Sykeonlu Theodoros’un Hayat Hikâyesine Göre Ankara ve Kırsalı (VI – VII. Yüzyıllar)

Yıl 2024, Sayı: 16, 544 - 558, 28.06.2024

Hasan Akyol

https://doi.org/10.51531/korkutataturkiyat.1487366

Öz

Galatia Prima eyaletinin metropolisi Ancyra (Ankara)’nın batısında, Anastasioupolis yerleşimine bağlı bir köy olan Sykeon’da doğan ve yaşayan Theodoros’un hayat hikâyesi, Sykeon merkezli olarak, öğrencisi Eleusios/Georgios tarafından Theodoros’un ölümünden (613) yaklaşık otuz yıl sonra tamamlanmıştır. Bir hagiografi niteliği taşıyan eser, tarihî ve coğrafi bakımdan önemli bilgiler içermektedir. Sykeon köyü ve civar köylerin adları, bu köylerde yaşayan köylülerin özellikle doğal felaketler karşısında Theodoros’u kurtarıcı olarak görmeleri mucizevi bir şekilde anlatılmaktadır. Theodoros’un kırsaldaki saygınlığı Azizi bölgenin yerel bir gücü haline getirmiş ve bu güç, yine Sykeon yerleşiminin Konstantinopolis’i doğuya bağlayan ana yol üzerinde bulunmasının da katkısıyla imparatorları, valileri, generalleri kendisine çekmiştir. Ancak istila dönemlerinde köy, bulunduğu konum itibariyle düşmanların gelişine sahne olmuştur. Hayat hikâyesi hem Ankara şehri hem de kırsalı hakkında önemli bilgiler içermektedir. Aziz Theodoros’un hayat hikâyesi Sasani istilasının hemen öncesinde Ankara ve kırsalındaki siyasi ve sosyal durum hakkında bilgiler sunmaktadır. Bu yönüyle hayat hikâyesi, incelediğimiz dönemler için bir kaynak eser niteliğindedir. Sykeon ve çevresindeki halkın yaşamı, ekonomik etkinlikleri ve bölgedeki yaban hayatı hakkında da veriler sunmaktadır. Çalışmamızda Sykeonlu Theodoros’un hayat hikâyesinde Ankara ve kırsalı ile ilgili siyasi, idari ve sosyal hayata dair veriler, diğer kaynaklar ışığında yorumlanmaya çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Ankara, Theodoros, Sykeon, Georgios.

Etik Beyan

-

Destekleyen Kurum

-

Proje Numarası

-

Teşekkür

-

Ankara and Its Countryside According to the Vita of Theodoros of Sykeon, (6th – 7th centuries)

Öz

The life story of Theodoros, who was born and lived in Sykeon, a village connected to the Anastasioupolis settlement, west of Ancyra (Ankara), the metropolis of Galatia Prima province, was completed approximately thirty years after Theodoros' death (613), based on Sykeon, by his student Eleusios/Georgios. The source, which has the characteristics of a hagiography, contains important historical and geographical information. The names of Sykeon and the surrounding villages are told miraculously that the villagers living in these villages see Theodoros as a savior, especially in the face of natural disasters. Theodoros' prestige in the countryside made the Saint a local power in the region, and this power attracted emperors, governors and generals, again with the contribution of Sykeon settlement on the main road connecting Constantinople to the east. However, during the invasion period the village was the scene of the arrival of the enemies due to its location. Saint’s life story contains important information about both the city of Ankara and its countryside. The life story of St. Theodoros provides information about the political and social situation in Ankara and its countryside just before the Sassanid invasion. In this respect, his life story is a reference work for the periods we examine. It also provides data on the life, economic activities and wildlife of the people in and around Sykeon. In our study, the data on the political, administrative and social life of Ankara and its countryside in the life story of Theodoros of Sykeon were tried to be interpreted in the light of other sources.

Anahtar Kelimeler

Ankara, Theodoros, Sykeon, Georgios.

Proje Numarası

-

Kaynakça

• Agapius (Mahboub) De Menbidj. (1909). Kitab Al-Unvan, C. 2, (haz. Alexandre Vasiliev). Paris.
• Akyol, H. (2022). Roma-Bizans Döneminde Ankara Siyasi, Fiziki, İdari, Sosyo-Ekonomik ve Dinî Yapı. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
• Akyol, H. (2023). Sykeonlu Theodoros’un Hayat Hikayesi Işığında Bizans’ın Anadolu Kırsalında Dinî Hayat. Karadeniz Araştırmaları, 20(80), 1028-1043.
• Barchard, D. (2003). Sykeon rediscovered? A site at Kiliseler near Beypazarı. Anatolian Studies, 53, 175-179. Bozkurt, T. (2004). Beypazarı’ndaki Türk Devri Yapıları. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
• Brown, P. (2006). Chorotope: Theodore of Sykeon and his Sacred Landscape. Hierotopy: Creation of Sacred Spaces in Byzantium and Medieval Russia, 117-124.
• Constantine Porphyrogenitus (1967). De Administrando Imperio, CFHB, Vol. I, (Ed. Gy. Moravcsik, İng. Çev. R. J. H. Jenkins). Washington: Dumbarton Oaks.
• Cormack, R. (1985). Writing in Gold, Byzantine Society and Its Icons. New York: Oxford University Pres.
• Cramer, J. A. (1832). A Geographical and Historical Description of Asia Minor. C II, Oxford: University Pres.
• Dawes, E. & Baynes, N. H. (1948). Three Byzantine Saints, Contemporary Biographies Translated From the Greek. Oxford: Alden Press, Basil Blackwell.
• DowlingSoka, J. (2020). Performative Hagiography: The Life of Theodoros of Sykeon and its Seventh-Century Galatian Context. Master Thesis. NSW Australia: Macquarie University, Faculty of Arts.
• Eyice, S. (1996). Bizans Döneminde Ankara. Anadolu Araştırmaları, XIV(Prof. Dr. Afif Erzen’e Armağan), 243-264.
• Vie de Theodore de Sykeon. I: Texte grec II: Traduction, commentaire et appendice. (1970). Haz. Festugiére, A. J., Subsidia Hagiographica 48, Brussels: Sociéete des Bollandistes.
• Gregory Abû’l-Farac (Bar Hebraeus). (1999). Abû’l-Farac Tarihi, (çev. Ömer Rıza Doğrul), C I. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
• Gregory, T. E. (2011). Bizans Tarihi, (Çev. Esra Ermert). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Hieroclis (1893). Synecdemvs, (ed. A. Bvrckhardt). Lipsiae: Aedibvs B. G. Tevbneri.
• Itinerarium Antonini Augusti et Hierosolymitanum (1848). G. Parthey, M. Pinder, Berolini.
• John of Nikiu (1946). The Chronicle, (trans. R. H. Charles). London.
• Kaegi, W. E. (2003). Heraclius Emperor of Byzantium. Cambridge University Pres.
• Mattei, J.-L. (2013). Vie de Saint Theodore de Sykeon (Beypazarı). İstanbul: Les Editions Isis.
• Mitchell, S. (2015), A History of the Later Roman Empire, AD 284–641,.John Wiley & Sons, Inc., Chichester. (Eserin Türkçe çevirisi: Mitchell, S. (2016). Geç Roma İmparatorluğu Tarihi. Çev. Turhan Kaçar, Ankara: TTK Yayınları Norwich, J. L. (2013). Bizans Erken Dönem (MS 323-802). İstanbul: Kabalcı Yayınevi.
• Peutingeriana Tabula Itineraria (1753). Vindobonae.
• Ramsay, W. M. (1960). Anadolu’un Tarihî Coğrafyası (Çev. Mihri Pektaş). İstanbul: Milli Eğitim Basımevi.
• Süryani Patrik Mihail’in Vekayinâmesi, Birinci Kısım (622-1042). (1944). (çev. Hrant D. Andreasyan), (Türk Tarih Kurumu’nda henüz yayınlanmamış tercüme), Ankara.
• The Chronicle of Theophanes Confessor (1997). (haz. Cyril Mango, Roger Scott). Oxford: Clarendon Pres. The History of Theophylact Simocatta An English Translation with Introduction and Notes. (1986). Michael-Mary Whitby. Oxford: Clarendon Pres.
• Umar, B. (1993). Türkiye’deki Tarihsel Adlar. İstanbul: İnkılâp Kitabevi.
• Vardar, L. E. (2006). Galatia Bölgesi Kaleleri/Yerleşmeleri Yüzey Araştırması: Ankara ve Kırıkkale İlleri, 2004. 23. Araştırma Sonuçları Toplantısı. 267-282.
• Vasiliev, A. A. (2016). Bizans İmparatorluğu Tarihi (Çev. Tevabil Alkaç). İstanbul: Alfa Tarih