İş Yaşamında Bilinçli Farkındalığın Ve Duygu Düzenlemenin Öz-Liderlik Becerileri Üzerine Etkileri

Yıl 2023, Cilt: 2 Sayı: 46, 11 - 37, 21.01.2024

Esra Gül Koçyiğit , Esra Uras Bilgin

https://doi.org/10.35343/kosbed.1397268

Öz

Bu çalışmanın amacı iş yaşamındaki yetişkinlerin bilinçli farkındalık ve duygu düzenleme becerilerinin öz-liderlik becerileri üzerine etkilerinin incelenmesidir. Bu kapsamda farklı illerden profesyonel iş yaşamını sürdürmekte olan 420 kişiden Bilinçli Farkındalık Ölçeği, Duygu Düzenleme Ölçeği ve Öz-Liderlik Ölçeği kullanılarak anket yöntemi ile veriler elde edilmiştir. Araştırmada kullanılan ölçeklerin demografik verilere ve çalışma verilerine göre farklılık gösterip göstermediği anlamlılık testleri ile analiz edilmiştir. Hangi analizin kullanılacağına karar vermeden önce, verilerin normal dağılıma uyup uymadığı Kolmogorov-Smirnov ve Shapiro-Wilk sınamaları ile değerlendirilmiştir. Ayrıca verilerin çarpıklık ve basıklık değerleri incelenmiş -1.5 ile +1.5 aralığında olduğu gözlenmiştir. Normal dağılıma uyan verilerin; analizi için ikili grup karşılaştırılmasında; Bağımsız Örneklem T testi, ikiden fazla grup karşılaştırılmasında ise ANOVA kullanılmıştır. Anlamlı çıkan analizlerde hangi gruplar arasında fark olduğunun belirlenmesi için Levene testi sonuçlarına göre LSD post-hoc analizi uygulanmıştır. Bilinçli farkındalık ve duygu düzenlemenin öz-liderlik üzerine etkisi regresyon analizi ile belirlenmiştir. Araştırmanın analizinde SPSS v23 istatistik programı kullanılmıştır. Yapılan analizler sonrasında ulaşılan bulgulara göre; Öz-liderlik ölçeği ile duygu düzenleme ve bilinçli farkındalık ölçekleri arasındaki ilişki değerlendirildiğinde; öz-liderlik ile duygu düzenleme arasında pozitif yönde istatistiksel olarak anlamlı bir ilişki belirlenmiştir. Bireylerin duygu düzenleme düzeyleri arttıkça öz-liderlik düzeylerinin de artacağı belirlenmiştir. Bilinçli Farkındalığın, Öz-liderlik üzerindeki etkisi değerlendirildiğinde; ölçek genelinde istatistiksel olarak anlamlı bir etkisi olmamakla birlikte, bilinçli farkındalığın öz-liderlik alt boyutları üzerinde anlamlı bir etkisinin varlığı tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Bilinçli Farkındalık, Farkındalık, Duygu, Duygu Düzenleme, Lider, Liderlik, Öz-Liderlik

Etik Beyan

Dosyalara etik kurulu onayı eklenmiştir

Destekleyen Kurum

Altınbaş Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü Psikoloji Bölümü

Teşekkür

Önce yüksek lisans tezim ve ardından araştırma makalem için desteğini esirgemeyen danışman hocam Dr. Öğretim Üyesi Esra Gül Koçyiğit'e teşekkürlerimi sunarım. Araştırma makalemin incelenip yayınlanması için de DergiPark Akademik'e incelemeye ayırdığı zamanı, ilgisi ve desteği için teşekkür ediyorum. Saygılarımla, Esra S. Uras Bilgin

Kaynakça

• Akhun, Mehin. (2012). Üniversite Öğrencilerinde, Algılanan Ebeveynlik Biçimleri, Erken Dönem Uyumsuz Şemaları, Benlik Kurguları, Ayrılma-Bireyleşme Ve Duygu Düzenleme Güçlüğünün Psikolojik Belirtilerle İlişkisi, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Akkuş, Mustafa. (2018). İlkokul ve Ortaokul Öğretmenlerinin Öz-Liderlikleri İle Sınıf Yönetimi Öz-yeterlik Algıları Arasındaki İlişki. Yüksek Lisans Tezi. Gaziantep Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Aldao, Amelia. (2013). “The Future of Emotion Regulation Research: Capturing Context”. Perspectives On Psychological Science, 8(2): 155-172.
• Aldao, Amelia., Nolen-Hoeksema, Susan. ve Schweizer, Susanne. (2010). “Emotion-Regulation Strategies Across Psychopathology: A Meta-Analytic Review”. Clinical Psychology Review, 30(2): 217-237.
• Anderson, Joe S. ve Prussia, Gregory E. (1997). “The Self-Leadership Questionnaire: Preliminary Assessment of Construct Validity”. The Journal of Leadership Studies, 4: 119-43
• Arlı, Özgür. (2011). Bazı Öncül Ve Ardıllarıyla Öz-Liderlik: İlköğretim Öğretmenleri Üzerine Bir Araştırma. Yüksek Lisans Tezi, Kara Harp Okulu Savunma Bilimleri Enstitüsü.
• Batum, Dilay. (2020). Evlilikte Kişilerarası Bilinçli Farkındalığın Yordayıcıları Olarak Kişilik Özellikleri ve Öz-Anlayışın İncelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Yıldız Teknik Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Bradley, Susan J. (2003). Affect Regulation and The Development of Psychopathology. Guildford Press.
• Calkins, Susan D. ve Hill, Ashley. (2007). Caregiver Influences On Emerging Emotion Regulation: Biological and Environmental Transactions In Early Development. J. J. Gross (Ed.) Handbook of Emotion Regulation İçinde. Guildford Press.
• Çelikler, Aslı Nihan. (2017). Bir Grup Genç Yetişkinde Bilinçli Farkındalık Düzeyi ile Başa Çıkma Tutumları ve Psikolojik İyi Oluş Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. Yüksek Lisans Tezi. Haliç Üniversitesi/Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Cole, Pamela M., Michel, Margaret K. ve Teti, Laureen. O.’Donnell. (1994). “The Development of Emotion Regulation and Dysregulation: A Clinical Perspective”. Monographs of the Society for Research In Child Development, 73-100.
• Cole, Pamela M., Martin, Sarah E. ve Dennis, Tracy A. (2004). “Emotion Regulation As A Scientific Construct: Methodological Challenges and Directions For Child Development Research”. Child Development, 75(2): 317-333.
• Demiröz, Kemal Can. (2015). Genç Çalışanların Öz-Liderlik Algılarıyla Yöneticilerinin Çatışma Yönetimi Tarzı Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. Yüksek Lisans Tezi. Okan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Eigsti, Inge-Marie, Zayas, Vivian, Mischel, Walter, Shoda, Yuichi, Ayduk, Özlem, Dadlani, Mamta B. ve Casey, B. J. (2006). “Predicting Cognitive Control from Preschool to Late Adolescence and Young Adulthood”. Psychological Science, 17(6): 478- 484.
• Ellsworth, Phoebe C. ve Scherer, Klaus R. (2003). Appraisal Processes In Emotion. Oxford University Press.
• Ergöz, Merve. (2018). Öz-Liderlik Ve Örgütsel Bağlılık Arasındaki İlişkinin İncelenmesi: Bir Devlet Hastanesinde Araştırma. Yüksek Lisans Tezi. İstanbul Gelişim Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Furtner, Marco R., Tutzer, Laura ve Sachse, Pierre. (2018). “The Mindful Self-Leader: Investigating the Relationships Between Self-Leadership and Mindfulness”. Social Behavior and Personality: An International Journal, 46(3): 353-360.
• Garnefski, Nadia ve Kraaij, Vivian. (2006). “Relationships Between Cognitive Emotion Regulation Strategies and Depressive Symptoms: A Comparitive Study of Five Specific Samples”. Personality and Individual Differences, 40, 1659-1669.
• Garnefski, Nadia, Baan, Netty ve Kraaij, Vivian. (2005). “Psychological Distress and Cognitive Emotion Regulation Strategies Among Farmers Who Fell Victim to the Foot-And-Mouth Crisis”. Personality and Individual Differences, 38: 1317–1327.
• Garnefski, N., Kraaij, V. ve Spinhoven, Ph. (2002). Manual for the Use of the Cognitive Emotion Regulation Questionnaire. Leiderdorp, The Netherlands: DATEC.
• Garnefski, Nadia., Kraaij, Vivian. ve Spinhoven, Philip. (2001). “Negative life events, cognitive emotion regulation and depression”. Personality and Individual Differences, 30: 1311–1327.
• Garnefski, Nadia, Teerds, Jan, Kraaij, Vivian., Legerstee, Jeroen ve Van Den Kommer, Tessa. (2004). “Cognitive Emotion Regulation Strategies and Depressive Symptoms: Differences Between Males and Females”. Personality and Individual Differences, 36(2): 267-276.
• Gayretli, Zafer. (2019). Spor Yöneticiliği Bölümünde Öğrenim Gören Spor Yöneticisi Adaylarının Öz-Liderlik Davranışlarının İncelenmesi. Yüksek Lisans Tezi Trabzon Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü Beden Eğitimi ve Spor Öğretmenliği Anabilim Dalı.
• Germer, Christopher. K., Siegel, Ronald D. ve Fulton, Paul R. (2005). Mindfulness and Psychotherapy. Guilford Press.
• Germer, Christopher. (2004). “What Is Mindfulness”. Insight Journal, 22(3): 24-29.
• Görmüş, Murat. (2020). Gençlik Liderlerinde Öz-liderlikDavranışlarının İş Doyum Düzeyine Etkisi. Yüksek Lisans Tezi. Karamanoğlu Mehmet Bey Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Göksoy, Süleyman, Emen, Engin ve Yenipınar, Şenyurt. (2014). “Öğretmenlerin Öz-Liderlik Düzeyleri İle Örgütsel Vatandaşlık Davranışları Arasında İlişkinin İncelenmesi”. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 11(1): 103-116.
• Gratz, Kim L. ve Roemer, Lizabeth. (2004). “Multidimensional Assessment of Emotion Regulation and Dysregulation: Development, Factor Structure, and Initial Validation of the Difficulties In Emotion Regulation Scale”. Journal of Psychopathology and Behavioral Assessment, 26: 41-54.
• Gross, James J. (1998). “The Emerging Field of Emotion Regulation: An Integrative Review”. Review of General Psychology, 2(3): 271-299.
• Gross, James J. (2015). “Emotion regulation: Current Status and Future Prospects”. Psychological Inquiry, 26(1): 1-26.
• Gross, James J. ve John, Oliver P. (2003). “Individual Differences In Two Emotion Regulation Processes: Implications For Affect, Relationships and Well-being”. Journal of Personality and Social Psychology, 85(2): 348-362.
• Gross, James J. (1998). “Antecedent- and Response-Focused Emotion Regulation: Divergent Consequences for Experience, Expression, and Physiology”. Journal of Personality and Social Psychology, 74: 224–237.
• Gross, James J. (2007). Handbook of Emotion Regulation. Guilford Press.
• Gross, James J. ve John, Oliver. (2003). “Individual Differences In Two Emotion Regulation Processes: Implications For Affect, Relationships, and Well-Being”. Journal of Personality and Social Psychology, 85: 348–362.
• Gross, James J., Richards, Jane M. ve John, Oliver P. (2006). Emotion Regulation In Everyday Life. D. K. Snyder, J. Simpson, ve J. N. Hughes (Eds.) İçinde, Emotion Regulation In Couples and Families: Pathways To Dysfunction and Health (pp. 13–35). American Psychological Association.
• Gül, Mehmet. (2021). İlkokul ve Ortaokul Öğretmenlerinin Algılarına Göre Öz-Liderlik ve Okul Yönetişimi Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. Yüksek Lisans Tezi. Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi, Lisansüstü Eğitim Enstitüsü.
• Hirani, Saima, Lasiuk, Gerri ve Hegadoren, Kathleen. (2016). “The Intersection of Gender and Resilience”. Journal of Psychiatric and Mental Health Nursing, 23(6-7): 455– 467.
• Houghton, Jeffrey D. ve Neck, Christopher. P. (2002). The Revised Self‐Leadership Questionnaire: Testing A Hierarchical Factor Structure for Self‐Leadership. Journal of Managerial Psychology.
• Houghton, Jeffrey D., Wu, Jinpei, Godwin, Jeffrey. L., Neck, Christopher P. ve Manz, Charles C. (2012). “Effective Stress Management: A Model of Emotional Intelligence, Self-Leadership, and Student Stress Coping”. Journal of Management Education, 36(2): 220-238.
• Izard, Carroll E., Woodburn, Elizabeth M., Finlon, Kristy J., Krauthamer-Ewing, Stephanie, Grossman, Stacy R. ve Seidenfeld, Adina. (2011). “Emotion Knowledge, Emotion Utilization and Emotion Regulation”. Emotion Review, 3(1): 44-52.
• Joyce Sadhbh., Shand Fiona ve Tighe Joseph, (2018). Road to Resilience: A systematic Review And Metaanalysis of Resilience Training Programmes and Interventions BMJ Open2018, 8.
• Kandemir, Ayşe. (2019). Psikoloji Öğrencilerinin Psikolojik Sağlamlık, Duygusal Zekâ Ve Kişilik Özellikleri Açısından İncelenmesi.Yüksek Lisans Tezi, Hasan Kalyoncu Üniversitesi.
• Kazan, Ana Lucia. (1999). Exploring the Concept of Self-Leadership: Factors Impacting Self-Leadership of Ohio Americorp’s Members. Doktora Tezi. Ohio State Üniversitesi, Lisansüstü Eğitim Enstitüsü.
• Kurman, Jenny. (2001). “Self-Regulation Strategies In Achievement Settings: Culture and Gender Differences”. Journal of Cross-Cultural Psychology, 32(4): 491- 503.
• Kutanis, Pınar. (2018). Kendi kendine Liderlik Tarzının İş Tatmini Ve İş Özerkliği Üzerindeki Etkisini Belirlemeye Yönelik Bir Araştırma. Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi.
• Livingstone, Karen, Harper, Sean ve Gillanders, David. (2009). “An Exploration of Emotion Regulation In Psyhosis”. Clinical Psychology and Psychotherapy, 16: 418- 430.
• Mauss, Iris B., Bunge, Silvia A. ve Gross, J. J. (2007). “Automatic Emotion Regulation”. Social and Personality Psychology Compass, 1(1): 146-167.
• Myin‐Germeys, Inez, Kasanova, Zuzana, Vaessen, Thomas, Vachon, Hugo, Kirtley, Olivia, Viechtbauer, Wolfgang. ve Reininghaus, Ulrich. (2018). “Experience Sampling Methodology In Mental Health Research: New Insights and Technical Developments”. World Psychiatry, 17(2): 123-132.
• Neck, Chris P. ve Manz, Charles. C. (1992). “Thought Self‐Leadership: The Influence of Self‐Talk and Mental Imagery On Performance”. Journal of Organizational Behavior, 13(7): 681-699.
• Orsillo, Susan M. ve Roemer, Lizabeth. (2011). The Mindful Way Through Anxiety: Break Free from Chronic Worry and Reclaim Your Life. Guilford Press.
• Öcel, Hatem. (2017). “Meme Kanseri Tanısı Almış Çalışan Kadınlarda Damgalanma ve Bilinçli Farkındalık İle Psikolojik İyi Oluş Arasındaki İlişkiler: Psikolojik Esnekliğin Düzenleyici Rolü”. Türk Psikoloji Dergisi, 32(80): 116-133.
• Parmaksız, İzzet. (2021). “Sosyotelizm (Phubbing) İle Bilinçli Farkındalık Arasındaki İlişkide Sosyal Kaygının Aracı Rolü”. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 22(2): 1387-1420.
• Posner, Michael I., Snyder, Charles R. ve Solso, Robert. (2004). “Attention and Cognitive Control”. Cognitive Psychology: Key Readings, 205: 55-85.
• Roseman, Ira J. ve Smith, Craig A. (2001). “Appraisal Theory”. Appraisal Processes In Emotion: Theory, Methods, Research, 3-19.
• Ross, Stanley. (2014). “A Conceptual Model for Understanding the Process of Self-Leadership Development and Action-Steps to Promote Personal Leadership Development”. Journal of Management Development, 33(4): 299-323.
• Stewart, Donna E. ve Yuen, Tracy. (2011). „A Systematic Review of Resilience In the Physically Ill”. Psychosomatics, 52(3): 199–209.
• Uğurluoğlu, Özgür (2010). “Kendi Kendine Liderlik Stratejileri Üzerine Bir Araştırma”. Atatürk Üniversitesi İ.İ.B. Dergisi, 24(1): 175-191.
• Williams, J. Mark. G., Duggan, Danielle S., Crane, Chatrine ve Fennell, Melanie J. (2006). “Mindfulness‐Based Cognitive Therapy for Prevention of Recurrence of Suicidal Behavior”. Journal of Clinical Psychology, 62(2): 201-210.
• Williams, J. Mark ve Kabat-Zinn, Jon. (2013). Mindfulness: Diverse Perspectives On Its Meaning, Origins and Applications. R