TÜRKÇE VE ALMANCA “RENK” İÇERİKLİ DEYİMLERİN KARŞILAŞTIRILMASI

Yıl 2023, Cilt: 2 Sayı: 1, 1 - 16, 19.07.2023

Mehmet Halit Atli Elif Demir

Öz

Bu çalışmada Kavramsal Metafor Kuramı çerçevesinde Türkçe ve Almancada renk kavramlarıyla oluşturulan kalıplaşmış metaforik ifadeler incelenmiştir. Zira kalıplaşmış metaforik ifadeler, toplumun yaşam biçimi yanı sıra dünya görüşünü barındırır. Bundan dolayı anadili ediniminde olduğu gibi ikinci dil ediniminde/öğreniminde de bunların normlara uygun öğrenilmesi son derece önemli ve gereklidir. Bununla birlikte bu ifadelerin bilişsel dürtü üzerindeki etkisi araştırılıp kalıtımsal alakasız iki dil (Türkçe-Almanca) arasındaki benzerlik ve farklılıklar ortaya konulmaya çalışılmıştır. Ayrıca insan beyninin algılama düzeneği ile bu düzeneğin dile yansıması arasında bir ilişkinin olup olmadığı belirlenmeye çalışılmıştır. Zira mevcut çalışmalar, özellikle renklerin sınıflandırılması hususunda bazı evrensel kısıtlamaların var olduğunu ve bu kısıtlamaların zamanla toplumlarda renk bilişi ve algılamada farklılığa neden olduğunu ileri sürer. Ancak bu evrensel kısıtlamaların kaynağının ne olduğu kesin olarak bilinmemektedir. Bu konudaki genel kanı, sınıflandırmanın doğanın/kültürün önerileri doğrultusunda geliştiği yönündedir. Sonuç olarak Türk ve Alman kültüründe önemli yer edinen renk içerikli deyimler bu çalışmada karşılaştırmalı dilbilim yöntemi ile incelenmiş, çalışma sonucunda bazı farklılıklar bulunmuş olsa da temelde önemli benzerliklerin varlığı saptanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Türkçe,, Almanca,, renkler, deyimler, metaforik ifadeler

Kaynakça

• Akarsu, Bedia (1998). Dil-Kültür Bağlantısı, İstanbul: İnkılâp Yayınevi.
• Aksoy, Ö. A. (1988). Atasözleri ve deyimler sözlüğü-1/Atasözleri sözlüğü. İstanbul: İnkılap Kitabevi.
• Baranov, A. N. and Dobrovoľskij, D. O. (1996). Cognitive modelingof actual meaning in the field of phraseology. Journal of Pragmatics, (25), 409-429.
• Bergen, Benjamin K. Bergen, Evans, V., Zinken, J. (2007).The Cognitive Linguistics Reader, Advances in Cognitive Linguistics içinde (s. 263-266). Editörler: Evans, Vyvyan, Zinken, London: Equinox Publishing. Berlin, B. & P. Kay (1969). Basic Color Terms: Their Universality and Evolution. Berkeley and Los Angeles: University of California Press.
• Brown, H. D. (1994). Principles of language learning and teaching. Englewood Cliffs, NJ: Prentice Hall Regents.
• Cacciari, C. (1993). The place of idioms in a literal and metaphorical World. Hillsdale: Lawrence Erlbaum Associates.
• Cacciari, C. and Glucskberg, S. (1995). Imaging Idiomatic Expressions:Literal or Figurative Meanings? Hillsdale: Taylor & Francis.
• Davies, I. R. L., and Corbett, G. G. (1997). A cross-cultural study of colour grouping: Evidence for weak linguistic relativity. British Journal of Psychology, 88(3), 493–517. https://doi.org/10.1111/j.2044-8295.1997. tb02653.x
• Dobrovoľskij, D. and Piirainen, E. (2005). Cognitive theory of metaphor and idiom analysis. Jezikoslovlje, 6 (1), 7–35.
• Erkman-Akerson, F. (2005). Göstergebilime Giriş. Studien zur deutschen Sprache und Literatur, 0 (18). https://dergipark.org.tr/tr/pub/iuaded/issue/1050/11883
• Evans, V. (2005). The Structure of Time Language, meaning and temporal cognition, University of Sussex John Benjamins Publishing Company Amsterdam/Philadelphia.
• http://tdkterim.gov.tr/atasoz/
• https://ahdictionary.com/word/search.html?q=idiom.
• https://www.duden.de/suchen/dudenonline/Redewendungen
• https://www.redensarten-index.de/suche.php
• Kövecses, Z. (2005). Metaphor in culture: Universality and variation. Cambridge: Cambridge University Press.
• Lakoff, G. & Johnson, M. (1980). Metaphors we live by. Chicago: University of Chicago Press.
• Langlotz, A. (2006). Idiomatic creativity: A cognitive-linguistic modelof idiom–representation and idiom– variation in English. Amsterdam/Philadelphia: John Benjamins Publishing.
• Meľčuk, I. (1995). Phrasemes in language and phraseology in linguistics. Idioms: Structural and psychological perspectives, 167-232.
• Mollon, J. D. (1999). Color vision: Opsins and options. Proceeding of the National Academy of Sciences, (96), 4743-4745.
• Nida, E. (1998). Language, culture, and translation. Foreign Languages Journal, 115(3), 29-33. Piirainen, E. (2008). Figurative phraseology and culture. Phraseology: An Interdisciplinary Perspective içinde (s. 207-228). Editör: Granger, S. ve Meunier, F., Amsterdam/Philadelphia: John Benjamins Publishing.
• Püsküllüoğlu, A. (1998). Türkçe deyimler sözlüğü. Ankara: Arkadaş Yayımları
• Röhrich, L. (2001). Das große Lexikon der sprichwörtlichen Redensarten. Freiburg: Herder Verlag.
• Sharifian, F. (2003). On cultural conceptualizations. Journal of Cognition and Culture, 3(3), 187-207. https:// doi.org/10.1163/156853703322336625
• Sharifian, F. (2007). L1 cultural conceptualizations in L2 learning: The case of Persian-speaking learners of English. Ed. Sharifian, F. & Palmer, G. B., Applied cultural linguistics içinde (s. 33-52). Amsterdam/Philadelphia: John Benjamins.
• Sharifian, F. (2008). Distributed, emergent cultural cognition, conceptualisation, and language. Editör: Frank, R. M. Dirven, R. Ziemke, T. & Bernárdez, E., Body, Language, and Mind (Vol 2): Sociocultural Situatedness. Berlin/New York: Mouton de Gruyter. http://citeseerx.ist.psu.edu/viewdoc/download?doi =10.1.1.94.2687&rep=rep1&type=pdf
• TDK, Deyimler Sözlüğü, Genel Ağ, http://tdkterim.gov.tr/atasoz/ [Mart 2022 itibariyle 11.209 deyim]
• Turner, M. (1991). Reading Minds: The Study of English in the Age of Cognitive Science. Princeton, NJ: Princeton University Press.
• Turner, M. (1992). Design for a theory of meaning, Editör: W. Overton and D. Palermo, The Nature and Ontogenesis of Meaning içinde (s. 91-107). Hillsdale, NJ: Lawrence Erlbaum.
• Turner, M. (1996). The Literary Mind. Oxford: Oxford University Press.
• Turner, M. (2001). Cognitive Dimensions of Social Science. Oxford: Oxford University Press.
• Wander, von K. F. W. (2008). Deutsches Sprichwörterbuch-Lexicon. https://woerterbuchnetz.de/ ?sigle= Wander#0.