TÜRKİYE’DE MUHAFAZAKAR MEDYADA GÖRÜLEN YOĞUNLAŞMA BAĞLAMINDA ALBAYRAK MEDYA GRUBU ÖRNEĞİ

Yıl 2022, Cilt: 4 Sayı: 2, 105 - 135, 30.12.2022

Kürşad Erkal

https://doi.org/10.53281/kritik.1143551

Öz

1945 sonrasında Keynesçi anlayışla kurulan ve refah devleti politikaları çerçevesinde oluşturulan kapitalist yapının 1960'ların sonu itibariyle sorunlar yaşamaya başlaması, ABD ve İngiltere’de Keynesçi politikaların sorgulanmasını gündeme getirerek, yeni bir ekonomik modelin ikamesiyle sonuçlanmıştır. Bu bağlamda, Batı Avrupa’da ve komünist SSCB’nin etkisi dışında kalan birçok ülkede neoliberal ekonomi diye tabir edilen politikalar etkili ol-maya başlamıştır. 1980’lerden itibaren Türkiye’de bu politikalar doğrultusunda hareket eden ülkeler arasında yer alacaktır. 24 Ocak 1980’de alınan kararlarla liberal ekonomik modele geçiş yapan Türkiye’de değişen sadece ekonomik alan olmamış siyasal ve toplumsal alanda birçok değişim ve dönüşümler yaşanmıştır. Bu dönüşümden en çok etkilen alanlardan birisi de medya olmuştur. Teknolojinin gelişimi, artan maliyetler ve devlet desteklerinin sınırlandırılması gibi sebepler Türkiye’de medya sektörünü hızlı bir şekilde holdingleşme sürecine sokmuştur. Bu değişim muhafazakâr hassasiyetleri ön planda tutan, medya kuruluşlarında da kendisini gösterecektir. Bu bağlamda muhafazakâr medya kesiminde hızlanan yoğunlaşma eğilimlerinde en göze çarpan aktörlerden birisi Albayrak Holding olmuştur. 1995 yılında muhafazakâr çevrelerce kurulan ve yayın hayatına başlayan Yeni Şafak Gazetesi’ni 1998’de satın alarak medya sektörüne giren Grup, daha sonra bu alanda genişlemeye devam etmiştir.

Anahtar Kelimeler

Neoliberalizm, Muhafazakarlık, Medya, Holdingleşme

THE CASE OF ALBAYRAK MEDIA GROUP IN THE CONTEXT OF THE CONCENTRATION IN CONSERVATIVE MEDIA IN TURKEY

Öz

The fact that the capitalist structure, which was established with the Keynesian understanding after 1945 and created within the framework of welfare state policies, began to experience problems as of the end of the 1960s, resulted in the substitution of a new economic model by raising the question of Keynesian policies in the USA and Britain. In this context, in Western Europe and in many countries outside the influence of the communist USSR, the so-called neo-liberal economy policies have begun to be effective. Since the 1980s, Turkey will be among the countries acting in line with these policies. In Turkey, which switched to the liberal economic model with the decisions taken on January 24, 1980, it was not only the economic field that changed, but there were many changes and transformations in the political and social fields. One of the areas most affected by this transformation has been the media. The development of technology, increasing costs and the limitation of state subsidies have put the media sector in Turkey into a process of conglomerate rapidly. This change will also manifest itself in media organizations that prioritize conservative sensitivities. In this context, Albayrak Holding has been one of the most prominent actors in the accelerating intensification tendencies in the conservative media sector. The Group, which entered the media sector in 1998 by purchasing Yeni Şafak Newspaper, which was founded and published by conservative circles in 1995, continued to expand in this field afterwards.

Anahtar Kelimeler

Neoliberalism, Conservatism, Media, Conglomeration

Kaynakça

• Adaklı, G. (2006). Türkiye’de Medya Endüstrisi: Neoliberalizm Çağında Mülkiyet ve Kontrol İlişkisi. Ankara: Ütopya Yayınları.
• Akarcalı, S. (1997). Türkiye’de Kamusal Radyodan Özel Radyo ve Televizyona Geçiş Süreci,. Ankara: Punto Matbaacılık.
• Akbaş, M. K. (2015). “Millî Görüş Hareketi’nin Gazetesi Millî Gazete Bağlamında Türkiye’de İslamcı Basın”. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İletişim Anabilim Dalı, Kocaeli.
• Albayrak, H. A. (2007). “Çalışmakla geçen bir ömür: Hacı Ahmet Albayrak”.
• Albayrak, M. (2012). “Mustafa Albayrak 28 Şubat Sürecini Anlattı”.
• Alptekin, M. (2015). “Kapitalizmin Ortaya Çıkışı: Jeo-Kültürel Yaklaşım”. Karadeniz Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sosyal Bilimler Dergisi 5(10):231-41.
• Albayrak’tan TV NET Atağı. https://www.medyaradar.com/flas-flas-albayraktan-tv-net-atagi-grup-dunyaca-unlu-hangi-kanala-ortak-oluyor-haberi-30844 Erişim: 05.04.2022
• Albayrak’tan Balıkesir’e 1 Milyarlık Yatırım. http://www.bandirmamanset.com/haber/albayraktardan-balikesire-1milyarlik-yatirim-31352.html Erişim: 05.04.2022
• Albayrak Grubu. Vikipedi. https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Albayrak_Grubu&oldid=27967505 Erişim: 10.05.2022 Atabek, N. (2013). “Medya Siyaset Propaganda”. s. 115-35 içinde Medya ve İletişim. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları.
• Avşar, Z. (2004). “Medyada Yoğunlaşma ve Şeffaflaşma: Yasal Düzenlemeler, Beklentiler, Sorun Alanları”. İletişim Araştırmaları 2(2):87-112. Bal, O. (2011). “Ekonomik Sistem Olarak Kapitalizmin Evrimi ve İstihdam”. Kocaeli Üniversitesi IJOPEC Konferansı. Barlas, M. (2002). “Yeni Şafak’tan Ayrılmak, Benim İçin Bir Özveridir”. Yeni Şafak Gazetesi, Eylül 22.
• Başaran, F. (2014). İletişim ve Emperyalizm. Ankara: Ütopya Yayınları.
• Başaran, F. ve Yüksel, H. (2012). “Uluslararası İletişimin Eleştirel Ekonomi-Politiği: Soğuk Savaş’tan Yeniden Yapılandırılmaya”. İçinde Uluslararası İletişimin Ekonomi-Politiği. İstanbul: Chiviyazıları Yayınları.
• Baytar, O. (2011). “Küreselleşme dinamiklerinin medya sektörüne etkileri”. Karadeniz Teknik Üniversitesi İletişim Araştırmaları Dergisi 1(1):45-66.
• Baytar, O. (2013). Medya Ekonomisine Bakış, Konya: Çizgi Kitabevi.
• Becer, E. (1999). İletişim ve Grafik Tasarım. 2. Baskı. Ankara: Dost Kitabevi.
• Bilgin, D. (2012). “28 Şubatçıların Hayalindeki Ülke!”, http://www.haber7.com/roportaj/haber/837131-28-subatcilarin-hayalindeki-ulke Erişim: 04.05.2022
• Bostancı, M. (2013). “Yeni Uluslararası İletişim Düzeni ve Kapitalizmin Yeniden Yapılanması Sürecinde Uluslararası İletişim Politikalarının Değişim ve Dönüşümü”. S. 67-107 içinde Uluslararası İletişimin Ekonomi-Politiği. İstanbul: Chiviyazıları Yayınları.
• Büyükbaykal, N. G. ve A. C. I. Büyükbaykal. (2007). “Günümüzde Türk basınındaki magazinleşme olgusu”. İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi 2007, (29):51-62.
• Coşkun, A.H. (2009). “Bir Klark Çekip İstifayı Bastılar”. Hürriyet Gazetesi, Ekim 23. https://www.hurriyet.com.tr/bir-klark-cekip-istifayi-bastilar-12757443 Erişim: 05.04.2022
• Çelik, H. (2015). “Neo-liberal Politikalar Sonucunda Medya Alanında Tekelleşme Eğilimleri ve Türkiye Örneğinde Son Yarım Yüzyıla Bakış [Monopolization Tendencies as a Result of the Neoliberal Policies in the Media Industry and a Look to the Last Half Century in the Example of Turkey]”. S. 736-41 içinde International Conference On Eurasian Economies. Çolak, İ. (2007). Kuvayı İlmiye, İstanbul: Nesil Yayınları.
• Değirmenci, N. (2010). “Medya ve Demokrasi: Türkiye’de Siyasal İktidar -Toplum İlişkisinde Medyanın Rolü”. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Kamu Yönetimi Anabilim Dalı, İzmir.
• Duman, D. (1994). “Türkiye’de İslamcı Yayıncılık”. Çağdaş Türkiye Tarihi Araştırmaları Dergisi 2(4). Şimşek, E. ve Atal, N. (2006). “Siyasetin Gözde Dergâhı İskenderpaşa Cemaati”. http://arsiv.sabah.com.tr/2006/09/20/gun101.html Erişim: 03.04.2022
• Erdoğan, M. (1999). “Türk Politikasında Din: Türkiye’nin İslamsız Demokrasi Arayışı”. İslamiyat Dergisi 2(2):11-24.
• Gevgili, A. (1981). Yükseliş ve Düşüş. İstanbul: Altın Kitaplar Yayınevi.
• Gezer, D. (2021). “GZT Yayın Yönetmeni Doğukan Gezer ile GZT’yi konuştuk”. https://www.cengizgonultas.com/gzt-yayin-yonetmeni-dogukan-gezer-ile-gztyi-konustuk-11800/ Erişim: 02.07.2022
• Gündoğan, Ü. (2008). Amerikan Yüzyılı: Amerika Bireşik Devletlerinin Yükselişi ve 11 Eylül 2001. Ankara: Adres Yayınları.
• İslamoğlu, M. (2003). İslami Hareketler ve Kıyamlar Tarihi, İstanbul: Denge Yayınları
• Karaca, Ö. (2013). “Albayrak Grubu’nun dijital vizyon şirketi: Piri Medya”. https://www.yenisafak.com/hayat/albayrak-grubunun-dijital-vizyon-sirketi-piri-medya-511220 Erişim: 02.04.2022
• Karagül, İ. (2016). “Yeni Şafak Süprizlere Hazırlanıyor”. Yeni Şafak Gazetesi, Temmuz 13.
• Karaman, H. (2013). “Kalemlerimiz 18 Yıla Şahit”. https://www.yenisafak.com/amphtml/yenisafakpazar/kalemlerimiz-18-yila-sahit-462786 Erişim: 02.02.2022
• Kaya, A. Raşit. 2016. İktidar Yumağı: Medya Sermaye Devlet, Ankara: İmge Yayınlar.
• Keloğlu-İşler, E. (2007). “Demokrat Parti’nin halkla ilişkileri üzerine bir inceleme”. İletişim Kuram ve Araştırma Dergisi, 24:11-28.
• Kihtir, A. ve Erbuyurucu, A. G. (2013). “Küreselleşme Çağında Medyanın Dönüşümü”. içinde Uluslararası İletişimin Ekonomi Politiği. İstanbul: Çiviyazıları Yayınevi.
• Lekesiz, Ö. (2018). “Ketebe, çeviride bile yerli düşüncenin oluşumunu ve gelişimini önceleyen bir yayınevi olarak düşünüldü.”, https://www.cins.com.tr/2018/03/omer-lekesiz-ketebe-ceviride-bile-yerli-dusuncenin-olusumunu-gelisimini-onceleyen-bir-yayinevi-olarak-dusunuldu/ Erişim: 05.04. 2022
• Özbey, İ. (2012). “Asil Bir Adamın Nadir Rastlanan Hikâyesi”. Hürriyet Gazetesi. https://www.hurriyet.com.tr/kelebek/asil-bir-adamin-nadir-rastlanan-hik-yesi-21305308 Erişim: 05.04. 2022
• Özçağlayan, M. (2000). “Türkiye’de Televizyon yayıncılığının gelişimi”. Selçuk İletişim 1(2):41-52.
• Özgen, M. (2004a). “1980 Sonrası Türk Medyasında Gelişmeler ve Magazinleşme Olgusu”. 2nd International Symposium, Communication in the Millenium: A Dialogue Between Turkish and American Scholars, 2, (4): 65-77.
• Özgen, M. (2004b). Türkiye’de Basının Gelişimi ve Sorunları. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Yayınları.
• Sarıbay, A. Y. (1985). Türkiye’de Modernleşme Din ve Parti Politikası: MSP Örnek Olayı. İstanbul: Alan Yayınları.
• Savaş, V. F. (2004). Dünya Ekonomi Sistemi. İstanbul: Yeditepe Üniversitesi Yayınları.
• Şimşek, S. (2009). “Medya-siyaset-iktidar üçgeninde medya gerçeği”. Selçuk İletişim 6(1): 24-43.
• Topuz, H. (2003). II. Mahmut’tan Holdinglere Türk Basın Tarihi,. İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Ünlüer, A. O. (1999). “Dünyada ve Türkiye’de televizyon yayıncılığının gelişimi”. Kurgu Anadolu Üniversitesi İletişim Bilimleri Fakültesi Uluslararası Hakemli İletişim Dergisi 16(16): 55-66.
• Yazıcı, T. (2013). “Medya mülkiyetine ilişkin düzenlemeler ve dünyadaki örnekler bağlamında Türkiye için bir medya mülkiyeti modeli önerisi”. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Maltepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul