolojik ve bilişsel olarak her insanda farklı olacağı gibi coğrafya ve kültüre göre de farklılıklar gösterebilir. Çalışmamıza esas olan çocukluk dönemi de çeşitli kültür, hukuk ve dinlerde farklı yorumlanabilir. Esas itibariyle amacı güzeli ve güzellikleri anlatmak olan edebiyat, yine özünde güzellikler bulunduran çocuğu her yönüyle anlatmaya çalışmıştır. Klasik Türk şiirinde, çocuğun fiziksel, psikolojik ve bilişsel özelikleriyle ilgili anlatımlar ve benzetmelerle beraber, çocukluk dönemine ait kültürel unsurlar da yaygın olarak kullanılır. Bu çalışmada, farklı yüzyıllardan seçilen divanlarda tespit ettiğimiz beyitlerden hareketle çocuk ve sır kavramlarının ilişkisi incelemeye tabi tutulmuştur. İlgili beyitler şerh edilirken çocuk psikolojisinin en önemli iki kuramcısı olan Piaget ve Vygotsky’nin bilişsel gelişim kuramları esas alınmıştır. Bu kuramlar ışığında çocuk ve sır ilişkisi üzerinde durularak çocuk psikolojisi ile Klasik Türk şiirinin bakış açısı birleştirilmeye çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Klasik Türk şiiri, çocuk, sır, çocuk psikolojisi.

Child and Secret in Classical Turkish Poetry

Öz

Life in the world, which begins with the fall of human beings into the mother's womb, ends with death after the periods of infancy, childhood, adolescence, youth, middle adulthood and old age These developmental periods may differ physically, psychologically and cognitively in each person, as well as according to geography and culture. The period of childhood, which is the basis of our study, can be interpreted differently in various cultures, laws and religions. Literature, whose main purpose is to describe beauty and beauties, has tried to describe the child, who has beauty in its essence, in every aspect. In classical Turkish poetry, along with narratives and similes about the physical, psychological and cognitive characteristics of the child, cultural elements of childhood are also widely used. In this study, the relationship between the concepts of child and secret is analysed based on the couplets we have identified in divans selected from different centuries. While annotating the related couplets, the cognitive development theories of Piaget and Vygotsky, the two most important theorists of child psychology, were taken as basis. In the light of these theories, the relationship between the child and the secret is emphasised and the perspective of child psychology and Classical Turkish poetry is tried to be combined.

Anahtar Kelimeler

Classical Turkish poetry, child, secret, child psychology.

Kaynakça

• Altınova, M. - vd. (2024). Klasik Türk Şiirinde Çocuk. Disiplinlerarası Yenilik Araştırmaları Dergisi, 4(1), 82-112.
• Atar, M. K. ve Kiraz, S. (2023). Divanlarda Çocukla İlgili Kavramlar, Terkipler ve Manzumelere Dair Bir Deneme. Akademik Dil ve Edebiyat Dergisi, 7(1), 336-381.
• Türk Dil Kurumu Sözlükleri. Atasözleri ve Deyimleri Sözlüğü. https://sozluk.gov.tr, [Erişim Tarihi: 20.04.2024].
• Aydın, İ.H. (2022). Kenz-i Mahfî. TDV İslam Ansiklopedisi (C. 25, s. 258-59). İstanbul: TDV Yayınları.
• Bâkî, (1994). Bâkî Dîvânı Tenkitli Basım (haz. Sabahattin Küçük). Ankara: Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Türk Dil Kurumu Yayınları 601.
• Bayrak, C. - vd. (2019). Eğitim Psikolojisi. Eskişehir: T.C. Anadolu Üniversitesi Yayını No: 3456.
• Eroğlu, M. (2023). Çocukluk Döneminde Bilişsel Gelişim: Piaget ve Vygotsky’nin Bilişsel Gelişim Kuramlarının İncelenmesi ve Karşılaştırılması. International Journal of Education and New Approaches, 6(1), 69- 77.
• Hayretî (2023). Dîvan Tenkidli Basım (haz. Mehmed Çavuşoğlu, M. Ali Tanyeri). Ankara: T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Kütüphaneler ve Yayımlar Genel Müdürlüğü 3759-664.
• Hökelekli, H. – vd. (1993). Çocuk. TDV İslam Ansiklopedisi (C. 8, s. 355-59). İstanbul: TDV Yayınları.
• Karadoğan, C. U. (2019). “Çocuk ve Çocukluk” Kavramının Tarihsel Süreçte Değerlendirilmesi. Çocuk ve Medeniyet, (1), 195-226.
• Kubbealtı Lugatı. Sır. https://lugatim.com/s/sır, [Erişim tarihi: 18.04.2024].
• Kur’an-ı Kerim ve Türkçe Anlamı; Meal (1987). Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları.
• Lindzey, G. – vd. (1989). Developmental Psycholojy: Theory, Methods and Early Life (çev. Figen Çok). Psycholojy, third ed. New York: Worth Publishers.
• Na’ilî-i Kadîm (2019). Na’ilî-i Kadîm Dîvân (haz. Haluk İpekten). Ankara: T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Kütüphaneler ve Yayımlar Genel Müdürlüğü 3645-616.
• Necatî Beg (1992). Necatî Beg Divânı (haz. Ali Nihat Tarlan). Ankara: Akçağ Yay. No: 51-4.
• Nedîm (1997). Nedîm Divânı (haz. Muhsin Macit). Ankara: Akçağ Yay. No: 51-13.
• Nef’î (1993). Nef’î Dîvânı (haz. Metin Akkuş). Ankara: Akçağ Yay. No: 51-11.
• Onay, A. T. (1993). Eski Türk Edebiyatında Mazmunlar ve İzahı (haz. Cemâl Kurnaz). Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yay.
• Pala, İ. (1998). Ansiklopedik Divân Şiiri Sözlüğü. İstanbul: Ötüken Neşriyat.
• Şeyhülislâm Yahyâ (1995). Şeyhülislâm Yahyâ Divanı (haz. Rekin Ertem). Ankara: Akçağ Yay.
• Şimşek, A. (2024). Divan Şiirinde Şarap Metaforu. Doktora Tezi. Kırıkkale: Kırıkkale Üniversitesi.
• Takiyettin, M. (1988). İnsan Felsefesi. İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Taşlıcalı Yahyâ Bey (2023). Taşlıcalı Yahyâ Bey Dîvan Tenkidli Basım (haz. Mehmed Çavuşoğlu). Ankara: T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Kütüphaneler ve Yayımlar Genel Müdürlüğü 3760-665.
• Güncel Türkçe Sözlük. Ankara: Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Türk Dil Kurumu. https://sozluk.gov.tr, [Erişim tarihi: 17.04.2024].