Amasya’ya Özgü Olan Erhani Gümüş İşlemesinin Usta Çırak İlişkisi Açısından İncelenmesi

Yıl 2024, Sayı: 16, 718 - 731, 28.06.2024

Orhan Fatih Kuşdemir , Buse Hakan

https://doi.org/10.51531/korkutataturkiyat.1481590

Öz

Erhani gümüş işlemeciliği, adını Erhan Şimşek’ten alan ve Amasya’ya ait olan bir zanaattır. Erhan Şimşek’in yıllarca üzerinde çalıştığı farklı el sanatlarından esinlenerek geliştirdiği yeni bir tekniktir. Bu zanaat sadece Amasya’ya özgüdür ve tamamen elde işlenip has gümüş üzerinden ilerleyen bir tekniktir. Usta çırak ilişkisi içerisinde günümüzde yaşatılmaya devam etmektedir. Bu zanaata özgü yaşam çiçeği, kabartma, klişe, gül ve lale motifleri bulunmaktadır. Bunların esinlendiği kaynak ise tezhip ve hat sanatlarıdır. Erhani gümüş işlemesinde gümüşün tavlanması, zımparalanması, klişenin kabartılması, gümüşün üzerindeki desenin ortaya çıkması, ön ve arka kısımlarının yapıştırıcı sayesinde birleştirilmesi, sabitleme kalemiyle sabitlenmesi, gümüşün kükürtlenmesi, karartılması, su zımparasıyla ovulması, ayar basılması ve son olarak da cila işlemi gibi aşamalar bulunmaktadır. Aşamalar sistemli bir şekilde yapılmaktadır. Bu makalede Amasya Erhani gümüş işlemeciliği usta çırak ilişkisi açısından incelenmiştir. Çalışmada öncelikle gümüşün geçmişi üzerinde durulmuş daha sonra Erhani gümüş işlemesiyle ilgili bilgiler verilmiş, gümüşün geçtiği aşamalar ve kullanılan malzemeler belirtilmiştir. Böylelikle kültürel miraslarımızdan biri olan Amasya Erhani gümüş işlemesinin gelecek kuşaklara aktarılması hedeflenmiştir. Günümüzde sınırlı sayıda kadın tarafından işlenildiği için hak ettiği değere ulaşamamıştır. Erhani gümüş işlemesinin, varlığını devam ettirebilmesi için birçok insan tarafından bilinmesi ve işlenmesi gerekmektedir. Erhani gümüş işlemesinin daha fazla kişi tarafından işlenilmesi ve gelecek nesillere aktarılması hususu önemlidir.

Anahtar Kelimeler

Amasya, gümüş, Erhani gümüş işlemeciliği, usta-çırak ilişkisi, el sanatları.

Investigation of Erhani Silver Working, Specific to Amasya, in Terms of Master Apprentice Relationship

Öz

Erhani silver processing is a craft that takes its name from Erhan Şimşek and belongs to Amasya. It is a new technique developed by Erhan Şimşek, inspired by the different handcrafts he has been working on for years. This craft is unique only to Amasya and it is a technique that is completely handcrafted and based on pure silver. It continues to be kept alive today within the master-apprentice relationship. There are yaşam çiçeği, kabartma, klişe, gül and lale motifs specific to this craft. The source of inspiration for these is illumination and calligraphy arts. In Erhani silver processing, the silver is annealed, sanded, the plate is embossed, the pattern on the silver is revealed, combining the front and back parts of the silver with glue, fixing it with a fixing pen, sulfurizing and darkening the silver, there are stages such as rubbing with water sanding, adjusting and finally polishing. The stages are done systematically. In this article, Amasya Erhani silversmithing was examined in terms of master-apprentice relationship. In the study, firstly the history of silver was focused on, then information about Erhani silver processing was given, the stages that silver went through and the materials used were specified. Thus, it is aimed to transfer Amasya Erhani silver embroidery, one of our cultural heritage, to future generations. Today, it has not reached the value it deserves because it is committed by a limited number of women. Erhani silver embroidery needs to be known and processed by many people in order to continue its existence. It is important that Erhani silver embroidery be processed by more people and passed on to future generations.

Anahtar Kelimeler

Amasya, silver, Erhani silver processing, master-apprentice relationship, crafts.

Kaynakça

• Amasya, (2023). Şehit Mehmet Gök Halk Eğitim Merkezi Ocak Kataloğu. Amasya: Amasya Valiliği.
• Dilmaç, O. (2013). Erzurum’da Kaybolmaya Başlayan Yöresel El Sanatları. Akdeniz Sanat Dergisi, 6(11), 93-101.
• Koyuncu, O. (2016). Geleneksel Dokumalarda Kadın. Akademik Bakış Dergisi, 54, 1-16.
• Örnek, S. V. (1977). Türk Halkbilimi. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Özaltaş, S.&Akyüz İ. (2021). Telkâri Sanatı’nın Kültürel Miras ve Turizm Açısından Değerlendirilmesi. International Journal of Mardin Studies, 2(2), 18-30.
• Sarıkaya, Hünerel Z& Er, B. (2012). Halk Kültürünün Tanıtılmasında El Sanatlarının Yeri ve Önemi. Batman Üniversitesi Yaşam Bilimleri Dergisi, 1(1), 179-190.
• Söyleyici, V. (2017). Gelenekten Geleceğe El Sanatlarıyla Amasya. Amasya: Amasya Belediyesi Kültür Yayınları.