AB’ye Tam Üyelik Sürecinde Türkiye’nin Üye Ülkeler Karşısındaki Göreli Gelişme Düzeyi: Çok Değişkenli İstatistiksel Bir Analiz

Yıl 2007, Sayı: 14, 28 - 50, 01.12.2007

Hatice Erkekoğlu

Öz

Bu çalışmada Türkiye’nin Romanya, Bulgaristan ve yirmi beş AB ülkesi karşısında göreli gelişme düzeyi incelenmiştir. Literatürde, ülkeleri kalkınma yönünden karşılaştırmak için genellikle Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı tarafından geliştirilen Beşeri Kalkınma İndeksinin kullanıldığı görülmektedir. Bu indeks kalkınmanın önemli unsurları olan gelir, eğitim ve sağlık ile ilgili göstergeleri içermektedir. Burada demografik, eğitim, sağlık, bilgi ve haberleşme teknolojileri ve ekonomik göstergeler ile ilgili otuz dokuz değişken bakımından yirmi sekiz ülke için kümeleme analizi yapılmıştır. Söz konusu analize göre, ülkeler beş gruba ayrılmıştır. Türkiye, Litvanya, Letonya, Polonya, Bulgaristan ve Romanya ile aynı kümede yer almaktadır. Bir başka deyişle, bu beş ülke ile aynı gelişmişlik düzeyine sahiptir. Bütün grup ortalamaları ile Türkiye verileri karşılaştırıldığında en büyük farklılığın kişi başına düşen gayri safi milli hasıla farkı olduğu görülmektedir

Anahtar Kelimeler

Kalkınma Göstergeleri, Kümeleme Analizi, Türkiye’nin Göreli Gelişme Düzeyi

In the Process of Eu Full-Membership a Comparison of Development Levels of Turkey and Eu Member Countries: A Multi-Variable Statistical Analysis

Öz

In this paper, development level of Turkey is compared with development
levels of EU member countries, Romania, and Bulgaria. In the literature, The Human
Development Index (HDI) introduced by the United Nations Development
Programme (UNDP) was used in comparing countries according to development level.
The HDI is an index, comprising measures of three components deemed by them to
be central to development: Income, education, health. In this study, cluster analysis
has been done for twenty-eight countries and thirty-nine variables like demographic,
education, health, information and communications technology and economic indicators.
As a result of this analysis, countries have been separated into five clusters. Turkey is classified into the same group with Latvia, Lithuania, Poland, Bulgaria,
Romania. On other words, Turkey, shares a similar development level with these five
countries. As Turkey’s indicators are compared with the average of group indicators,
it is observed that major difference was in gross domestic product per capita.

Anahtar Kelimeler

Development Indicators, Cluster Analysis, Turkey’s Comparative Development Level

Kaynakça

• AHLUWAIA, M. S. (1976), “Inequality, Poverty and Development”, Journal of Devolopment Economics, aboutus/speech/spemsa/msa010.pdf Mayıs
• http://planningcommission.nic.in/
• BALDACCI, E. M. T. GUIN-SIU ve L. DE MELLO, (2003), “More On The Effectiveness of Public Spending on Health Care and Education: A Covariance Structure Model”, Journal of http://www3.interscience.wiley.com/cgi-bin/fulltext/104548131/PDFSTART 15, 709–725. 18 Mayıs 2006.
• BAYRAKTUTAN, Y. (2004), Global Ekonomide Bütünleşme Trendleri, Bölgeselleşme ve Kü- reselleşme, (2. Baskı), Ankara: Nobel Yayını.
• BOURGUIGNON, F. ve C. MORRISSON (1998), “Inequality and Devolopment: The Role of Dualism”, Journal of Devolepment Economics, 57(2), 233-57.
• BOURGUIGNON, F. (2004), The Poverty-Growth-Inequality Triangle. 6 Mayıs 2006. 1-35. http://www.eudnet.net/Download/Bourguignon_paris.pdf
• Circulation of Newspapers, (b.t.), 22 Nisan 2006.
• http://www.unece.org/stats/trends/ch11/11.10.xls
• Cyprus, (b.t.), 1 Mayıs 2006. www.unece.org/stats/trend/cyp.pdf
• DURA, C., H. ATİK ve O. TÜRKER (25-26 Kasım 2004), “Beşeri Sermaye Açısından Türki- ye’nin Avrupa Birliği Karşısındaki Kalkınma Seviyesi”, 3.Ulusal Bilgi, Ekonomi ve Yönetim Kongresi, 13-20. Eskişehir: Osmangazi Üniversitesi, İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi.
• Dünya Bankası Veri Tabanı, 3 Nisan 2006.
• http:ddp-worldbank.org/ext/DDPQQ/report.do?method=showReport.
• EUROSTAT, 08 Mart 2006. http://epp.eurostat.cec.eu.int/portal/page?_pageid=1996,39140985&_dad=portal&_sc.
• EUROSTAT, 8 Mart 2006. http://epp.eurostat.cec.eu.int/portal/page?_pageid=1996,39140985&_dad=portal&_sc.
• EUTOSTAT, 8 Mart 2006. http://epp.eurostat.cec.eu.int/portal/page?_pageid=1996,45323734&_dad=portal&_sch ema=PORTAL&screen=welcomeref&open=/sdi_ed/sdi_ed_emp&language=en&product=sd i_ed&root=sdi_ed&scrollto=438
• EUROSTAT, 9 Mart 2006.
• http://epp.eurostat.cec.eu.int/portal/page?_pageid=1996,39140985&_dad=portal&_schem a=PORTAL&screen=detailref&language=en&product=Yearlies_new_population&root=Yea rlies_new_population/C/C5/C53/sc010
• EUROSTAT, 18 Nisan 2006.
• http://epp.eurostat.cec.eu.int/portal/page?_pageid=1996,39140985&_dad=portal&_schem a=PORTAL&screen=detailref&language=en&product=STRIND_ECOBAC&root=STRIND_ ECOBAC/ecobac/eb040
• ILO, 11 Şubat 2006. http://laborsta.ilo.org/cgi-bin/brokerv8.exe
• KILIÇ, S. B. (2005), “Avrupa Birliğine Üye ve Aday Ülkelerin Bazı Temel Makro Ekonomik Kriterlere Göre Sınıflandırılması: Çok Kriterli Karar Alma Analizine Dayalı Bir Modelin Tahmini”, Ç.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 14(2), 339-352. 22 Mayıs 2006. http://sosyalbilimler.cukurova.edu.tr/dergi/dosyalar/2005.14.2.251.pdf Malta, General Data of http://www.library.uu.nl/wesp/populstat/Europe/maltag.htm the Country (b.t.), 26 Nisan 2006.
• McGILLIVRAY, M. ve PILLARISETTI J. R. (2004), “International Inequality In Well- Being”, Journal of International Development, 16, 563–574. 18 Mayıs 2006. http://www3.interscience.wiley.com/cgi-bin/fulltext/108563656/PDFSTART
• MORSE, S. (2003), “Greening the United Nations' Human Development Index?”, 11(4), 183-198. bin/fulltext/104546856/PDFSTART 2006.
• http://www3.interscience.wiley.com/cgi
• NAKİP, M. (1999), “Segmenting the Global Market by Usage Rate of Industrial Products”, Industrial Marketing Management, The International Journal of Marketing for Industrial and High-Tech Firms, 28, 177-195.
• NAKİP, M. (2003), Pazarlama Araştırmaları, Teknikler ve (SPSS Destekli) Uygulamalar, (1. Baskı), Ankara: Seçkin Yayınları.
• ÖZDAMAR, K. (2004), Paket Programlar İle İstatistiksel Veri Analizi 2 (Çok Değişkenli Analizler), (5. Baskı), Eskişehir: Kaan Kitabevi.
• Past Enlargement (21.02.2005). 15 Mayıs 2006.
• http://ec.europa.eu/comm/enlargement/understand_enlargement/history_from6_to25/in dex_en.htm
• RAM, R. (1982), “International Inequality In The Basic Needs Indicators”, Journal of Devolopment Economics, 10, 113-117.
• SARAÇOĞLU, B. (1992), “Ülkelerin Ekonomik Kalkınmışlık Düzeyleri Açısından İncelenmesi”, Hacettepe Üniversitesi, İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 10, 17-54.
• SEYİDOĞLU, H. (1999), Uluslararası İktisat Teori Politika ve Uygulama, (13. Baskı), İstan- bul.
• SPANGENBERG, J. H., (2004) “Reconciling Sustainability And Growth: Criteria, Indicators, Policies”, Sustainable Development, 12, 74–86. 18 Mayıs 2006. http://www3.interscience.wiley.com/cgi-bin/fulltext/107062303/PDFSTART
• TATLIDİL, H. ve O. CİNEL (1997), “Türkiye’nin AT Üyeliği ve Beşeri Kalkınma Durumu”, Hazine Dergisi, 6, 53-68. The World Bank Group, WDI Data Query, 2 Ocak 2006, http://devdata.worldbank.org/data-query.
• UNECE (2005), Trends in Europe and North America The Statistical Yearbook of the Economic http://www.unece.org/stats/trends2005/ for Europe 22 Mart 2006
• UNESCO, Radio and Television Receivers: Total and Number per 1,000 Inhabitants. 22 Ni- san http://www.uis.unesco.org/TEMPLATE/html/CultAndCom/Table_IV_14_Europe.html 2006.
• UNESCO, Data, 22 Nisan 2006. http://www.uis.unesco.org/TEMPLATE/html/Exceltables/culture/Press.xls
• UNFPA (2005), State of World Population 2005, The Promise of Equality, Reprodutive Health and the Millennium Development Goals, Thoraya Ahmed Obaid (Exe. Dir.), 21 Şu- bat 2006. http://www.unfpa.org/swp/2005/english/indicators/index.htm
• United Nations Development Programmes (UNDP) (2006), Human Development Report, 2006, 03 Ekim 2007, http://hdr.undp.org/hdr2006/pdfs/report/HDR06-complete.pdf
• UYAR, Ş. (2003), “Avrupa Birliği”, E. KOBAN (der), Dış Ticaret Eğitimi, İstanbul: Alfa Ya- yını, World Bank (2005), World Development Indicators, 27 Mart 2006, http://devdata.worldbank.org/wdi2005/Section5.htm