Lider - Üye Etkileşimi ve Çalışan Tutumları Üzerindeki Etkisi: Eğitim Sektöründe Bir Araştırma

Yıl 2014, Sayı: 28, 35 - 58, 01.12.2014

Hülya Gündüz Çekmecelioğlu Filiz Ülker

Öz

Lider-üye etkileşimi teorisi, farklı astlar ile lider arasında farklı ilişkiler gelişebileceği düşüncesinden hareket eder. Bu teoriye göre lider, zaman ve kaynakların sınırlı olması gibi bazı nedenlerden dolayı bazı üyeler ile daha yakın ve niteliği yüksek, bazı üyelerle ise daha düşük nitelikte ve daha otoriteye bağlı ilişkiler geliştirebilmektedir. Bu çalışmada, lider üye arasındaki etkileşim ile astların iş tatmini ve örgütsel bağlılıkları arasındaki ilişki İzmir İli Çeşme İlçesinde yer alan anaokulu, ilkokul ve ortaokullarda incelenmiştir. Çalışmanın amacı; anaokulu, ilkokul ve ortaokullarda görevli öğretmenlerin, amirleri ile aralarındaki lider-üye etkileşimlerinin nasıl olduğunu ve bu etkileşimin öğretmenlerin örgütlerine olan örgütsel bağlılıklarını ve iş tatminlerini ne şekilde etkilediğini ortaya koymaktır. Araştırmanın temel bulguları, okul idarecileri ve öğretmenler arasındaki lider üye etkileşimi ve bu etkileşimin boyutlarının öğretmenlerin iş tatminleri ile genel, duygusal ve normatif bağlılıkları üzerinde pozitif ve anlamlı etkileri olduğunu göstermektedir

Anahtar Kelimeler

Lider Üye Etkileşimi, İş Tatmini, Örgütsel Bağlılık

Leader - Member Exchange and Its Impact on Employee Attitudes: A Research on Education Sector

Öz

Leader - member exchange theory, depends on the idea of different relationships may develop
between leaders and their different subordinates. According this theory, leaders can develop closer
and high quality relationships with some members and develop more authority attached and lower
quality relationships some other members because of some reasons such as limited time and
resources. This study examines that the relationships of leader member exchange, job satisfaction
and organisational commitment of subordinates on kindergartens, primary schools and secondary
schools province of Izmir - Cesme. The aim of the study, to explain how the leader member
exchange is between teachers and their supervisors who works at kindergartens, primary schools
and secondary schools and effects of it on theachers’ job satisfaction and organisational
commitmen. Based on the findings of the research, leader member Exchange and dimensions of
this interaction is positively and significantly effect on the teachers’ job satisfaction and their
general, affective and normative commitment.

Anahtar Kelimeler

Leader Member Exchange, Job Satisfaction, Organizational Commitment

Kaynakça

• Allen, N.J. ve Meyer J.P. (1990). “The Measurementand Antecedents of Affective, Continuance and Normative Commitment to the Organization”. Journal of Occupational Psychology, 63, s:1-18.
• Aslan, Şebnem ve Özata, Musa (2009). “Lider-Üye Etkileşiminin (LMX) Yöneticiye Duyulan Güven Düzeyine Etkisi”. Selçuk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi.
• URL:http://www.iibf.selcuk.edu.tr/iibf_dergi/dosyalar/321348072603.pdf
• Aydıntan, Belgin ve Göksel, Aykut (2012). “lider Üye etkileşimi Düzeyinin Örgütsel Bağlılık Üzerine Etkisi: Görgül Bir Araştırma”. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Cilt:17, Sayı:2, s:247-271.
• Bauer,Tayla N. ve Green, Stephen G. (1996). “Development of Leader-Member Exchange: A Longitudinal Test”. The Academy of Management JournalVol. 39, No. 6, s.1538- 1567.
• Bitmiş, M. Gökhan ve Ergeneli, Azize (2011). “Contingency Approachto Strategic Management: A Test of The Mediating Effect of Leader Member Exchange on The Relationship Between Psychological Empowerment and Job Satisfaction in 21st Century Workplace”. Journal of Global Strategic Management, 10, s:90-100.
• Bolat, İnci (2011). Öz Yeterlilik ve Lider Üye Etkileşimi İlişkisi: Göze Girme Davranışları ve Güç Mesafesinin Etkisi. Detay Yayıncılık, Ankara.
• Bolat, İnci (2011). “Lider Üye Etkileşimi ve Tükenmişlik İlişkisi”. İş-Güç Endüstri İlişkileri ve İnsan Kaynakları Dergisi, Cilt:13, Sayı:2, s:63-80.
• Clemens, E. V., Milsom, A., ve Cashwell, C. S. (2009). Using Leader-Member Exchange Theory to Examine Principal-School Counselor Relationshipsto School Counselors’ Roles, Job Satisfaction, and Turnover Intentions. Professional School Counseling, 13, s:75-85.
• Çekmecelioğlu, Hülya G. (2005). “Örgüt İkliminin İş Tatmini Ve İşten Ayrılma Niyeti Üzerindeki Etkisi: Bir Araştırma”. Cumhuriyet Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, Cilt: 6, Sayı: 2, s:23-39.
• Çekmecelioğlu, Hülya G. (2006). “Örgüt İklimi, Duygusal Bağlılık ve Yaratıcılık Arasındaki İlişkilerin Değerlendirilmesi: Bir Araştırma”. İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, Cilt No:20 Sayı:2.
• Çekmecelioğlu, Hülya G. (2011). “Rol Stresi Kaynaklarının İş Tutumları Açısından Değerlendirilmesi: Kimya Sektöründe Bir Uygulama”. Organizasyon ve Yönetim Bilimleri Dergisi, Cilt: 3, No: 1, s:33-43.
• Demir, Yeter ve Çavuş, Mustafa F. (2009). “Mobbıng’in Kişisel Ve Örgütsel Etkileri Üzerine Bir Araştırma”. Niğde Üniversitesi İİBF Dergisi, Cilt:2, Sayı: 1, s:13-23.
• Durna, Ufuk ve Eren, Veysel (2005). “Üç Bağlılık Unsuru Ekseninde Örgütsel Bağlılık”. Doğuş Üniversitesi Dergisi, 6 (2), s:210-219.
• Eraslan, Levent (2006). Liderlikte Post-Modern Bir Paradigma: Dönüşümcü Liderlik. International Journal of Human Sciences (Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi), Vol: 1(1), s:1-32.
• Gül, Hasan (2003). “Davranışsal Bağlılık Yaklaşımı ve Değerlendirmesi”. Yönetim ve Ekonomi, Celal Bayar Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, Cilt:10, Sayı:1, s:72-83.
• İbicioğlu, Hasan (2000). “Örgütsel Bağlılıkta Paradigmatik Uyumun Yeri”. Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Cilt: 15, Sayı: 1, s: 13-22.
• İşcan, Ö. Faruk ve Timuroğlu, M. Kürşat (2007). “Örgüt Kültürünün İş Tatmini Üzerindeki Etkisi ve Bir Uygulama”. İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, Cilt:21, Sayı:1, s:120-135.
• Karcıoğlu, Fatih ve Kahya, Cem. (2011). “Lider-Üye Etkileşimi ve Çatışma Yönetim Stili İlişkisi”. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Cilt: 15, Sayı: 2, s:337-352.
• Kaşlı, Mehmet (2009). “Otel İşletmelerinde İş görenlerin Kişilik Özellikleri, Lider-Üye Etkileşimi ve Tükenmişlik İlişkisinin İncelenmesi”. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Turizm İşletmeciliği ve Otelcilik Anabilim Dalı Doktora Tezi.
• Meyer John P., Becker, Thomas E. and Vandenberghe, Christian (2004). “Employee Commitmentand Motivation: A Conceptual Analysis and Integrative Model”. Journal of Applied Psychology, Vo: 89, No: 6, s.991-1007.
• Ogba, Ike-Elechi (2008). "Commitment in The Workplace: The Impact of Incomeandage on Employee Commitment in Nigerian Banking Sector". Management Research News, Vol. 31 Iss: 11, pp.867 – 878.
• Özdevecioğlu, Mahmut (2003). “Algılanan Örgütsel Destek ile Örgütsel Bağlılık Arasındaki İlişkilerin Belirlenmesine Yönelik Bir Araştırma”. Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Cilt: 18, Sayı: 2, s:113-130.
• Özutku, Hatice (2007). “ Yönetici-Ast Etkileşimi ile İş Tatmini Arasındaki İlişki”. Amme İdaresi Dergisi, Cilt:40, Sayı:2, s:79-98.
• Toker, Boran (2007). “Demografik Değişkenlerin İş Tatminine Etkileri: İzmir’deki Beş ve Dört Yıldızlı Otellere Yönelik Bir Uygulama “.Doğuş Üniversitesi Dergisi, 8 (1), s:92-107.
• Tor, S. Sefa (2011). “Örgütlerde İş Tatminini Etkileyen Demografik Faktörler ve Verimlilik: Karaman Gıda Sektöründe Bir Uygulama”. Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İşletme Anabilim Dalı Yüksek Lisans Tezi. Karaman.
• Turan, Selahattin, Karadağ Engin ve Bektaş Fatih. (2011). “Üniversite Yapısı İçerisinde Öğrenen Örgüt ve Örgütsel Bağlılık İlişkisi Üzerine Bir Araştırma”. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, Cilt:17, Sayı:4, s:627-638.
• Üngüren, Engin, Doğan, Hulusi, Özmen, Mehmet ve Tekin, Ö. Akgün. (2010). “Otel Çalışanlarının Tükenmişlik Ve İş Tatmin Düzeyleri İlişkisi”. Yaşar Üniversitesi Dergisi, 17 (5), s:2922-2937.
• Yazıcıoğlu, İrfan ve Sökmen, Alptekin (2007). “Otel İşletmelerinin Yiyecek- İçecek Departmanlarında Görev Yapan İşgörenlerin İş Tatmin Düzeylerinin Değerlendirilmesi: Adana’da Bir Uygulama”. Muğla Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Sayı: 18.
• Yılmaz, Hüseyin ve Karahan, Atila (2009). “Bireylerin Kişisel Özellikleri Yönünden İş Doyum Düzeylerine Göre Tükenmişlikleri: Afyonkarahisar İlinde Bir Araştırma”. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Cilt: 14, Sayı: 3, s:197-214.
• Yıldız, Gültekin, Hatice, Özutku, ve Esin, Cevrioğlu (2008). "Lider-Üye Etkileşimine Çok Boyutlu Yaklaşım: Liden ve Maslyn’in Dört Boyutlu Lider-Üye Etkileşim Ölçeğinin Psikometrik Özelliklerine Yönelik Görgül Bir Araştırma." Akademik İncelemeler, Cilt:3, Sayı:1,s:95-123.
• Yüceler, Ayhan (2009). “Örgütsel Bağlılık ve Örgüt İklimi İlişkisi: Teorik ve Uygulamalı Bir Çalışma”. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Sayı:22, s:445- 458.
• KOSBED, 2014, 28: 35 - 58
• LEADER - MEMBER EXCHANGE AND ITS IMPACT ON EMPLOYEE ATTITUDES:
• A RESEARCH ON EDUCATION SECTOR
• Hülya Gündüz ÇEKMECELİOĞLU • Filiz ÜLKER ••