Reflection of Atatürk Era Policies on Advertisements: The Case of Cumhuriyet Newspaper

Yıl 2024, Sayı: 16, 732 - 747, 28.06.2024

Ahmet Murat Kadıoğlu

https://doi.org/10.51531/korkutataturkiyat.1479791

Öz

The policies of the Early Republican Period, also known as the Atatürk Period, are important in many respects. This study examines the reflection of Atatürk Era policies on newspaper advertisements. Various policies and westernization efforts that started since the establishment of the Republic of Turkey were also reflected in advertisements. In this study, the issues of Cumhuriyet newspaper published between 1929-1932, which is the 4-year period after the transition to the Latin alphabet, were analyzed by content analysis method. Cumhuriyet is a newspaper that was founded with the encouragement of Mustafa Kemal Atatürk and can be considered as a contemporary of the Republic of Turkey. In this respect, it is important in terms of witnessing all periods of the Republic. The relevant issues of Cumhuriyet newspaper were accessed through the Digital National Library, Istanbul University E-Archive and E-Cumhuriyet application. Through the coding chart created, the advertisements published during this period were analyzed and it was determined that these advertisements proceeded in parallel with the policies of the Republic. In this period, it was determined that foreign pharmaceutical companies advertised predominantly, while advertisements of domestic products were prominent in products such as food and beverages and clothing and fashion. This study is important as it is one of the first studies to examine the relationship between the policies and advertisements during the Atatürk Period.

Anahtar Kelimeler

Atatürk Period, Atatürk’s Reforms, Advertising, Cumhuriyet Newspaper.

Atatürk Dönemi Politikalarının Reklamlara Yansıması: Cumhuriyet Gazetesi Örneği

Öz

Atatürk Dönemi olarak da adlandırılan Erken Cumhuriyet Dönemi politikaları birçok açıdan önem taşımaktadır. Bu çalışmada Atatürk Dönemi politikalarının gazete reklamlarına yansımasını incelenmektedir. Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluşundan itibaren başlayan çeşitli politikalar ve batılılaşma çabaları reklamlara da yansımıştır. Bu çalışmada Cumhuriyet gazetesinin Latin alfabesine geçildikten sonraki 4 yıllık süreç olan 1929-1932 yılları arasında çıkan sayıları içerik analizi yöntemiyle incelenmiştir. Cumhuriyet gazetesi, Mustafa Kemal Atatürk’ün de teşvikiyle kurulan ve Türkiye Cumhuriyeti’yle yaşıt sayılabilecek bir gazetedir. Bu bakımdan Cumhuriyetin tüm dönemlerine şahitlik etmesi bakımından önem taşımaktadır. Cumhuriyet gazetesinin ilgili sayılarına Dijital Milli Kütüphane, İstanbul Üniversitesi E-Arşiv ve E-Cumhuriyet uygulaması üzerinden erişim sağlanmıştır. Oluşturulan kodlama cetveli aracılığıyla bu dönem aralığında çıkan reklamlar incelenmiş ve bu reklamların Cumhuriyet politikalarıyla paralel şekilde ilerlediği tespit edilmiştir. Bu dönemde özellikle yabancı ilaç firmalarının ağırlıklı olarak reklam verdiği belirlenirken, yiyecek-içecek ve giyim-moda gibi ürünlerde yerli ürünlerin reklamlarının öne çıktığı belirlenmiştir. Bu çalışma, Atatürk Dönemi politikaları ve reklamlar arasındaki ilişkiyi inceleyen ilk çalışmalardan biri olması bakımından önem taşımaktadır.

Anahtar Kelimeler

Atatürk Dönemi, Atatürk İnkılâpları, Reklam, Cumhuriyet Gazetesi.

Kaynakça

• Aslaner, A. G. & Aydın Aslaner, D. (2020). Gelenekselden Dijitale Türkiye’de Reklamcılık. Yalova Sosyal Bilimler Dergisi, 10(21), 17-30.
• Aspirin (7 Mart 1932). Cumhuriyet, 6.
• Aydın Sevim, B. % Metin, A. C. (2022). Eski Köye Yeni Zihniyet: İhap Hulusi Görey’in Grafik Tasarımlarında Köycü Söylem. Medya ve Kültürel Çalışmalar Dergisi, 4(2), 50-69.
• Baytop. T. (1985). Türk Eczacılık Tarihi. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Eczacılık Fakültesi Yayınları.
• Belen, N. & Kutlu, N. (2023). Sürdürülebilir Bir Tasarım Kültürünün İzinde: İpekiş. Akademik Tarih ve Düşünce Dergisi, 10(2), 62-82.
• Çakır, G. K. (2021). Cumhuriyet Dönemi Toplum Sağlığı Politikalarında Bulaşıcı Hastalıklar 1920-1940. Süleyman Demirel Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 53, 202-228.
• Çamdereli, M. (2013). Reklamın Görme Dediği. İstanbul: Avrupa Yakası Yayıncılık.
• Çamdereli, M. ve Varlı, M. (2009). Reklam Dergi ve Gazeteleri. Ankara: Rasyo Yayıncılık.
• Çetinkaya, Y. (1992). Reklamcılık ve Manipülasyon. İstanbul: Ağaç Yayınları.
• Ekici, K. M. & Şahım, T. Z. (2013). Reklamcılık. Ankara: Savaş Yayınevi.
• Ekselsior (1 Şubat 1931). Cumhuriyet, 8.
• Elmacı, İ. (2013). Cumhuriyet Dönemi’nde İlaç Teknolojileri, Petrol Teknolojileri ve Kimyevî Gübre Teknolojileri’ne Kısa Bir Bakış. Dört Öge, 3, 117-137.
• Ford (7 Nisan 1931). Cumhuriyet, 6.
• Güler İplikçi, H. (2023). Cumhuriyetin 100. Yılında Reklam ve Tüketici Algısı: Reklam Okuryazarlığının Bibliyometrik Analizi. Yeni Yüzyıl’da İletişim Çalışmaları, 2(8), 105-120.
• İvrendi, M., Akbal, İ., & Canıtez, M. (2005). Osmanlı İmparatorluğu’nun Son Yıllarında Gazete Reklamları ve Uygulamaları. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 13, 237-257.
• Kodak (7 Haziran 1931). Cumhuriyet, 8.
• Koloğlu, O. (1999). Reklamcılığımızın İlk Yüzyılı: 1840-1940. İstanbul: Reklamcılar Derneği.
• Köktener, A. (2005). Bir Gazetenin Tarihi: Cumhuriyet. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Merter, E. (2003). 80. Yılında Cumhuriyeti Afişleyen Adam: İhap Hulusi Görey. İstanbul: Literatür Yayıncılık.
• Mustafa Nezih Çayı (1 Şubat 1929). Cumhuriyet, 6.
• Nesipoğlu, G. (2018). Olgusal Bir Yapı Olarak Sağlık Politikaları: 1920-1960 Yılları Arası Cumhuriyet Döneminin Tarihsel İzleği. Hacettepe Sağlık İdaresi Dergisi, 21(1), 165-177.
• Özkan, N. & Erciş, M. S. (2024). Reklam ve Tüketim Kültürü İlişkisi Üzerine Teorik Bir İnceleme. Communicata, 27, 41-46.
• Özkaya, H. (2016). Cumhuriyet Döneminde Bulaşıcı Hastalıklarla Mücadele. Turkish Journal of Family Practice/Türkiye Aile Hekimligi Dergisi, 20(2), 77-84.
• Öztürk, R. G. (2018). 1920-1950 Yılları Arasında Türkiye’deki Reklamcılığın Değerlendirilmesi. Uluslararası Halkla İlişkiler ve Reklam Çalışmaları Dergisi, 1(1), 41-54.
• Pertev (5 Şubat 1929). Cumhuriyet, 6.
• Philips (4 Mayıs 1930). Cumhuriyet, 8.
• Prasad, B. D. (2008). Content analysis. Lal Das, D. K. and Bhaskaran, V. (Eds. ). Research methods for social work (pp. 173-193). Rawat.
• Samur, M. & Sofuoğlu, A. (2022). Harf İnkılabı’nın Türk Millî Basınına Yansıması (1928-1929). Journal of Modern Turkish History Studies/Cumhuriyet Tarihi Araştırmaları Dergisi (CTAD), 18(35), 395-423.
• Stemler, S. E. (2015). Content analysis. Emerging Trends in the Social And Behavioral Sciences: An Interdisciplinary, Searchable, and Linkable Resource, 1-14.
• Tekir, S. (2019). Erken Cumhuriyet Dönemi Türkiye’de Bulaşıcı Hastalıklarla Mücadele (1923-1930). Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, 65, 407-430.
• Varol, E. (2023). Cumhuriyet’in İlk 20 Yılında Türkiye’de Reklam ve Reklamcılık. Sakarya İletişim, 3(2), 76-99.
• Yaman, F. (2022). Türkiye’de Reklamcılık Sektörünün Swot Analizi. Journal of Social, Humanities and Administrative Sciences (JOSHAS), 7(44), 1513-1519.
• Yapıcıoğlu Ayaz, Y. (2022). Reklam Dünyasında Altın Çağ: Kavramsal Bir Çalışma. Yeni Medya Elektronik Dergisi, 6(2), 188-199.
• Yavuz, Ş. (2006). Reklamlar ve Reklamcılık Sektörü Açısından 1980’lerde Türkiye Panoraması. Galatasaray Üniversitesi İletişim Dergisi, 5, 157-182.
• Yavuz, Ş. (2011). Modernleşme Sürecinde Osmanlı’dan Cumhuriyet’e Reklam Serüveni. İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, 29, 183-196
• Yavuz, Ş. (2013). Türk Toplumunun Tüketim Toplumuna Dönüşümünde Reklamcılığın Rolü. İletişim Kuram ve Araştırma Dergisi, 36, 219 - 240.
• Yılmaz, R. A. (2001). İlanattan İnternete: Türkiye’de Reklamcılık. Kurgu Dergisi, 18, 355-367